Asparuh

Asparuh
*Аспарух*
Asparuh; Аспарух
	İstirelçe, Bulgaristan'daki anıtı
Tuna Bulgar Hanı
Hüküm süresi	681-701
Önce gelen	Batbayan
Sonra gelen	Tervel
Ölüm	701
Çocuk(lar)ı	Tervel
Hanedan	Dulo
Babası	Kubrat
Dini	Tengricilik

Asparuh (Bulgarca: Аспарух), bilinen en büyük Bulgar hükümdarı. Bir Türk boyu olan Hazarların ittirmesiyle batıya göç ederek Tuna havzasında Birinci Bulgar İmparatorluğu'nu kurmuştur.

Asparuh liderliğindeki Ön Bulgarlar ise Dinyeper ve Dinyester nehirlerini geçerek bugünkü güney Besarabya'ya, Bizans İmparatorluğu'na komşu olacak şekilde yerleşmişlerdir.^[1] Onların yerleştiği bölge Bizans kaynaklarında "Onglos" ya da "Onklos" olarak geçmektedir.^[2]

Asparuh'un Onglos bölgesine kesin geliş tarihi bilinmemekle birlikte Bizans İmparatorluğu'nun doğuda Araplara karşı, Avrupa'da dini ve diplomatik mücadele verdiği yıllar olan 650-670 tarihleri arasında gerçekleştiği tahmin ediliyor.^[3] Asparuh ile gelen bu Bulgarlar, Birinci Bulgar Devleti'ni kuran ve ilmi araştırmalarda Proto Bulgarlar ya da Bulgar Türkleri olarak adlandırılan Türklerdi. Asparuh Tuna Nehri'nın daha kuzeyinde olan Dinyeper ve Dinyester nehirlerini geçerek ve Onglos bölgesini ele geçirerek Tuna ile diğer iki nehir arasındaki alana yerleşti. Ön taraftan bataklık oluşu, diğer yönlerden de nehirlerden oluşan taçla sarılmış olması düşmana karşı büyük bir güvenlik sağlamaktaydı. 670 yılında bu Ön Bulgarlar, Bizans'ın kuzey komşusu olma konumuyla Bizans'ı tehdit eden bir güç konumuna gelmiştir. Tuna Deltası'nın güneyini geçmeyi başaran Asparuh komutasındaki Ön Bulgarların burada karşılaştıkları Slav zümreleriyle birleşmesi neticesinde doğmuştur. Başlangıçta Bizans'la dostane ve barışçıl ilişkiler kuran Asparuh önderliğindeki Ön Bulgarlar, gerek Hazarlardan kaçmak gerek yeni yerleşim alanları bulmak amacıyla Tuna Deltası'nın kuzeyindeki topraklardan hareketle Dobruca'nın güneyindeki Bizans topraklarına saldırılarda bulunmaya başlamışlardır.^[4] Bizans imparatoru IV. Konstantinos İstanbul'u kuşatan Araplar'la uğraştığı için yeni komşularına karşı koyacak güçte değildi. Ancak Arapların kuşatmayı kaldırmasıyla Ön Bulgarlara karşı sefer hazırlıklarına giriştir. Konstantinos, 680 yılında büyük bir deniz ve kara kuvvetiyle Ön Bulgarları topraklarından çıkartmak üzere Tuna'nın ağzına ve Onglos denilen bölge üzerine yürüdü. Ön Bulgarların bataklıklar arasında gizlenerek açıkça savaşmaktan kaçınması, Konstantinos'in başarı elde etmesini engelledi

Ongla Muharabesi

680 yılı baharında, Ongal'daki kesin savaş öncesinde, Bizans ordusu karadan ve denizden Tuna Deltası'na doğru ilerledi. Çok sayıdaki düşmanın büyüklüğünü gören Proto-Bulgar ordusu, Peuke Adası'nda inşa edilmiş bir kaleye çekildi.

İmparatorluğun sınır bölgelerinde yürütülen bu askerî harekâtın uzaklığı ve izole olmuşluğu, Bizans ordusunun ikmalinde zorluklara yol açtı. Öte yandan, adadaki Proto-Bulgar tahkimatının doğrudan saldırıyla ele geçirilmesi neredeyse imkânsızdı. Kuşatma başladı, ancak imparatorun gut hastalığı nedeniyle tedavi için Mesembria'ya (günümüzde Nesebar) gitmesi, Bizanslıların moralini iyice düşürdü.

İmparatorun ayrılışı, onun kaçtığı şeklinde bir söylentinin yayılmasına neden oldu. Bu, ordunun geri çekilmesi için yeterli bir sebep teşkil etti. Ayrıca, imparatorun geri çekilme emri, düşmanı adadan çıkmaya zorlamak ve açıkta saldırmak için bir aldatma manevrası olarak da verilmiş olabilir.

Ancak bu karmaşık durumdan faydalanan Proto-Bulgar ordusu, beklenmedik bir hamleyle kendisinden katbekat büyük olan Bizans ordusuna saldırdı ve onları yenilgiye uğrattı.

Ayrıca bakınız

Birinci Bulgar İmparatorluğu (Tuna Bulgar Devleti)

Kaynakça

Özel

^ Vasil Gjuzelev (1986). 'Forschungen zur Geschichte Bulgariens im Mittelalter' (Almanca). Viyana: Türk Dil Kurumu Yay. ss. 3-24.
^ Talat Tekin (1987). 'Tuna Bulgarları ve Dilleri'. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. s. 1.
^ Steven Runciman (1930). 'A History of the First Bulgarian Empire' (İngilizce). Londra: Türk Dil Kurumu Yay. s. 26.
^ Dimitri Obolenski (2000). 'The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe 500-1453' (İngilizce). Londra: Phoenix Press. s. 90. ISBN 1-84212-019-0.

Genel

Fine, John Van Antwerp (1991) [1983]. The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth Century (İngilizce). Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7.
Mosko Moskov, Imennik na bălgarskite hanove (novo tălkuvane), Sofya 1988.
Jordan Andreev, Ivan Lazarov, Plamen Pavlov, Koj koj e v srednovekovna Bălgarija, Sofya 1999.
Васил Н. Златарски, История на българската държава през средните векове, Част I, II изд., Наука и изкуство, София 1970, sf. 176 - 209.

Dış bağlantılar

Rulers of Bulgaria - Asparuh

Resmî unvanlar
Önce gelen: Batbayan	Tuna Bulgar Hanı 681 – 701	Sonra gelen: Tervel

[1] Vasil Gjuzelev (1986). 'Forschungen zur Geschichte Bulgariens im Mittelalter' (Almanca). Viyana: Türk Dil Kurumu Yay. ss. 3-24.

[2] Talat Tekin (1987). 'Tuna Bulgarları ve Dilleri'. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. s. 1.

[3] Steven Runciman (1930). 'A History of the First Bulgarian Empire' (İngilizce). Londra: Türk Dil Kurumu Yay. s. 26.

[4] Dimitri Obolenski (2000). 'The Byzantine Commonwealth: Eastern Europe 500-1453' (İngilizce). Londra: Phoenix Press. s. 90. ISBN 1-84212-019-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

g t d Bulgar hükümdarlar
Büyük Bulgarya hükümdarları (632–681)	Kubrat Batbayan
Tuna (İlk) Bulgar hükümdarları (681–1018)	Asparuh Tervel Kormesiy Sever Kormisoş Vineh Telets Sabin Umor Toktu Pagan Telerig Kardam Krum Omurtag Malamir I. Presyan I. Boris (Mihail) Vladimir Rasate I. Simeon I. Petır II. Boris Roman Samuil Gavril Radomir İvan Vladislav II. Presyan Petır Delyan Konstantin Bodin
İkinci Bulgar hükümdarları (1186–1396)	I. İvan Asen II. Petır Kaloyan Boril II. İvan Asen I. Kaliman II. Mihail Asen II. Kaliman Mitso Asen Konstantin Tih İvaylo III. İvan Asen I. Georgi Terter Smilets II. İvan Çaka Nogay Todor Svetoslav II. Georgi Terter Mihail Şişman İvan Stefan İvan Aleksandır İvan Şişman İvan Sratsimir
Prensler ve Krallar (1878–1946)	I. Aleksandr I. Ferdinand III. Boris II. Simeon