Bit Adini

Bit Adini
Bit Adini
y. MÖ 1000-MÖ 856-5
	MÖ 10-9. yüzyıllarda Arami krallıkları ve devletleri
Başkent	Til Barsip
Yaygın dil(ler)	Aramice
Resmî din	Antik Levant Dini
Tarihî dönem	Demir çağı
• Kuruluşu
• Kuruluşu	y. MÖ 1000
• Dağılışı	MÖ 856-5
	Ardıllar
Yeni Asur İmparatorluğu
Günümüzdeki durumu	Suriye

Bit Adini, Suriye'de bir şehir veya bölge, Asur kaynaklarında bazen Bit Adini olarak adlandırılan, MÖ 10. ve 9. yüzyıllarda bağımsız bir krallık olarak var olmuş bir Arami devletiydi, başkenti Til Barsip'tir (günümüz Tell Ahmar).^[1] Şehir, Fırat Nehri üzerindeki Arami hakimiyetindeki toprakların Karkamış ile birlikte iki başlıca devletinden biri olarak kabul edilir.^[2]

Balih ve Fırat nehirleri arasında, Erken Demir Çağı'na ait bir Arami yerleşimi olarak kabul edilir^[3] ve batıya doğru kuzey Suriye'ye uzanıyordu.^[4] Bazı kaynaklar, Hitit hiyeroglif yazıtlarının bulunması nedeniyle burayı bir Geç Hitit (Neo-Hitit) krallığı olarak da adlandırır.^[5] Genellikle Fırat Nehri'nin kıvrımında, Karkamış'ın güneyinde olduğu düşünülmektedir.

Bit Adini'yi Beth Eden ile ilişkilendiren bilim insanları bulunmaktadır, ki bu da "kötülük evi" veya "haz evi" anlamına gelebilir.^[6]

Tarihi

Bit Adini, MÖ 9. yüzyılın ortalarında Ahuni (aynı zamanda Akhuni^[2] olarak da anılır) adında bir kişi tarafından yönetiliyordu ve Geç Hitit şehri Masuwari, Asmu, Dabigu, Dummetu, Kaprabu ve La'la'ru'yu içeren bir bölgenin parçası haline geldi.^[4] Bit Adini, II. Adad-nirari'nin (911-891) şehirden "iri bir dişi maymun ve küçük bir dişi maymun" hediye aldığına dair kaydedilmiş iddiası gibi antik yazıtlarda geçmektedir.^[7] Bit Adini, Asur ile etkileşimlerine dayanarak bir miktar güç ve nüfuz da kullanmıştır. Örneğin, Bit-Adini, Babil ile birlikte, I. Aşurnasirpal'ın hükümdarlığı sırasında Suhu (Suru^[2]), Hindanu ve Laqe devletlerindeki başarısız isyanı desteklemiştir.^[4]

883 yılında, II. Aşurnasirpal'ın hükümdarlığı sırasında, Bit-Halupe eyaletindeki bir isyan ve valisinin öldürülmesinden sonra, bu Asur eyaletini yönetmek üzere Bit Adini'den bir kişi getirildi.^[8] Bir anlatım, Asurluların Dicle ve Fırat arasındaki Kalah bölgesini geçerek Bit Adini'ye nasıl saldırdığını anlatıyordu.^[9] Daha sonra, MÖ 853'te, Aḫuni, Karkar Muharebesi'nde Levanten devletlerinin daha geniş bir koalisyonuna katıldı, III. Şalmanezer'i tekrar sefer yapmaya zorlayacak kadar zayiat verdirdi, ancak Asur yayılmasını durduramadı.^[10] O zamanlar krallığın hükümdarı olan Ahuni, boyun eğdi ve haraç verdi.^[9]

MÖ 856-5 yıllarında krallık fethedilir ve III. Şalmanezer döneminde Asur İmparatorluğu sınırlarına dahil edilir.^[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Encyclopædia Britannica, Micropædia, Vol II at s. 48
^ ^a ^b ^c Boardman, John; Edwards, I.E.S.; Hammond, N.G.L.; Sollberger, E. (2003). The Cambridge Ancient History. Cambridge, UK: Cambridge University Press. s. 388. ISBN 9780521224963.
^ Bryce, 2012, s.168
^ ^a ^b ^c Bryce, 2012, s.125
^ ^a ^b Ussishkin, David (1971). Orientalia Vol.40. Pontificum Institutum Biblicum. s. 431.
^ Longman III, Tremper; Garland, David (2008). The Expositor's Bible, Revised Edition: Daniel - Malachi. Grand Rapids, Michigan: Zondervan Academic. ISBN 978-0-310-59054-5.
^ Halpern, Baruch (2003). David's Secret Demons: Messiah, Murderer, Traitor, King. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing. s. 118. ISBN 0802827977.
^ Younger, 2016, s. 319
^ ^a ^b Smith, George (2014). Assyria. Cambridge: Cambridge University Press. s. 43. ISBN 978-1-108-07906-8.
^ Luckenbill, Daniel D. (1927). Ancient Records of Assyria and Babylonia. Volume 2: Historical Records of Assyria From Sargon to the End (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. ss. 125-126.

Literatür

Bryce, Trevor R. (2012). The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-150502-7.
Gzella, Holger (2015). A Cultural History of Aramaic: From the Beginnings to the Advent of Islam. Leiden-Boston: Brill. ISBN 9789004285101.
Lipiński, Edward (2000). The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion. Leuven: Peeters Publishers. ISBN 9789042908598.
Sader, Hélène (2010). "The Aramaeans of Syria: Some Considerations on their Origin and Material Culture". The Books of Kings: Sources, Composition, Historiography and Reception. Leiden-Boston: Brill. ss. 273-300. ISBN 978-9004177291.
Younger, Kenneth Lawson (2016). A Political History of the Arameans: From Their Origins to the End of Their Polities. Atlanta: SBL Press. ISBN 9781628370843.

Dış bağlantılar

[1] Encyclopædia Britannica, Micropædia, Vol II at s. 48

[:3-2] Boardman, John; Edwards, I.E.S.; Hammond, N.G.L.; Sollberger, E. (2003). The Cambridge Ancient History. Cambridge, UK: Cambridge University Press. s. 388. ISBN 9780521224963.

[3] Bryce, 2012, s.168

[:0-4] Bryce, 2012, s.125

[:1-5] Ussishkin, David (1971). Orientalia Vol.40. Pontificum Institutum Biblicum. s. 431.

[6] Longman III, Tremper; Garland, David (2008). The Expositor's Bible, Revised Edition: Daniel - Malachi. Grand Rapids, Michigan: Zondervan Academic. ISBN 978-0-310-59054-5.

[7] Halpern, Baruch (2003). David's Secret Demons: Messiah, Murderer, Traitor, King. Grand Rapids: William B. Eerdmans Publishing. s. 118. ISBN 0802827977.

[8] Younger, 2016, s. 319

[:2-9] Smith, George (2014). Assyria. Cambridge: Cambridge University Press. s. 43. ISBN 978-1-108-07906-8.

[10] Luckenbill, Daniel D. (1927). Ancient Records of Assyria and Babylonia. Volume 2: Historical Records of Assyria From Sargon to the End (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. ss. 125-126.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]