Hilakku
| Belirsiz-MÖ 401 | |||||||||||||||||
 Geç Hitit devletleri arasında Ḫilakku | |||||||||||||||||
 MÖ 6. yüzyılda Kilikya Krallığı | |||||||||||||||||
| Başkent | Ura (önce) Tarsus (sonra) | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Luvice | ||||||||||||||||
| Resmî din | Luvi dini | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||||||
| Kral | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tarihî dönem | Demir çağı | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Türkiye | ||||||||||||||||
Ḫilakku (Akadca: (Yeni Asur) 𒆳𒄭𒋃𒆪[1]), daha sonra Pirindu (Akadca: (Yeni Babil) 𒆳𒉿𒆸𒁺 ve 𒆳𒉿𒊑𒅔𒁺[2]), olarak bilinen, Demir Çağı'nda MÖ 1. binyılda, güney Anadolu'da var olmuş, Luvice konuşan bir Geç Hitit Devleti'dir.[3]
İsim
[değiştir | kaynağı değiştir]Ḫilakku
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu krallığın yerli adı, Demir Çağı’na ait Hiyeroglif Luvice yazıtların yokluğu nedeniyle günümüzde hâlâ bilinmemektedir.[4] Bununla birlikte, krallığın aşağıda belirtilen adlandırmalarla ihtiyatla özdeşleştirilebileceği ileri sürülmüştür:[5][6]
- Hitit İmparatorluğu metinlerinde geçen Ḫilika ülkesi (Hititçe: 𒌷𒄭𒇷𒅅𒋡);[7]
- Melid kökenli yazıtlarda anılan Ḫilikka diyarı (𔗒𔔹𔗧𔔂)[8][9]
- Gurgum Kralı I. Ḫalparuntiya’nın kayıtlarında geçen Ḫirikka ülkesi (𔗒𔖱𔓯𔗧𔔂)[10][11]
Yeni Asur dönemine ait Akadca kaynaklarda bu krallık Ḫilakku (Akadca: 𒆳𒄭𒋃𒆪[1]) adıyla anılmaktadır. Grek-Romen dönemde Kilikya (Cilicia) olarak bilinen bölgenin adı da bu Ḫilakku adından türetilmiştir.[12][4]
Pirindu
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Asur İmparatorluğu’nun çöküşünü takiben Ḫilakku ülkesi, Yeni Babil dönemine ait Akadca kaynaklarda Pirindu adıyla yeniden ortaya çıkmaktadır (Akadca: 𒆳𒉿𒆸𒁺 ve Akadca: 𒆳𒉿𒊑𒅔𒁺[2]).[13]
Pirindu adının, “taşlık (yer)” anlamına gelen Luvice Piruwanda adından türediği düşünülmektedir. Bu adlandırma, söz konusu bölgenin daha sonraki Grekçe ve Türkçe adları olan Kilikia Trakheia (Grekçe: Τραχεῖα Κιλικία) ve Taşeli ile anlam bakımından örtüşmektedir.[14]
Yeni Babil kaynaklarında geçen Pirindu adının, Hitit İmparatorluğu kayıtlarında bir altın kaynağı olarak anılan Pirundummeya ülkesi (Hititçe: 𒌷𒁉𒊒𒌦𒁺𒌝𒈨𒅀[15]) ile özdeş olup olmadığı ise kesinlik kazanmamıştır.[16]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Konum
[değiştir | kaynağı değiştir]Ḫilakku Krallığı, Klasik Antik Çağ’da Kilikya olarak anılacak olan bölgenin batı kesiminde yer almakta olup, daha özelde Dağlık (Taşlık) Kilikya ((Grekçe: Κιλικία Τραχεῖα, romanize: Kilikía Trakheîa; Latince: Cilicia Aspera) olarak adlandırılan bölümde bulunmaktaydı.[17] Krallık, kuzey ve kuzeybatıda Toros ve Bolkar Dağları çevresinde, Ḫiyawa’nın kuzey ve kuzeybatısında, bu bölge ile Tabal coğrafyası arasında konumlanmıştı.[18][19][20] Bu konum itibarıyla Ḫilakku, Dağlık Kilikya’nın kuzey ve kuzeydoğu kesimlerine tekabül etmekte olup, özellikle daha sonraki Olba bölgesi ile Kalykadnos (günümüz Göksu) Nehri’nin aşağı havzası boyunca uzanan alanlarla örtüşmektedir.[21][22]
Ḫilakku’nun doğu sınırı, Konya Ovası’nın güneydoğusu ile Tarsus’un kuzeyi arasında yer alan dağlık bölgede bulunmaktaydı; batı sınırını ise, vadisi aracılığıyla krallığı Konya Ovası’na bağlayan[23] Kalykadnos (Göksu) Nehri oluşturmaktaydı.[24]
Yeni Babil dönemi itibarıyla Pirindu, Dağlık (Taşlık) Kilikya’nın batı ve güney kesimlerinde yer almakta olup,[21] Kalykadnos (Göksu) Nehri’nin batısındaki toprakları da kapsayacak şekilde genişlemişti. Bu genişleme sonucunda Pirindu, batıda Sallunê’ye, güneyde ise Akdeniz kıyılarına kadar ulaşmıştı.[25] Doğuda ise Pirindu’nun hâkimiyet alanı, Ovalık Kilikya’da yer alan Ḫarrua kentine kadar uzanmaktaydı.[21]
Komşuları
[değiştir | kaynağı değiştir]Ḫilakku’nun komşuları, doğusunda yine bir Geç Hitit Devleti olan Ḫiyawa, kuzeyinde ise Tabal bölgesine ait krallıklar idi.[26][27] Bu nedenle Yeni Asur dönemine ait kayıtlarda Ḫilakku, sıklıkla Que (Ḫiyawa) ve Tabal ile birlikte anılmıştır.[18][20] Güneyinde Akdeniz vardı. Klasik Antik Çağ'da Kilikya Tracheia, Kilikya Aspera adı verilen bölgeyi; günümüzde Mersin ile Antalya illeri arasındaki dağlık topraklar oluşturmaktadır.[28]
Şehirler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Asur kaynakları, Ḫilakku adlı bir kentin varlığını kaydetmektedir; ancak bu durum, krallığın bir kent-devleti olduğu şeklinde yorumlanamaz. Nitekim söz konusu kentin, günümüz Kayseri kentine karşılık gelen Mazaka ile özdeşleştirilmesi isabetli değildir. Bu kaynaklar ayrıca Ḫilakku’da “21 müstahkem kent ve bunlara bağlı yerleşimler”in varlığından da söz etmektedir (Akadca: 𒌋𒌋𒁹 𒌷𒈨𒌍𒋙𒉡 𒆗𒉡𒋾 𒅇 𒌷𒈨𒌍 𒌉𒈨𒌍 𒁲 𒇷𒈨𒋾𒋙𒉡, romanize: 21 ālānišunu dannūti u ālāni ṣeḫrūti ša limētišunu[[29]).[18]
Yeni Babil dönemi sırasında ise Pirindu’nun başkenti, Urā (ya da Urâ / Uraʾa) idi; krallığın diğer kraliyet kentlerinden biri ise Kirši olarak anılmaktadır.[30][21]
Krallar listesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- ᵐPiḫirim (Akadca: 𒁹𒉿𒄭𒊑𒅎[31][32]), h. y. 858 BC
- ᵐAmbaris (Akadca: 𒁹𒄠𒁀𒊑𒄑[33]), h. y. 718 BC - 713 BC
- ᵐSandašarme (Akadca: 𒁹𒊓𒀭𒁕𒊬𒈨;[34] Luvice: *Sanda-Sarrumas[35]), h. y. 662 BC
- I. Syennesis (Grekçe: Συέννεσις; Luvice: *Zuwannissas[36][37]), h. y. 585 BC
- ᵐAppuwašu (Akadca: 𒁹𒀊𒁍𒌑𒀀𒍪[38][39]), h. y. 557 BC
- II. Syennesis (Grekçe: Συέννεσις; Luvice: *Zuwannissas[36][37]), h. y. 480 BC
- Xeinagoras of Halicarnassus (Grekçe: Ξειναγόρας), h. y. 470s BC
- III. Syennesis (Grekçe: Συέννεσις; Luvice: *Zuwannissas[36][37]), h. y. 401 BC
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]KaynakLar
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b
- "Hilakku [CILICIA] (GN)". Textual Sources of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Hilakku [CILICIA] (GN)". Archival Texts of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Hilakku [CILICIA] (GN)". Archival Texts of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Hilakku [CILICIA] (GN)". State Archives of Assyria Online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Hilakku [CILICIA] (GN)". State Archives of Assyria Online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- ^ a b Grayson 1975, s. 103.
- ^ Trevor Bryce, The Peoples and Places of Ancient Western Asia,Routledge, Oxon, 2011, sayfa.309,
- ^ a b Bryce 2012, s. 161.
- ^ Starke 2006, s. 123.
- ^ Weeden 2023, ss. 968-969.
- ^ Kryszeń 2023a.
- ^ Hawkins 2000a, s. 316.
- ^ Hawkins 2000b, plates 153-154.
- ^ Hawkins 2000a, s. 256.
- ^ Hawkins 2000b, plates 108-109.
- ^ Bryce 2012, s. 39.
- ^ Streck 2005, ss. 572-573.
- ^ Casabonne, Lebreton & Lebrun 2013, s. 91.
- ^ Kryszeń 2023b.
- ^ Streck 2005, s. 573.
- ^
- Streck 2005, s. 572
- Starke 2006, s. 127
- Bryce 2009, s. 309
- Bryce 2012, s. 38
- Bryce 2012, s. 161
- Bryce 2012, s. 240
- ^ a b c Hawkins 1975, s. 402.
- ^ Zoroğlu 1994, s. 301.
- ^ a b Starke 2006, s. 127.
- ^ a b c d Novák & Fuchs 2021, s. 404.
- ^ Novák & Fuchs 2021, s. 441.
- ^ Weeden 2023, s. 923.
- ^ Zoroğlu 1994, s. 301-302.
- ^ Zoroğlu 1994, s. 303.
- ^ Bryce 2009, s. 309.
- ^ Bryce 2012, s. 49.
- ^ Trevor Bryce, The Peoples and Places of Ancient Western Asia,Routledge, Oxon, 2011, sayfa.584,
- ^ "Esarhaddon 001". The Royal Inscriptions of the Neo-Assyrian Period. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- ^ Bryce 2009, s. 310.
- ^
- Streck 2005, s. 572
- Starke 2006, s. 127
- Bryce 2009, s. 309
- Bryce 2012, s. 38
- Bryce 2012, s. 161
- Bryce 2012, s. 240
- ^
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". The Royal Inscriptions of Assyria online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Textual Sources of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Textual Sources of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Corpus of Ancient Mesopotamian Scholarship. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". The Royal Inscriptions of Assyria online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- ^
- Streck 2005, s. 572
- Starke 2006, s. 127
- Bryce 2009, s. 309
- Bryce 2012, s. 38
- Bryce 2012, s. 161
- Bryce 2012, s. 240
- ^
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". The Royal Inscriptions of Assyria online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Textual Sources of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Textual Sources of the Assyrian Empire. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". Corpus of Ancient Mesopotamian Scholarship. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- "Sanda-šarme [KING OF CILICIA] (RN)". The Royal Inscriptions of Assyria online. Open Richly Annotated Cuneiform Corpus. Ludwig Maximilian University of Munich.
- ^ Simon 2018, s. 127.
- ^ a b c Simon 2019, s. 122.
- ^ a b c Oreshko 2020, s. 28.
- ^ Grayson 1975, s. 103-104.
- ^ Glassner 2004, s. 232-233.
Konuyla ilgili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Adalı, Selim Ferruh (2017). "Cimmerians and the Scythians: the Impact of Nomadic Powers on the Assyrian Empire and the Ancient Near East". Kim, Hyun Jin; Vervaet, Frederik Juliaan; Adalı, Selim Ferruh (Ed.). Eurasian Empires in Antiquity and the Early Middle Ages Contact and Exchange between the Graeco- Roman World, Inner Asia and China. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ss. 60–82. ISBN 978-1-107-19041-2.
- Aro, Sanna (2013). "Tabal". Streck, Michael P.; Frantz-Szabó, Gabriella; Krebernik, Manfred; Bonacossi, D. Morandi; Postgate, J. N.; Seidl, Ursula; Stol, M.; Wilhelm, Gernot (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 13. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ISBN 978-3-110-30715-3. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Aro, Sanna (2023). "Vanishing kingdoms: Tabal and Tuwana during the seventh century BC". Draycott, Catherine M.; Branting, Scott; Lehner, Joseph W.; Özarslan, Yasemin (Ed.). From Midas to Cyrus and Other Stories: Papers on Iron Age Anatolia in Honour of Geoffrey and Françoise Summers. BIAA Monograph Series. London, United Kingdom: British Institute at Ankara. ss. 113–135. ISBN 978-1-912-09011-2.
- Baker, Heather D. (2023). "The Assyrian Empire: A View from Within". Radner, Karen; Moeller, Nadine; Potts, Daniel T. (Ed.). The Age of Assyria. The Oxford History of the Ancient Near East. 4. New York City, United States: Oxford University Press. ss. 257–351. ISBN 978-0-190-68763-2.
- Bryce, Trevor (2009). The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia: From the Early Bronze Age to the Fall of the Persian Empire. London, United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-39485-7.
- Bryce, Trevor (2012). The World of The Neo-Hittite Kingdoms: A Political and Military History. Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-199-21872-1.
- Casabonne, Olivier; Lebreton, Stéphane; Lebrun, René (2013). "Notes Ciliciennes" [Cilician Notes]. Anatolia antiqua. Eski Anadolu (Fransızca). Institut français d'études anatoliennes. 21: 87–92. doi:10.3406/anata.2013.134116 September 2024.
- D'Alfonso, Lorenzo (2012). "Tabal, an 'out-group' definition in the first Millennium BCE". Lanfranchi, Giovanni B.; Bonacossi, Daniele Morandi; Pappi, Cinzia; Ponchia, Simonetta (Ed.). Leggo! Studies Presented to Frederick Mario Fales on the Occasion of His 65ᵗʰ Birthday. Wiesbaden, Germany: Harrassowitz Verlag. ss. 173–194. ISBN 978-3-447-06659-4.
- DeGrado, Jessie (2022). "Azatiwada's Empire: Adapting Assyrian Imagery in the Bilingual Karatepe Inscription". News from the Lands of the Hittites. Mimesis Edizioni. 5–6: 21-454 November 2025.
- Diakonoff, I. M. (1985). "Media". Gershevitch, Ilya (Ed.). The Cambridge History of Iran. 2. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ss. 36–148. ISBN 978-0-521-20091-2.
- Ebeling, E. (1932). "Ambaris". Ebeling, Erich; Meissner, Bruno (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 1. Berlin, Germany; Leipzig, Germany: Walter de Gruyter. ss. 93–94. ISBN 978-3-112-35785-9. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Edzard, D. O. (1980). "Kirua". Edzard, Dietz Otto; Calmeyer, P.; Moortgat, A.; Otten, H.; Röllig, W.; von Soden, W.; Wiseman, D. J. (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 5. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. s. 607. ISBN 978-3-110-07192-4. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Glassner, Jean-Jacques (2004). Foster, Benjamin R. (Ed.). Mesopotamian Chronicles. Writings from the Ancient World. 19. Atlanta, United States: Society of Biblical Literature. ISBN 978-1-589-83090-5.
- Grayson, A.K. (1975). Assyrian and Babylonian Chronicles. Texts from Cuneiform Sources. 5. Locust Valley, United States: J. J. Augustin Publisher.
- Grayson, A. K. (1991). "Assyria 668-635 B.C.: the reign of Ashurbanipal". Boardman, John; Edwards, I. E. S.; Hammond, N. G. L.; Sollberger, E.; Walker, C. B. F. (Ed.). The Assyrian and Babylonian Empires and other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C. The Cambridge Ancient History. 3. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ss. 142–161. ISBN 978-1-139-05429-4.
- Grousset, René (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. Walford, Naomi tarafından çevrildi. New Brunswick, United States: Rutgers University Press. ISBN 978-0-813-51304-1.
- Hawkins, J.D. (1975). "Ḫilakku". Edzard, Dietz Otto; Calmeyer, P.; Moortgat, A.; Otten, H.; Röllig, Wolfgang; v. Soden, W.; Wiseman, D. J. (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (İngilizce). 4. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ss. 402–403. ISBN 978-3-110-06772-9. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Hawkins, John D (2000a). Inscriptions of the Iron Age. Part 1: Text, Introduction, Karatepe, Karkamiš, Tell Ahmar, Maraş, Malatya, Commagene. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. 1. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ISBN 978-3-110-10864-4.
- Hawkins, John D. (2000b). Inscriptions of the Iron Age. Part 3: Plates. Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions. 1. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ISBN 978-3-110-10864-4.
- Hawkins, J.D. (2008). "Que". Streck, Michael P.; Frantz-Szabó, Gabriella; Krebernik, M.; Postgate, J.N.; Seidl, U.; Stol, M.; Wilhelm, G.; Ecklin, Sabine (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 11. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ss. 191–195. ISBN 978-3-110-20383-7. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Ivantchik, Askold (1993a). Les Cimmériens au Proche-Orient [The Cimmerians in the Near East] (PDF) (Fransızca). Fribourg, Switzerland; Göttingen, Germany: Éditions Universitaires (Switzerland); Vandenhoeck & Ruprecht (Germany). ISBN 978-3-727-80876-0.
- Kessler, K. (1980). "Illubru". Edzard, Dietz Otto; Calmeyer, P.; Moortgat, A.; Otten, H.; Röllig, W.; von Soden, W.; Wiseman, D. J. (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 5. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. s. 60. ISBN 978-3-110-07192-4. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Kryszeń, Adam (2023a). "Ḫilika". Hittite Toponyms. University of Mainz; University of Würzburg. Erişim tarihi: 1 November 2025.
- Kryszeń, Adam (2023b). "Pirundummeya". Hittite Toponyms. University of Mainz; University of Würzburg. Erişim tarihi: 23 June 2024.
- Novák, Mirko; Fuchs, Andreas (2021). "Azatiwada, Awariku from the "House of Mopsos", and Assyria: On the dating of Karatepe in Cilicia". Payne, Annick; Velhartická, Šárka; Wintjes, Jorit (Ed.). Beyond All Boundaries: Anatolia in the First Millennium BC. Orbis Biblicus et Orientalis. 295. Leuven, Belgium: Peeters Publishers. ss. 397-466. ISBN 978-9-042-94884-6.
- Olbrycht, Marek Jan (2000a). "The Cimmerian Problem Re-Examined: the Evidence of the Classical Sources". Pstrusińska, Jadwiga; Fear, Andrew (Ed.). Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia. Kraków: Księgarnia Akademicka. ss. 71–100. ISBN 978-8-371-88337-8.
- Parzinger, Hermann (2004). Die Skythen [The Scythians] (Almanca). Munich, Germany: Verlag C.H.Beck. ISBN 978-3-406-50842-4.
- Phillips, E. D. (1972). "The Scythian Domination in Western Asia: Its Record in History, Scripture and Archaeology"
. World Archaeology. 4 (2): 129–138. doi:10.1080/00438243.1972.9979527. JSTOR 1239715 November 2021. - Röllig, W. (1971). "Griechen" [Greeks]. Weidner, Ernst; von Soden, Wolfram; Borger, R.; Calmeyer, P.; Edzard, D. O.; Falkenstein, A.; Moortgat, A.; Otten, H.; Röllig, W.; Wiseman, D. (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 3. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ss. 643–647. ISBN 978-3-110-03705-0. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Oreshko, Rostyslav (2020). "Ethnic Groups and Language Contact in Lycia (I): the 'Maritime Interface'". Journal of Language Relationship. Russian State University for the Humanities; Institute of Linguistics of the Russian Academy of Sciences; Gorgias Press. 18 (1): 13–40. doi:10.31826/jlr-2020-181-205
26 June 2024. - Simon, Zsolt (2018). "Sapaziti, Sapalulme und die Suppiluliumas von W/Pal(a)stin(a/i)" [Sapaziti, Sapalulme and the Suppiluliumas of W/Pal(a)stin(a/i)]. Altorientalische Forschungen. Walter de Gruyter. 45 (1): 122–132. doi:10.1515/aofo-2018-001112 September 2025.
- Simon, Zsolt (2019). "Syennesis: Personenname, kein luwischer Herrschertitel" [Syennesis: Personal Name, not a Luwian Royal Title]. Nouvelles Assyriologiques Brèves et Utilitaires. 91 (3): 122–12312 September 2025.
- Simon, Zsolt (2021). "401 BC: The Year the Neo-Hittite Statehood Ended". Payne, Annick; Velhartická, Šárka; Wintjes, Jorit (Ed.). Beyond All Boundaries: Anatolia in the First Millennium BC. Orbis Biblicus et Orientalis. 295. Leuven, Belgium: Peeters Publishers. ss. 675–688. ISBN 978-9-042-94884-6. Erişim tarihi: 12 September 2025.
- Starke, Frank (2006). "Asia Minor". Cancik, Hubert; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F.; Möller, Astrid; Ruppel, Antonia; Warburton, David (Ed.). Brill's New Pauly: Encyclopaedia of the Ancient World. 2. Leiden, Netherlands; Boston, United States: Brill. ss. 118-130. doi:10.1163/1574-9347_bnp_e614980. ISBN 90-04-12265-6. Erişim tarihi: 1 November 2025.
- Streck, M.P. (2005). "Pirindu". Edzard, Dietz Otto; Streck, M.P.; Krebernik, M.; Postgate, J.N.; Seidl, U.; Stol, M.; Wilhelm, G.; Frantz-Szabó, Gabriella; Hellwag, Ursula (Ed.). Reallexikon der Assyriologie und Vorderasiatischen Archäologie (Almanca). 10. Berlin, Germany; New York City, United States: Walter de Gruyter. ss. 572–573. ISBN 978-3-110-18535-5. Bilinmeyen parametre
|trans-encyclopedia=görmezden gelindi (yardım) - Sulimirski, Tadeusz; Taylor, T. F. (1991). "The Scythians". Boardman, John; Edwards, I. E. S.; Hammond, N. G. L.; Sollberger, E.; Walker, C. B. F. (Ed.). The Assyrian and Babylonian Empires and other States of the Near East, from the Eighth to the Sixth Centuries B.C. The Cambridge Ancient History. 3. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ss. 547–590. ISBN 978-1-139-05429-4.
- Täuber, Hans (2003). "Cilices, Cilicia". Cancik, Hubert; Schneider, Helmuth; Salazar, Christine F.; Möller, Astrid; Ruppel, Antonia; Warburton, David (Ed.). Brill's New Pauly: Encyclopaedia of the Ancient World. 3. Leiden, Netherlands; Boston, United States: Brill. s. 329-330. doi:10.1163/1574-9347_bnp_e613620. ISBN 90-04-12259-1. Erişim tarihi: 1 November 2025.
- Tokhtas’ev, Sergei R. (1991). "Cimmerians". Encyclopædia Iranica. New York City, United States: Encyclopædia Iranica Foundation; Brill Publishers.
- Weeden, Mark (2010). "Tuwati and Wasusarma: Imitating the Behaviour of Assyria". Iraq. British Institute for the Study of Iraq. 72: 39–61. doi:10.1017/S002108890000058915 June 2024.
- Weeden, Mark (2023). "The Iron Age States of Central Anatolia and Northern Syria". Radner, Karen; Moeller, Nadine; Potts, Daniel T. (Ed.). The Age of Assyria. The Oxford History of the Ancient Near East. 4. New York City, United States: Oxford University Press. ss. 912–1026. ISBN 978-0-190-68763-2.
- Weiskopf, Michael (1991). "Cilicia". Encyclopædia Iranica. New York City, United States: Encyclopædia Iranica Foundation; Brill Publishers. Erişim tarihi: 12 September 2025.
- Zoroğlu, Levent (1994). "Cilicia Tracheia in the Iron Age: the Khilakku Problem". Çilingiroğlu, A.; French, D.H. (Ed.). Anatolian Ages 3: The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van, 6-12 August 1990. London, United Kingdom: British Institute at Ankara. ss. 301–309. ISBN 978-1-912-09069-3.
Siro-Hitit krallıkları ve şehirleri | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Siro-Hitit krallıkları, Geç Tunç Çağı’nın sonları ile Demir Çağı’nın başlarında (yaklaşık MÖ 1200–700) Anadolu’nun güneyi ile Kuzey Suriye’de ortaya çıkan küçük krallıkları tanımlar.
Bu krallıklar, Hitit İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra kurulan yerel beyliklerdir. Hem Hitit (Luvi-Hurrili) hem de Arami-Semitik kültür unsurlarını taşıdıkları için “Siro-Hitit” şeklinde adlandırılırlar. | |||||||||||||||||
| Luvi devletleri |
| | |||||||||||||||
| Arami devletleri |
| ||||||||||||||||