Dâmad Mehmed Ali Paşa
| Dâmad Mehmed Ali Paşa | |
|---|---|
| |
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 3 Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 | |
| Hükümdar | Abdülmecid |
| Yerine geldiği | Mehmed Emin Âli Paşa |
| Yerine gelen | Mustafa Naili Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1813 Hemşin, Çayeli |
| Ölüm | 1868 (54-55 yaşlarında) İstanbul |
| Defin yeri | Eyüpsultan Mezarlığı, İstanbul |
Dâmad Mehmed Ali Paşa (1813-1868), Abdülmecid saltanatında 3 Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 tarihleri arasında yedi ay on iki gün sadrazam olmuş; 6 kez kaptan-ı derya görevi ve diğer yüksek devlet görevleri yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]1813 yılında Rize'nin Çayeli ilçesi Hemşin (Kaptanpaşa) köyünde doğdu.[1] Babası Hacialıoğulların'dan Hacı Ömer Ağa idi ve İstanbul'da Galata başağası idi. Çocuk yaşında babası ile birlikte İstanbul'a gelerek ve kaptan-ı derya Pabuççu Ahmet Paşa hizmetine girdi. Onun ölümü üzerine Enderun'a girdi.
Kısa bir zamanda Devlet kademelerinde ikinci mabeyinciliğe kadar yükseldi. Mirliva rütbesi verilince Enderun'dan ayrıldı. Sonra ferik rütbesi verilerek "Dâr-ı Şûrâ-yı Askerî" üyeliğine seçildi.[1]
1845 yılında II. Mahmud'un kızı ve Sultan Abdülmecid'in kız kardeşi olan Adile Sultan'la evlenerek Osmanlı hânedanına dâmad oldu. 1845-1847 döneminde 1. kez olarak Kaptan-ı Deryalık görevine getirildi. Sonra 1847'de "Meclis-i Aliye" üyesi; 2. kez 1848-1849 kaptan-ı derya ve 1848-1851'de serasker ve 1851'de 3. kez kaptan-ı deryâ oldu.[1]
4 Ekim 1852'de Mehmed Emin Âlî Paşa yerine sadrazamlık görevi verildi. Mehmed Ali Paşa'nın sadrazam olduğu dönemde Fransa’da imparatorluğunu ilan eden ve uluslararası ilişkilerdeki konumunu güçlendirmek isteyen III. Napoleon Osmanlı Devleti’nde yaşayan Katoliklerin himayelerini Fransa’ya veren 1740 tarihli antlaşmanın yeniden yürürlüğe girmesini istedi. Bunun üzerine Rusya da Osmanlı Ortodoksları için aynı hakları istedi ve katı bir asker ve koyu bir Ortodoks olan Prens Menşikov'u İstanbul’a olağanüstü yetkilerle elçi olarak yolladı. Bu sorunu kendi çıkarları için tehlike olarak gören İngiltere, Fransa ve Avusturya Osmanlı Devleti'ne giderek artan destek verdiği Kırım Savaşı'na gidecek süreç başladı. Prens Menşikov'un taleplerinin kabul edilmemesi halinde İstanbul’dan ayrılacağı ültimatomunu vermesi ile, muhtemel taktik mülahazalarıyla, Prens'e sürekli direnen Sadrazam Dâmad Mehmed Ali Paşa ve Hariciye Nazırı Sadık Rıfat Paşa görevlerinden alındılar. Böylece 14 Mayıs 1853'te altı aylık sadrazamlıktan sonra bu görevden ayrıldı.[1] Sadrazamlığa Giritli Mustafa Naili Paşa, Hariciye Nazırlığına da Koca Mustafa Reşit Paşa atandı. Ancak bu isim değişikliklerine rağmen Prens Menşikov yine de 27 Mayıs 1853’te İstanbul’dan elleri boş olarak ayrılmış ve Kırım Savaşı başlamıştır.
Bundan sonra hemen seraskerliğe getirildi, Sadrazam Mustafa Reşid Paşa döneminde bir komplo tertiplemeye teşvik suçu dolayısıyla Kastamonu'ya sürgüne gönderildi. Fakat eşi Adile Sultan'ın devreye girmesi ile sürgünde 2-3 hafta kaldıktan sonra İstanbul'a döndü. 1855'te döneminde 4. kez kaptan-ı deryalık görevine getirildi ve 1858'da azledildi. Ama 1859'da yeniden 5. kez kaptan-ı derya görevi verildi. Bu görevde iken ek olarak mabeyn müşirliği; "hassa ve mühimmat-ı harbiye" nazırlıkları görevleri verildi. 1863'te bu görevlerin hepsinden azledildi. 1866'da Meclis-i Vâlâ üyeliği ve aynı zamanda 6. kez kaptan-ı deryalık verildi. 1867'de kaptan-ı deryalığın Bahriye nazırlığına dönüştürülmesi ile son Osmanlı kaptan-ı deryası olarak tarihe geçti. Bu tarihte tekrar Meclis-i Aliye'ye atandı.[1]
1868'de İstanbul'da öldü. Cenazesi eşi Adile Sultan'ın Bostan İskelesi'nde bulunan türbesine gömüldü. Mehmed Ali Paşa'nın Adile Sultan'dan olan 3 çocukları peşpeşe öldü.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Beykoz, Bozcaada, Gemlik, Terkos ve Dursunköy'de camiler ve Beşiktaş ve Hasköy'de çeşmeler yaptırmıştır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Buz, Ayhan (2009) " Osmanlı Sadrazamları", İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
- Danışmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ISBN 975-33-3038-3, C. IV, s. 298-300 [1]
- Hatiboğlu, Ibrahim, "Mehmet Ali Paşa (Damat)", (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş., C. II, s. 105, ISBN 975-08-0072-9
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mehmed Emin Âli Paşa |
 Osmanlı Sadrazamı 3 Ekim 1852 - 14 Mayıs 1853 |
Sonra gelen: Mustafa Naili Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
Kaptan-ı Derya 1845 - 1847 |
Sonra gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
| Önce gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
Kaptan-ı Derya 1848 - 1849 |
Sonra gelen: Mahmud Paşa |
| Önce gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
Kaptan-ı Derya 1851 |
Sonra gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
| Önce gelen: Dâmad Gürcü Halil Rifat Paşa |
Kaptan-ı Derya 1855 - 1858 |
Sonra gelen: Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa |
| Önce gelen: Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa |
Kaptan-ı Derya 1858 - 1863 |
Sonra gelen: İngiliz Mustafa Paşa |
| Önce gelen: Halil Paşa |
Kaptan-ı Derya 1866 - 1867 |
Sonra gelen: Ahmed Vesim Paşa |
- Osmanlı sadrazamları
- Tophane Müşirleri
- Seraskerler
- Hazîne-i Hâssa nâzırları
- Osmanlı paşaları
- Osmanlı padişah damatları
- Kaptan-ı deryalar
- Çayeli doğumlular
- 1813 doğumlular
- 1868'de ölenler
- Meclis-i Vâlâ-yı Ahkâm-ı Adliye üyeleri
- Hemşinliler (etnik grup)
- İstanbul ilinde ölenler
- Eyüpsultan Mezarlığı'na defnedilenler