Fiji
Fiji Matanitu Tugalala o Viti (Fijice) Republic of Fiji (İng.) फ़िजी गणराज्य (Fiji Hindi) Fiji Adaları Cumhuriyeti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
.svg) | |||||
| Başkent ve en büyük şehir | Suva | ||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce, Fijice, Fiji Hindi | ||||
| Demonim | Fijililer | ||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 18.274 km2 (155.) | ||||
• Su (%) | önemsiz miktar | ||||
| Nüfus | |||||
• 2018 tahminî | 926.276[1] (161..) | ||||
• 2017 sayımı | 884.887[2] | ||||
• Yoğunluk | 46,4/km2 (148.) | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 10,054 milyar $ (140.) | ||||
• Kişi başına | 11.175 $[3] (104..) | ||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 3,932 milyar $ (152.) | ||||
• Kişi başına | 4.371 $[3] (97.) | ||||
| Gini (2013) | 36.4[4] orta | ||||
| İGE (2019) |  0.724[5]yüksek · 98. | ||||
| Para birimi | Fiji doları (FJD) | ||||
| Zaman dilimi | UTC+12 | ||||
• Yaz (YSU) | UTC+13 | ||||
| Trafik akışı | sol | ||||
| Telefon kodu | +679 | ||||
| İnternet alan adı | .fj | ||||
Fiji ya da resmî adıyla Fiji Cumhuriyeti (Fijice: Matanitu Tugalala o Viti, Fiji Hindi: फ़िजी गणराज्य), Okyanusya'da bulunan bir ada ülkesidir. Pasifik okyanusunun güneyinde bulunan bir dizi adadan oluşan ülke, 215'i ıssız olmak üzere toplam 322 adadan ve 522 adacıktan oluşur. İki büyük ada, Viti Levu ve Vanua Levu, yerleşimin %87'sini oluşturur.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiji'de 17. yüzyılda Avrupalı kâşiflerden uzun süre önce de insanlar vardı. Fiji'de yapılan kazılarda küçük yerleşimlerde çanak çömlek türünde eski kalıntılar bulunmuştur. Fiji yerleşim yerlerinde yapılan kazılar sonucu M.Ö. 1000 yıllarına ulaşan buluntulara rastlanmıştır. Ancak büyük Pasifik göçünün sorusuna hâlâ cevap bulunamamıştır. 1643'te Hollanda'li kâşif Abel Tasman'ın, büyük güney kıtasını aramaya giderken Fiji'yi ziyaret ettiği biliniyor.
XIX. yüzyıla kadar Avrupalı yerleşimciler, yerleşimlerine devam etmiştir. Adalar, 1874'te bir sömürge olarak İngiliz kontrolünün altına girdi. İngilizler tarafından adalara Hint işçiler getirildi. 1970'te önce krallık olarak bağımsızlığını ilan etti. Fiji'ye, Hint-Fijili (Hindistan'dan getirilen Hintlere verilen ad) toplumu egemendi. 1987'de gerçekleştirilen müdahale sonucu cumhuriyet ilan edildi ve başarılı iki askerî darbe ile, Fiji'nin hâkimiyetindeki Hint ve Fiji ortaklığı sona erdirildi. Çünkü Hint kökenliler İngiliz egemenliği altında kalmak isterken Fijili yerli halk bağımsızlık taraftarıydı. Bu yüzden askerî darbeler olmuştur. Daha sonra Hint kökenliler Hindistan'a göç etmek zorunda kalmışsa da ülkede kalan Hint kökenliler vardır. Bu göç insan kaybına ve ekonomik durgunluğa neden olmuştur.
Yönetim
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiji, bir parlamenter cumhuriyettir. İlk yerli vali George Cakobau, eski meclis başkanı Epeli Nailatikau, ülkenin kurucusu Kamisese Mara gibi ülkenin pek çok önemli siyasi, akademik ve askeri ismi Ratu Cakobau'nın soyundan gelmektedir.
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiji, 322 adadan (106'sı ıssız) ve 522 küçük adacıktan oluşur. En önemli adaları, Viti Levu ve Vanua Levu'dur. Adalar, tropikal ormanlarla çevrilidir. Yükseklik 1,300 metreye (4,250 ft) kadar ulaşır. Viti Levu, başkent Suva'ya ev sahipliği yapar. Diğer önemli şehirler, (Uluslararası havaalanının bulunduğu yer) Nadi ve büyük bir şeker değirmenine sahip bir liman kenti olan Lautoka'dır. Vanua Levu'da ana şehirler, Labasa ve Savusavu'dur. Diğer önemli adalar, Taveuni ve Kadavu, (Nadi'nin sadece dışında) Mamanuca grubunu ve popüler turist varış yerleri olan Yasawa grubunu kapsar. En yakın komşusu Tonga'dır. Fiji'de tropikal iklim hakimdir.
Konum: Okyanusya, Güney Pasifik Okyanusunda ada.
Coğrafî konumu: 18 00 Güney derecesi, 175 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Okyanusya
Yüzölçümü: 18,270 km²
Sınırları: 0 km
Sahil şeridi: 1,129 km
İklim: Tropikal deniz
Arazi yapısı: Volkanik aktiviteli dağlar çoğunluktadır.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Pasifik Okyanusu 0 m; en yüksek noktası: Tomanivi 1,324 m
Doğal kaynakları: Kereste, balık, altın, bakır, amonyak, gümüş, denizde petrol kaynakları, hidro enerji
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %10
Sürekli ekinler: %4
Otlaklar: %10
Ormanlık arazi: %65
Diğer: %11 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 10 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Kasım - Ocak ayları arasında siklonik kasırgalar
İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiji, tropikal iklime sahiptir. Kasım ve Nisan arası sıcak mevsimdir. Mayıs ve Ekim arası daha serindir. Serin mevsimde hava sıcaklığı ortalaması 22 °C 'dir. Yağış değişkendir ve sıcak sezonda daha çok yağış almaktadır.[6]
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Fiji, ormanlar, mineral ve balık kaynakları açısından zengin bir ülkedir. Pasifik adaları arasında ekonomisi en çok gelişmiş adalardan biridir. Şeker ihracatı ve turizm endüstrisi ülkeye döviz getiren başlıca sektörlerdir. Şeker üretimi sanayi etkinliğinin 3'te 1'ini kapsamaktadır. Her yıl içlerinde Amerikalıların da bulunduğu yaklaşık 300,000 turist ülkeyi ziyaret etmektedir. Fiji, 1960 ve 1970'lerde hızlı bir büyüme periyodu geçirmesine rağmen 1980'lerde durgunlaşma görülmüştür. Başlıca gelir kaynağı turizm ve şeker endüstrisidir. Fiji'deki en yüksek bina, on dört katlı Rezerv Bankası binasıdır.
İletişim
[değiştir | kaynağı değiştir]Kullanılan telefon hatları: 72.000 (1997)
Radyo yayın istasyonları: AM 13, FM 40, kısa dalga 0 (1998)
Radyolar: 500.000 (1997)
Televizyonlar: 21.000 (1997)
İnternet servis sağlayıcıları: 2 (2000)
İnternet kullanıcıları: 7.500 (2000)
Demografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mültecî oranı: -3.45 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 14.08 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 69.2 yıl
Erkeklerde: 66.74 yıl
Kadınlarda: 71.79 yıl (2004 tahmini)
Ortalama çocuk sayısı: 2.86 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.1 (2003 tahmini)
Ulus: Fijili
Nüfusun etnik dağılımı: Fijili %51, Hint %44, Avrupalı, diğer Pasifik adaları kökenli, Çinli ve diğer %5 (1998 verileri)
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
Toplam nüfusta: %93.7
Erkekler: %95.5
Kadınlar: %91.9 (2003 tahmini)
Din
[değiştir | kaynağı değiştir]Hristiyan %52, Hindu %38, Müslüman %8, diğer %2 (1986)
Diller: İngilizce (resmî dil), Fiji dili, Fiji Hintçesi
(Resmen, Fiji Hintçesi Hindustani olarak adlandırılır.)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Fiji Demographics Profile 2019". 11 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Government of Fiji (10 Ocak 2018). "Fiji Bureau of Statistics Releases 2017 Census Results". 3 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2018.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ "Gini Index". World Bank. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2017.
- ^ "Human Development Report 2019" (PDF). United Nations Development Programme. 2019. s. 9. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.
- ^ Fiji Government Online Portal: Our Country 23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 26 April 2010.
Bağımlı topraklar eğik yazılmıştır. | ||
| Avustralasya |  | |
| Melanezya | ||
| Mikronezya | ||
| Polinezya | Amerikan Samoası • Cook Adaları • Fransız Polinezyası • Niue • Pitcairn Adaları • Samoa • Tokelau • Tonga • Tuvalu • Wallis ve Futuna | |
Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler | ||
|---|---|---|
| Avrupa |  | |
| Amerika | ||
| Asya | ||
| Afrika | ||
| Okyanusya | ||
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. 1Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. 2Avrupa Birliği'ne üye. 3Sınırlı tanınmış olan devlet. | ||
