Cebelitarık - Vikipedi
İçeriğe atla
Ana menü
Gezinti
  • Anasayfa
  • Hakkımızda
  • İçindekiler
  • Rastgele madde
  • Seçkin içerik
  • Yakınımdakiler
Katılım
  • Deneme tahtası
  • Köy çeşmesi
  • Son değişiklikler
  • Dosya yükle
  • Topluluk portalı
  • Wikimedia dükkânı
  • Yardım
  • Özel sayfalar
Vikipedi Özgür Ansiklopedi
Ara
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç
  • Bağış yapın
  • Hesap oluştur
  • Oturum aç

İçindekiler

  • Giriş
  • 1 İsim
  • 2 Tarihçe
    • 2.1 Tarih Öncesi ve Antik Dönem
    • 2.2 Orta Çağ
    • 2.3 Modern dönem
    • 2.4 Yakın tarih
  • 3 Nüfus
  • 4 Ekonomi
  • 5 Yönetim
  • 6 Galeri
  • 7 Kaynakça

Cebelitarık

  • Acèh
  • Afrikaans
  • Alemannisch
  • አማርኛ
  • Aragonés
  • Ænglisc
  • अंगिका
  • العربية
  • الدارجة
  • مصرى
  • Asturianu
  • Azərbaycanca
  • تۆرکجه
  • Башҡортса
  • Basa Bali
  • Boarisch
  • Žemaitėška
  • Беларуская
  • Беларуская (тарашкевіца)
  • Betawi
  • Български
  • বাংলা
  • বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী
  • Brezhoneg
  • Bosanski
  • Català
  • 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
  • Cebuano
  • کوردی
  • Čeština
  • Чӑвашла
  • Cymraeg
  • Dansk
  • Deutsch
  • Zazaki
  • Dolnoserbski
  • ދިވެހިބަސް
  • Ελληνικά
  • English
  • Esperanto
  • Español
  • Eesti
  • Euskara
  • Estremeñu
  • فارسی
  • Suomi
  • Võro
  • Føroyskt
  • Français
  • Arpetan
  • Nordfriisk
  • Frysk
  • Gaeilge
  • Gagauz
  • Gàidhlig
  • Galego
  • 𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺
  • ગુજરાતી
  • Gaelg
  • Hausa
  • 客家語 / Hak-kâ-ngî
  • עברית
  • हिन्दी
  • Fiji Hindi
  • Hrvatski
  • Hornjoserbsce
  • Magyar
  • Հայերեն
  • İnterlingua
  • Bahasa Indonesia
  • Interlingue
  • Ido
  • Íslenska
  • İtaliano
  • 日本語
  • Patois
  • Jawa
  • ქართული
  • Qaraqalpaqsha
  • Қазақша
  • 한국어
  • Kurdî
  • Kernowek
  • Кыргызча
  • Latina
  • Ladino
  • Lëtzebuergesch
  • Лезги
  • Lingua Franca Nova
  • Limburgs
  • Ligure
  • Ladin
  • Lombard
  • ລາວ
  • Lietuvių
  • Latviešu
  • मैथिली
  • Malagasy
  • Māori
  • Македонски
  • മലയാളം
  • Монгол
  • मराठी
  • Bahasa Melayu
  • Malti
  • Mirandés
  • မြန်မာဘာသာ
  • مازِرونی
  • Plattdüütsch
  • Nedersaksies
  • नेपाली
  • नेपाल भाषा
  • Nederlands
  • Norsk nynorsk
  • Norsk bokmål
  • Novial
  • Nouormand
  • Nupe
  • Occitan
  • ଓଡ଼ିଆ
  • Ирон
  • ਪੰਜਾਬੀ
  • Kapampangan
  • Papiamentu
  • Picard
  • Polski
  • Piemontèis
  • پنجابی
  • پښتو
  • Português
  • Română
  • Русский
  • Русиньскый
  • Ikinyarwanda
  • Саха тыла
  • Sardu
  • Sicilianu
  • Scots
  • سنڌي
  • Srpskohrvatski / српскохрватски
  • Taclḥit
  • တႆး
  • සිංහල
  • Simple English
  • Slovenčina
  • Slovenščina
  • Anarâškielâ
  • Soomaaliga
  • Shqip
  • Српски / srpski
  • Sunda
  • Svenska
  • Kiswahili
  • Ślůnski
  • தமிழ்
  • తెలుగు
  • Tetun
  • Тоҷикӣ
  • ไทย
  • Tagalog
  • Toki pona
  • Xitsonga
  • Татарча / tatarça
  • ChiTumbuka
  • Українська
  • اردو
  • Oʻzbekcha / ўзбекча
  • Vèneto
  • Tiếng Việt
  • West-Vlams
  • Walon
  • Winaray
  • Wolof
  • 吴语
  • İsiXhosa
  • მარგალური
  • ייִדיש
  • Yorùbá
  • Zeêuws
  • ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ
  • 中文
  • 文言
  • 閩南語 / Bân-lâm-gí
  • 粵語
Bağlantıları değiştir
  • Madde
  • Tartışma
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Araçlar
Eylemler
  • Oku
  • Değiştir
  • Kaynağı değiştir
  • Geçmişi gör
Genel
  • Sayfaya bağlantılar
  • İlgili değişiklikler
  • Kalıcı bağlantı
  • Sayfa bilgisi
  • Bu sayfayı kaynak göster
  • Kısaltılmış URL'yi al
  • Karekodu indir
Yazdır/dışa aktar
  • Bir kitap oluştur
  • PDF olarak indir
  • Basılmaya uygun görünüm
Diğer projelerde
  • Wikimedia Commons
  • Vikiveri ögesi
Görünüm
Koordinatlar: 36°08′35″N 5°21′11″W / 36.143°K 5.353°B / 36.143; -5.353
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Cebelitarık
Gibraltar
Cebelitarık bayrağı
Bayrak
{{{arma_açıklaması}}}
Arma
Slogan
Montis Insignia Calpe  (Latin)
"Badge of the Rock of Gibraltar"[1]
Millî marş
"God Save the King" (resmi)
"Cebelitarık Ulusal Marşı" (yerel)[2]
Cebelitarık haritadaki konumu
Cebelitarık konumu
BaşkentCebelitarık
En büyük şehirWestside
Resmî dil(ler)İngilizce

Konuşulan dillerİngilizce
İspanyolca
Llanito
Etnik gruplar
Cebelitarık Halkı, İspanyol, Llatino, İngiliz
HükûmetBritanya Denizaşırı Toprağı
• Devlet başkanı
III. Charles
• Genel Vali
Sir David Steel
• Başbakan
Fabian Picardo
Tarihçe 
• Britanya hakimiyeti
4 Ağustos 1704
• Britanya'ya devredilme
11 Nisan 1713
Yüzölçümü
• Toplam
6,8 km2 (241.)
• Su (%)
%0
Nüfus
• 2012 tahminî
32.459 [1] (222..)
• Yoğunluk
4.616/km2 (5.)
GSYİH (SAGP)2017 tahminî
• Toplam
£1,94 milyar (197.)
• Kişi başına
£60.300 (n/a.)
İGE (2015)0.861
çok yüksek · 40.
Para birimiCebelitarık poundu £3 (GIP)
Zaman dilimiUTC+1 (OAS)
• Yaz (YSU)
UTC+2 (OAYS)
Tarih formatıgg/aa/yyyy
Trafik akışısağ4
Telefon kodu3506
ISO 3166 kodu[[ISO 3166-2:GI|GI]]
İnternet alan adı.gi5
  1. Cenevizliler, Maltalılar, Portekizliler, İspanyollar halkının kombine edilmiş hali.
  2. Birleşik Krallık'ın Özel Üye Toprakları.
  3. Cebelitarık sterlini £'nin banknotları ve madeni paraları Cebelitarık Hükümeti tarafınca basılmaktadır ve dağıtılmaktadır.
  4. Cebelitarık, Birleşik Krallık'ın, 16 Haziran 1929 tarihinden itibaren tıpkı Birleşik Krallık Hint Bölgesi gibi Denizaşırı Milletler Topluluğu'na üyedir.
  5. 10 Şubat 2007'den itibaren İspanya'nın 9567 kararı ile.
  6. .eu Avrupa Birliği (AB) üyesidir ve Avrupa Birliği (AB) yer imlerini de kullanır.
  7. İngiliz Posta Kodu: GX11 1AA

Cebelitarık, Akdeniz'den Atlantik Okyanusu'na (Cebelitarık Boğazı) geçişin yakınında, İber Yarımadası'nın güney ucunda, Cebelitarık Körfezi'nde bulunan bir Britanya Denizaşırı Bölgesi ve şehirdir.[3][4] 6.8 km²[5] bir alana sahiptir ve kuzeyde İspanya (Campo de Gibraltar) ile sınır komşusudur. Cebelitarık'ın peyzajı, eteklerinde yaklaşık 34.003 kişinin yaşadığı, yoğun nüfuslu bir kasabanın bulunduğu "Cebelitarık Kayası" tarafından domine edilmektedir ve bu nüfusun büyük çoğunluğu Cebelitarıklıdır.[6]

Cebelitarık, 1160 yılında Almohadlar tarafından kalıcı bir gözetleme kulesi olarak kurulmuştur. Geç Orta Çağ'da Nasridler, Kastilyalılar ve Marinidlerin kontrolü altında değişiklik göstermiştir ve yakınlardaki Algeciras'ın yaklaşık 1375 yılında yıkılmasının ardından stratejik önemi artmıştır. 1462 yılında tekrar Kastilya Krallığı'nın bir parçası olmuştur. 1704 yılında, İspanya Veraset Savaşı sırasında, Anglo-Hollanda güçleri Cebelitarık'ı İspanya'dan ele geçirmiş ve 1713'te Utrecht Antlaşması ile Britanya'ya sonsuza dek devredilmiştir. Cebelitarık, özellikle Napolyon Savaşları ve II. Dünya Savaşı sırasında, Akdeniz'e giriş ve çıkışı kontrol ettiği için Kraliyet Donanması için önemli bir üs haline gelmiştir ve dünya deniz ticaretinin yarısı bu boğazdan geçmektedir.[7][8]

Cebelitarık'ın Kuzeybatıdan görünümü

Cebelitarık'ın egemenliği, İngiliz-İspanyol ilişkilerinde bir tartışma konusu olup, İspanya bölge üzerinde hak iddia etmektedir. Cebelitarıklılar, 1967'de İspanyol egemenliği tekliflerini ve 2002'de ortak egemenlik tekliflerini büyük çoğunlukla reddetmiştir. Bununla birlikte, Cebelitarık, İspanya ile yakın ekonomik ve kültürel bağlarını sürdürmekte olup, birçok Cebelitarıklı hem İspanyolca hem de Llanito adı verilen yerel bir lehçeyi konuşmaktadır.

Cebelitarık'ın ekonomisi, finansal hizmetler, e-oyun, turizm ve limana dayanmaktadır. Dünyanın en düşük işsizlik oranlarından birine sahip olan Cebelitarık'ta, iş gücünün büyük bir kısmı İspanya'da ikamet edenler veya Cebelitarık yerlisi olmayanlardan oluşmaktadır, özellikle özel sektörde. Brexit'ten bu yana, Cebelitarık Avrupa Birliği'nin bir üyesi değildir ancak Cebelitarık ile İspanya arasında sınır hareketlerini kolaylaştırmak amacıyla Schengen Anlaşması'na katılmak için müzakereler devam etmektedir.

İsim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Adı Arapçadan türemiştir: جبل طارق, (Romanizasyon: Jabal Ṭāriq, "Tarık Dağı" (adını 8. yüzyıl Mağribi askeri lideri Tarık bin Ziyad'dan almıştır). Arapçadaki adı olmaya devam ediyor. İsmin Arapçanın kısaltılmış hali olduğu da öne sürülmüştür: جبل على الطريق, (Romanizasyon: Jabal Ealaa Altariq, Afrika'dan İberya'ya yolda ilerliyor)

Tarihçe

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Cebelitarık tarihi

Tarih Öncesi ve Antik Dönem

[değiştir | kaynağı değiştir]

Gorham Mağarası'nda yaklaşık 50.000 yıl öncesine ait Neandertal yerleşimlerine dair kanıtlar Cebelitarık'ta keşfedilmiştir.[9] Neandertallerin nihai yok oluşunun ardından, Cebelitarık'ın mağaraları Homo sapiens tarafından kullanılmaya devam etmiştir. Gorham Mağarası'ndaki birikintilerde yaklaşık 40.000 yıl öncesinden 5.000 yıl öncesine kadar uzanan taş aletler, eski ocaklar ve hayvan kemikleri bulunmuştur.[10]

Neolitik döneme ait çok sayıda çömlek parçası, Cebelitarık'ın mağaralarında bulunmuştur. Bu parçaların çoğu, adını Almería kasabasından alan ve Endülüs'ün diğer bölgelerinde de bulunan Almerian kültürüne özgü türlerdir.[11] Bronz Çağı'nda, insanların büyük ölçüde mağaralarda yaşamayı bıraktığı dönemde, burada yaşam olduğuna dair çok az kanıt bulunmaktadır.[12]

Antik çağlarda, Cebelitarık Akdeniz halkları tarafından dini ve sembolik öneme sahip bir yer olarak kabul edilmiştir. Fenikeliler, yaklaşık MÖ 950'den itibaren birkaç yüzyıl boyunca burada bulunmuş, muhtemelen Gorham Mağarası'nı yerel tanrılara adanmış bir tapınak olarak kullanmışlardır. Onları takiben Kartacalılar ve Romalılar da aynı şekilde bu bölgeyi kullanmışlardır. Cebelitarık, muhtemelen Fenike kökenli olan Mons Calpe olarak biliniyordu. Mons Calpe, antik Yunanlar ve Romalılar tarafından Herakles Sütunları'ndan biri olarak kabul edilmiştir. Ancak, antik dönemden kalma kalıcı yerleşimlere dair bilinen bir arkeolojik kanıt bulunmamaktadır. Onlar, bugün İspanya'nın San Roque kasabası yakınlarında yer alan Campo (hinterland) olarak bilinen bölgenin başında yerleşmişlerdir. Yerli Turdetani halkının erken dönem yerleşim yeri üzerine, yaklaşık MÖ 950'de Fenikeliler tarafından Carteia kasabası kurulmuştur.[13][14][15]

Orta Çağ

[değiştir | kaynağı değiştir]

Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra, Cebelitarık kısa bir süre Vandalların kontrolüne girmiştir. Vandallar, bu bölgeye Afrika'ya geçiş yapmaları için Bonifacius tarafından davet edilmiştir.

Mağribi Kalesi'nin Hürmet Kulesi'nin kuzey cephesinin görünümü

Daha sonra bölge, 414'ten 711'e kadar yaklaşık 300 yıl boyunca Vizigot Krallığı'nın bir parçası olmuştur.

710'daki bir akın sonrasında, Tarık bin Ziyad komutasındaki çoğunluğu Berberi olan bir ordu, 711 Nisan ayında Kuzey Afrika'dan geçerek Cebelitarık civarına (büyük olasılıkla körfeze ya da kayaya değil) inmiştir. Tarık'ın seferi, İber Yarımadası'nın büyük bir kısmının İslam tarafından fethedilmesine yol açmıştır. Mons Calpe, "Tarık'ın Dağı" anlamına gelen Jabal Ṭāriq olarak adlandırılmıştır, bu isim zamanla Cebelitarık'a dönüşmüştür. Cebelitarık'a İslam kaynaklarında ayrıca "Cebelü'l-feth" (Fetih Dağı) de denilmektedir.[14]

1145 yılında Endülüs, Muvahhidler'in hakimiyetine geçmiştir. 1160 yılında, Muvahhid Sultan Abd al-Mu'min, kalıcı bir yerleşim yeri ve bir kale inşa edilmesini emretmiştir. Bu yerleşim Medinat al-Fath (Zafer Şehri) adını almıştır. Şehir, Abd al-Mu'min'in İşbiliye'deki oğlu Yusuf b. Abdülmü'min tarafından, kardeşi Osman'ın da yardımıyla çok sayıda usta ve işçi toplanarak inşa edilmiştir. Şehirde büyük bir cami, saray, resmi binalar, kışla, güzel bahçeler ve su dağıtım şebekesi yer almıştır. Bu kaleye ait olan Mağribi Kalesi'nin Hürmet Kulesi bugün hâlâ ayaktadır.[16]

Cebelitarık'ın havadan görünümü

1274'ten itibaren, kasaba Granada'daki Nasriler (1237 ve 1374'te), Fes'teki Marinidler (1274 ve 1333'te) ve Kastilya kralları (1309'da) tarafından ele geçirilmiş ve tekrar tekrar fethedilmiştir. Nasrilerin Algeciras'ı yaklaşık 1375'te yıkıp terk etmeleri ve 1375'te Marinidler'den Cebelitarık'ı elde etmeleri üzerine, Nasriler, Algeciras'tan daha kötü bir doğal limana sahip olmasına rağmen, daha iyi savunma olanakları sunan Cebelitarık'ı boğazda askeri ve kentsel bir ileri karakol olarak tercih etmişlerdir. Ancak, Cebelitarık bu dönemde hiçbir zaman büyük bir nüfusa ulaşamamıştır.[17]

Modern dönem

[değiştir | kaynağı değiştir]

1462 yılında, Cebelitarık, Emirlikten Granada'nın Juan Alonso de Guzmán tarafından ele geçirildi.[18]

Fetihten sonra, Kastilya Kralı IV. Henry, Cebelitarık'ı ek bir unvan olarak "Cebelitarık Kralı" ilan etti ve burayı Campo Llano de Gibraltar bölgesinin bir parçası olarak belirledi.[19] Altı yıl sonra, Cebelitarık, Medina Sidonia Dükü'ne geri verildi; Dük, 1474'te burayı, Kordoba ve Sevilla'dan gelen 4.350 konverso (Yahudilikten Hristiyanlığa geçenler) grubuna sattı. Bu satış karşılığında, şehir garnizonunu iki yıl boyunca koruyacaklarını belirten bir anlaşma yapıldı; iki yıl sonunda, konversolar şehirden sınır dışı edildi ve memleketlerine döndüler veya İspanya'nın diğer bölgelerine taşındılar.[20] 1501'de, Cebelitarık İspanyol Tahtı'na geri geçti ve Kastilya Kraliçesi I. Isabella, Cebelitarık'a halen kullanılan armayı veren Kraliyet Emirnamesi'ni yayımladı.

İspanyol ve Portekiz seyahatçı el kitabı (1901)

1704'te, İspanyol Veraset Savaşı sırasında, Büyük İttifak'ı temsil eden birleşik bir İngiliz-Hollanda filosu, Cebelitarık'ı Habsburg Arşidüklüğü'nün (Charles of Austria) İspanya Kralı olma kampanyası adına ele geçirdi. Daha sonra, çoğu nüfus şehirden ayrıldı ve birçok kişi yakın bölgelerde yerleşti.[21] İttifak'ın kampanyası başarısız olunca, 1713'te Utrecht Antlaşması yapıldı ve bu antlaşma ile Cebelitarık Britanya'ya devredildi, böylece Britanya'nın savaştan çekilmesi sağlandı. İspanyol krallarının Cebelitarık'ı yeniden elde etme girişimleri başarısız oldu; 1727'deki kuşatma ve Amerikan Bağımsızlık Savaşı sırasında (1779-1783) Büyük Kuşatma ile tekrar denediler.

Büyük Kuşatma'nın yıkıcı etkisinin ardından, şehir neredeyse tamamen yeniden inşa edildi. 1784'te Milano'dan 25 yaşında gelen ve taş ustası veya mühendis olduğu düşünülen Giovanni Maria Boschetti, Victualling Yard'ı (1812'de tamamlandı) ve birçok başka binayı inşa etti. Boschetti, eski şehrin tarzını belirlemekle sorumlu olarak kabul edilir; bu tarz, Gibraltar Miras Vakfı'nın genel müdürü Claire Montado tarafından "askeri mühimmat tarzı kemerli kapılar, İtalyan stuko rölyefler, Ceneviz kepenkler, İngiliz Regency demir balkonlar, İspanyol vitray ve Gürcü pencereler" olarak tanımlanmıştır.[22]

Napolyon Savaşları sırasında, Cebelitarık Kraliyet Donanması için kilit bir üs haline geldi ve Trafalgar Savaşı'na (21 Ekim 1805) giden süreçte önemli bir rol oynadı. Halifax, Bermuda ve Malta ile birlikte dört İmparatorluk kalesinden biri olarak belirlenen Cebelitarık, stratejik konumu sayesinde Kırım Savaşı (1854-1856) sırasında da önemli bir üs oldu. 18. yüzyılda, barış zamanı askeri garnizonun sayısı 1.100 ile 5.000 arasında değişiyordu. 19. yüzyılın ilk yarısında, Britanya ve Akdeniz'in dört bir yanından – İtalyan, Portekizli, Malta'lı, Yahudi ve Fransız – insanların şehirde ikamet etmesiyle nüfus önemli bir artış gösterdi ve 1860'ta 17.000'i geçti.[23]

Süveyş Kanalı'nın açılmasıyla stratejik değeri arttı, çünkü Süveyş'in doğusundaki Britanya İmparatorluğu ile Britanya arasındaki deniz yolunda yer alıyordu. 19. yüzyılın ilerleyen yıllarında, kalelerin ve limanın iyileştirilmesi için büyük yatırımlar yapıldı.

Yakın tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı sırasında, Cebelitarık'ın sivil nüfusunun çoğu tahliye edilerek, ağırlıklı olarak Londra'ya, ayrıca Fas, Madeira ve Jamaika'daki Cebelitarık Kampı'na gönderildi. Cebelitarık Kayası bir kale olarak güçlendirildi. 18 Temmuz 1940'ta Vichy Fransız hava kuvvetleri, Vichy donanmasının Britanya tarafından bombalanmasına misilleme olarak Cebelitarık'a saldırdı. Deniz üssü ve oradaki gemiler, Malta Adası'nın uzun kuşatması sırasında adanın ikmalinde ve tedarik edilmesinde kilit rol oynadı. Malta'ya uçak takviyeleri göndermek için yapılan sık kısa seferlerin yanı sıra, 1942 Ağustos'unda kritik "Operation Pedestal" konvoyu Cebelitarık'tan yürütüldü. Bu operasyon, yoğun Alman ve İtalyan hava saldırıları karşısında adanın kritik bir dönemde yeniden ikmalini sağladı. İspanyol diktatör Francisco Franco'nun Alman ordusunun İspanyol topraklarına girmesine izin verme konusundaki isteksizliği, "Felix Operasyonu" kod adlı Cebelitarık'ı ele geçirme planını engelledi.

II. Dünya Savaşı sırasında burada gösterilen bir sahnede, BOAC'a ait bir Douglas Dakota uçağı, Cebelitarık Kayası'ndaki projektör bataryaları tarafından aydınlatılmış olarak silüet halinde görülüyor; mürettebat, uçağı Birleşik Krallık'a yapılacak bir gece uçuşu için hazırlıyor.

1950'lerde, Franco İspanya'nın Cebelitarık üzerindeki egemenlik iddiasını yeniledi ve Cebelitarık ile İspanya arasındaki hareketi kısıtladı. Cebelitarıklılar, 1967'deki Cebelitarık egemenlik referandumunda büyük çoğunlukla Britanya egemenliği altında kalmayı tercih etti. Bu referandumun sonucunda, 1969'da Cebelitarık Anayasa Kararnamesi kabul edildi. Buna karşılık olarak, İspanya Cebelitarık ile sınırını tamamen kapattı ve tüm iletişim bağlantılarını kesti. İspanya ile sınır, 1982'de kısmen, 1985'te ise tamamen açıldı.[24]

2000'lerin başında, Britanya ve İspanya, Cebelitarık üzerinde ortak egemenliği öngören potansiyel bir anlaşma üzerinde müzakerelerde bulundu. Cebelitarık hükûmeti bu plan hakkında bir referandum düzenledi ve halkın %99'u bu teklifi reddetti. 2008'de Britanya hükûmeti, Cebelitarıklılar'ın isteklerine saygı göstereceğini taahhüt etti.[25][26] 2006'da yapılan bir referandumla yeni bir Anayasa Kararnamesi onaylandı. 2006'da İspanya, Cebelitarık ve Birleşik Krallık arasında bazı kısıtlamaların sona erdirilmesi ve hava hareketleri, gümrük prosedürleri, telekomünikasyon, emeklilikler ve kültürel değişim gibi belirli alanlardaki anlaşmazlıkların ele alınması amacıyla üçlü müzakereler başladı.[27]

Eski HM Limanı'nın 1895 genişlemesinden kalma binaları

Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği üyeliği hakkında yapılan referandumda, Cebelitarıklılar'ın %96'sı AB'de kalma yönünde oy kullandı.[28] İspanya, yarımada üzerinde ortak İspanyol-Britanya kontrolü çağrılarını yeniledi; bu talepler Cebelitarık Başbakanı tarafından sert bir şekilde reddedildi.[29] Ancak, 18 Ekim 2018'de İspanya, Birleşik Krallık ile Cebelitarık'ın Birleşik Krallık ile birlikte AB'den ayrılması konusunda itirazlarına ilişkin bir anlaşmaya varmış gibi göründü. İspanya Başbakanı Pedro Sánchez, "Cebelitarık artık bir Brexit anlaşmasına varmada sorun teşkil etmeyecek" dedi.

31 Ocak 2020'de Birleşik Krallık Avrupa Birliği'nden ayrıldı ve dolayısıyla Cebelitarık da ayrıldı. Brexit çekilme anlaşmasının geçiş aşamasının koşulları altında, Cebelitarık'ın AB ile ilişkisi 2020 sonuna kadar değişmeden devam etti, ardından AB-İngiltere Ticaret ve İşbirliği Anlaşması ile değiştirildi. 31 Aralık 2020'de Birleşik Krallık ve İspanya, Cebelitarık'ın İspanya ile sert bir sınırdan kaçınmak amacıyla Schengen Bölgesi'ne katılımını müzakere etmek için AB ve Birleşik Krallık arasında bir anlaşma yapılması konusunda prensipte anlaştı. Bu düzenlemeler henüz yürürlüğe girmedi.[30][31][32]

2022'de, Cebelitarık Platin Jübile Sivil Onurları kapsamında şehir statüsü için bir başvuruda bulundu. Bu başvuru reddedildi, ancak araştırmacılar Ulusal Arşivlerde arama yaptıklarında, Cebelitarık'ın 1842'de Kraliçe Victoria tarafından zaten bir şehir olarak tanındığını keşfettiler. Bu statü 29 Ağustos 2022'de yürürlüğe girdi.[33]

Nüfus

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşik Krallık'ın Avrupa kıtasındaki tek sömürgesi olan bu yarımada etnik olarak çoğulcu bir yapıya sahiptir. 1753 yılında yapılan nüfus sayımına göre Cebelitarık bölgesinde; 434 Britanyalı, 597 Cenevizli, 575 Yahudi, 185 İspanyol ve 25 Portekizli yaşamaktaydı. Napolyon Savaşları süresince Cebelitarık'ın İngiliz mallarının Avrupa'daki diğer ülkelere geçişi için açık tek liman olmasından dolayı 1814 yılında nüfus 10.184 kişiye çıkmıştır. 1829 yılı polis sayımında nüfus 16.394 olarak belirlenmiştir.[34]

1995 yılında seçmen kütüklerindeki orijinal isimlerine bakıldığında yarımadada yaşayan halkın %27 Britanyalı, %24 İspanyol, %19 İtalyan, %11 Portekizli, %8 Maltalı' dır. Geri kalan kısmı küçük etnik gruplardan oluşmaktadır.[35]

Nüfus Sayım Yılları Cebelitarıklı Diğer Britanyalılar Faslılar Diğer Milletler Toplam
1970 18.873 3.001 2.798* - 24,672
1981 19.825 3.706 2.140 808 26,479
1991 20.022 3.811 1.798 1.072 26,703
2001 22.882 2.627 961 1.025 27,495
2021 - - - - 33,683

(*) Faslılar ve diğer milletler toplamı

2012 yılı verilerine göre Cebalitarık'ın nüfusu 30.001 kişiden oluşmaktadır.[36]

Ekonomi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Cebelitarık, Avrupa'daki durgun ekonomiyle tezat teşkil edecek şekilde yüksek büyüme hızı (2012 yılında %7,8) ve düşük işsizlik oranıyla (2012 yılında %2,5) dikkat çekmektedir. Cebelitarık ekonomisi; genel ticaret, bankacılık, mali hizmetler sağlanması, iletişim, e-kumar, turizm ve denizcilik faaliyetlerine dayanmaktadır.[37]

Yönetim

[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşik Krallık Cebelitarık'ı kendisinin denizaşırı toprağı olarak tanımlamaktadır. İspanya, Cebelitarık'ın Birleşik Krallık'a Veraset Savaşları sonucunda 1713 Utrecht Antlaşması ile bırakılmak zorunda kalındığını, ancak antlaşmada boğaz ve karasularıyla ilgili bir hüküm olmadığını savunmaktadır. Buna karşılık Birleşik Krallık ise İspanya'nın Cebelitarık'ı şehri, kalesi, limanı dahil olmak üzere bir bütün olarak İngiliz yönetimine bıraktığını belirtmektedir. Birleşik Krallık, Cebelitarık üzerindeki egemenlik hakkında ısrar ederek sorunun çözülmesi maksadıyla 1966 yılında Uluslararası Adalet Divanı'na başvurmayı teklif etmiş, ancak İspanya buna karşı çıkmıştır. BM kararları uyarınca Birleşik Krallık Cebelitarık halkının iradesini hangi yönde kullanmak istediğini öğrenmek amacıyla bölgede 1967 yılında referanduma gitmiştir. Referandum sonucunda Cebelitarık halkının İspanya ile yakınlaşmak yerine Birleşik Krallık ile mevcut bağlarının devam etmesini istediği ortaya çıkmış, ancak bu referandum BM tarafından 2353 sayılı kararla geçersiz ilan edilmiştir. Birleşik Krallık ise referandum sonucuna dayanarak 1969 yılında Cebelitarık ile ilgili bir yasa kabul ederek, halkın egemenliğin Birleşik Krallık'tan başka bir devlete devrini reddetme hakkını tanımıştır. 1984 yılında Lizbon Antlaşmasından sonra İspanya 1969'da kapattığı Cebelitarık sınırını kontrollü bir şekilde açmıştır. İspanya yönetimi 2002 yılından bu yana Cebelitarık'a İspanya devletine bağlı olmak şartıyla bölgesel veya toplumsal özerklik tanınması teklifini sunmaktadır. 2002 senesinde Cebelitarık'ta düzenlenen egemenlik referandumunda seçmenler egemenliğin İspanya ve Birleşik Krallık arasında paylaşılması planına karşı çıkmışlardır. Cebelitarık halkı 1960 yılında Birleşik Krallık tarafından kendilerine verilmiş olan kendi kaderini tayin hakkının, BM Şartı tarafından da tüm eski sömürgelere tanınan bir hak olduğunu savunmaktadır. Cebelitarık'ın 2006 yılındaki referandumla kabul ettiği anayasanın Cebelitarık halkına, İngiliz egemenliği altında ve dış ilişkilerinde Birleşik Krallık'a karşı sorumlu olmaya devam etmekle birlikte, kendi kendini yönetme hakkını verdiği” ifadeleri yer almıştır. İspanya ise kendi onayı olmadan Cebelitarık'ın bağımsız olmasının imkânsız olduğunu, Birleşik Krallık'ın İspanya egemenliğindeki bir toprağı işgal ettiğini, Cebelitarık'ın özel durumunda kendi kaderini tayin prensibi yerine toprak bütünlüğü ilkesinin öncül olduğunu belirtmiştir. Cebelitarık BM'nin “özerk olmayan ülke” listesinde yer almaktadır. Cebelitarık yönetimi söz konusu listeden çıkarılıp bağımsızlığını elde etmek üzere defalarca BM'ye başvurmuştur.[35]

Galeri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Cebelitarık 2006.
    Cebelitarık 2006.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "National Symbols". Gibraltar.gov.gi. 13 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2013. 
  2. ^ "Gibraltar: National anthem". CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2011. National anthem: name: "Gibraltar Anthem" . . . note:adopted 1994; serves as a local anthem; because Gibraltar is a territory of the United Kingdom, "God Save the King" remains official (see United Kingdom) 
  3. ^ "Dictionary.com | Meanings & Definitions of English Words". Dictionary.com (İngilizce). 8 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  4. ^ "Gibraltar". thefreedictionary.com. 24 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  5. ^ "Key indicators". Government of Gibraltar (İngilizce). 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  6. ^ 2009 İstatistiklerinin Özeti (PDF). 22 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  7. ^ Elliott, Edward (24 Kasım 2016). "Brexit makes Gibraltar even more important to the UK". British Foreign Policy Group (İngilizce). 24 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  8. ^ "Inside the rock: Gibraltar's strategic and military importance is complemented by financial and gaming leadership". CityAM (İngilizce). 12 Kasım 2015. 23 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  9. ^ "Scientists find Neanderthals' last refuge". NBC News (İngilizce). 13 Eylül 2006. 20 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  10. ^ Finlayson, J. C.; Barton, R. N. E.; Stringer, C. B. (2001). "The Gibraltar Neanderthals and their Extinction". Cebelitarık Neandertalleri ve Onların Yok Oluşu". Les Premiers Hommes Modernes de la Peninsule Iberique. UISPP Komisyonu VIII'in Kolokyum Bildirileri. 
  11. ^ Devenish, David (2003). Gibraltar before the British. London: Unpublished proof copy held by the British Library. OCLC 499242153. s. 49. 
  12. ^ Devenish. s. 55. 
  13. ^ Padró i Parcerisa. s. 128. 
  14. ^ a b Hills, George (1974). Rock of Contention: A history of Gibraltar. s. 119. 
  15. ^ William Godfrey Fothergill Jackson (1990). The Rock of the Gibraltarians: A History of Gibraltar. s. 22. 
  16. ^ Norris, H.T. (1961). "The Early Islamic Settlement in Gibraltar". Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland. 
  17. ^ Gómez de Avellaneda Sabio, Carlos (2018). "Gibraltar, causa de la destrucción de Algeciras en el siglo XIV y la verdadera fecha de esta". Almoraima: revista de estudios campogibraltareños (48): 101-114. ISSN 1133-5319. 11 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Ağustos 2024. 
  18. ^ "The History of Gibraltar and of Its Political Relation to Events in Europe, From the Commencement of the Moorish Dynasty in Spain to the Last Morocco War". mocavo.com (İngilizce). 11 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  19. ^ Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. ss. 50-51. 
  20. ^ "Revista de Estudios Campogibraltareños (in Spanish) (3 (Suplemento 'La compra de Gibraltar por los conversos andaluces (1474–1476)')). Instituto de Estudios Gibraltareños: 25" (PDF). 4 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi10 Ağustos 2024. 
  21. ^ Maurice Harvey (1996). Gibraltar. A History. Spellmount Limited. s. 68. 
  22. ^ Harvey, Maurice (1996). Gibraltar: A History ; Includes a Plan and Tour of Gibraltar (İngilizce). Spellmount. ISBN 978-1-873376-57-7. 
  23. ^ MacFarlane, Thomas (1891). Within the Empire; An Essay on Imperial Federation. Ottawa: James Hope & Co., Ottawa, Ontario, Canada. Besides the Imperial fortress of Malta, Gibraltar, Halifax and Bermuda it has to maintain and arm coaling stations and forts at Siena Leone, St. Helena, Simons Bay (at the Cape of Good Hope), Trincomalee, Jamaica and Port Castries (in the island of Santa Lucia). s. 29. 
  24. ^ Melissa R. Jordine (2009). s. 112. 10 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  25. ^ "British Broadcasting Corporation". 4 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  26. ^ "Mark Oliver; Sally Bolton; Jon Dennis; Matthew Tempest". 7 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2004. 
  27. ^   Bu madde The World Factbook kamu malı materyali içermektedir. Materyalin kaynağı "Gibraltar" dokümanıdır. Kaynağa bu web sayfasından ulaşabilirsiniz. 
  28. ^ "EU referendum: Who are the Gibraltar 823?". 25 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  29. ^ "Brexit: Spain calls for joint control of Gibraltar". 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  30. ^ "Brexit: Gibraltar gets UK-Spain deal to keep open border" (İngilizce). 31 Aralık 2020. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  31. ^ Kassam, Ashifa (2 Ocak 2021). "Spain says it will have last word on Gibraltar border entries". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  32. ^ "Brexit: Gibraltar to join Schengen in last-minute deal – DW – 12/31/2020". dw.com (İngilizce). 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2024. 
  33. ^ "Gibraltar is officially a city - 180 years late". 29 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2024. 
  34. ^ "cebelitarık Hükümeti bilgilendirme Servisi Resmi Adresi". 14 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2015. 
  35. ^ a b "TÜRKSAM, Cebelitarık Sorunu Hakkında Uzman Değerlendirmesi". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015. 
  36. ^ "Cebelitarık Hükümeti Resmi İnternet Sitesi" (PDF). 18 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2015. 
  37. ^ "İspanya-İngiltere Arasında Cebelitarık Anlaşmazlığı, BİLGESAM, Aslıhan P. Turan". 18 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2015. 
  • g
  • t
  • d
Avrupa ülkeleri
Egemen devletler
  • Almanya
  • Andorra
  • Arnavutluk
  • Avusturya
  • Azerbaycan
  • Belarus
  • Belçika
  • Birleşik Krallık
  • Bosna-Hersek
  • Bulgaristan
  • Çekya
  • Danimarka
  • Ermenistan
  • Estonya
  • Finlandiya
  • Fransa
  • Gürcistan
  • Hırvatistan
  • Hollanda
  • İrlanda
  • İspanya
  • İsveç
  • İsviçre
  • İtalya
  • İzlanda
  • Karadağ
  • Kazakistan
  • Kıbrıs Cumhuriyeti
  • Kuzey Makedonya
  • Letonya
  • Lihtenştayn
  • Litvanya
  • Lüksemburg
  • Macaristan
  • Malta
  • Moldova
  • Monako
  • Norveç
  • Polonya
  • Portekiz
  • Romanya
  • Rusya
  • San Marino
  • Sırbistan
  • Slovakya
  • Slovenya
  • Türkiye
  • Ukrayna
  • Vatikan
  • Yunanistan
Sınırlı tanınmış
olan devletler
  • Abhazya
  • Güney Osetya
  • Kosova
  • Kuzey Kıbrıs
  • Transdinyester
Bağımlı ve
diğer bölgeler
Birleşik Krallık
  • Ağrotur ve Dikelya
  • Cebelitarık
  • Guernsey
  • Man Adası
  • Jersey
Danimarka Krallığı
  • Faroe Adaları
Finlandiya
  • Åland
  • g
  • t
  • d
Avrupa başkentleri
Batı AvrupaKuzey AvrupaGüney AvrupaDoğu Avrupa

Ajaccio, Korsika
Amsterdam, Hollanda
Belfast, Kuzey İrlanda
Berlin, Almanya
Bern, İsviçre
Brüksel, Belçika
Brüksel, Flamanya
Cardiff, Galler
Douglas, Man Adası
Dublin, İrlanda
Cardiff, Galler
Cebelitarık, Cebelitarık
Edinburgh, İskoçya
Londra, Birleşik Krallık
Londra, İngiltere
Lüksemburg, Lüksemburg
Monako, Monako
Namur, Valonya
Paris, Fransa
Saint Helier, Jersey
Saint Peter Port, Guernsey
Vaduz, Lihtenştayn
Viyana, Avusturya

Kopenhag, Danimarka
Helsinki, Finlandiya
Longyearbyen, Svalbard
Olonkinbyen, Jan Mayen
Mariehamn, Åland
Oslo, Norveç
Reykjavík, İzlanda
Riga, Letonya
Stockholm, İsveç
Tallinn, Estonya
Tórshavn, Faroe Adaları
Vilnius, Litvanya

Andorra la Vella, Andorra
Ankara, Türkiye 2
Aosta, Aosta Vadisi
Atina, Yunanistan
Banaluka, Sırp Cumhuriyeti
Barselona, Katalonya
Belgrad, Sırbistan
Cagliari, Sardinya
Cebelitarık, Cebelitarık
Episkopi Cantonment, Ağrotur ve Dikelya 1
Kariye, Aynoroz
Lefkoşa, Kıbrıs Cumhuriyeti
Lefkoşa, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 1, 2
Lizbon, Portekiz
Ljubljana, Slovenya
Logroño, La Rioja
Madrid, İspanya
Madrid, Madrid
Mérida, Extremadura
Murcia, Murcia
Novi Sad, Voyvodina
Oviedo, Asturias
Palermo, Sicilya
Palma de Mallorca, Balear Adaları
Pamplona, Navarra
Podgorica, Karadağ
Ponta Delgada, Azorlar
Priştine, Kosova 1
Roma, İtalya
San Marino, San Marino
Santander, Cantabria
Santiago de Compostela, Galiçya
Saraybosna, Bosna-Hersek
Saraybosna, Bosna-Hersek Federasyonu
Sevilla, Endülüs
Tiran, Arnavutluk
Toledo, Kastilya-La Mancha
Trento, Trentino-Alto Adige/Südtirol
Trieste, Friuli-Venezia Giulia
Üsküp, Makedonya
Valensiya, Valensiya
Valladolid, Kastilya ve Leon
Valletta, Malta
Vatikan, Vatikan
Vitoria-Gasteiz, Bask Bölgesi
Zagreb, Hırvatistan
Zaragoza, Aragon

Astana, Kazakistan 2
Bakü, Azerbaycan 2
Batum, Acara 2
Bratislava, Slovakya
Budapeşte, Macaristan
Bükreş, Romanya
Çeboksarı, Çuvaşistan
Çerkessk, Karaçay-Çerkesya
Elista, Kalmukya
Erivan, Ermenistan 2
Grozni, Çeçenistan
İjevsk, Udmurtya
Kazan, Tataristan
Kişinev, Moldova
Kiev, Ukrayna
Komrat, Gagavuzya
Mahaçkale, Dağıstan
Magas, İnguşetya
Maykop, Adige Cumhuriyeti
Minsk, Belarus
Moskova, Rusya
Nahçivan, Nahçıvan 2
Nalçik, Kabardino-Balkarya
Naryan-Mar, Nenets Özerk Okrugu
Petrozavodsk, Karelya
Prag, Çekya
Saransk, Mordovya
Sıktıvkar, Komi Cumhuriyeti
Simferopol, Kırım
Sohum, Abhazya1
Sofya, Bulgaristan
Tiflis, Gürcistan 2
Tiraspol, Transdinyester 1
Tshinvali, Güney Osetya 1, 2
Ufa, Başkurdistan
Yoşkar-Ola, Mari El
Varşova, Polonya
Vladikavkaz, Kuzey Osetya-Alanya

Bağımlı ve özerk bölgelerin başkentleri eğik yazılmıştır  · 1 Birleşmiş Milletler tarafından tanınmayan devlet  · 2 Kısmen veya kültürel olarak Avrupa'da
  • g
  • t
  • d
Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler
Egemen devletler
  • Arnavutluk
  • Bosna-Hersek
  • Cezayir
  • Fas
  • Fransa
  • Hırvatistan
  • İspanya
  • İsrail
  • İtalya
  • Karadağ
  • Kıbrıs
  • Mısır
  • Lübnan
  • Libya
  • Malta
  • Monako
  • Slovenya
  • Suriye
  • Tunus
  • Türkiye
  • Yunanistan
Sınırlı tanınan devletler
  • Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
  • Filistin
Bağımlı topraklar
  • Ağrotur ve Dikelya (BK)
  • Cebelitarık (BK)
  • g
  • t
  • d
İngiliz Milletler Topluluğu
Bağımsız devletler
  • Antigua ve Barbuda
  • Avustralya
  • Bahamalar
  • Bangladeş
  • Barbados
  • Belize
  • Birleşik Krallık
  • Botsvana
  • Brunei
  • Dominika
  • Gabon
  • Gana
  • Grenada
  • Guyana
  • Güney Afrika
  • Hindistan
  • Jamaika
  • Kamerun
  • Kanada
  • Kenya
  • Kıbrıs
  • Kiribati
  • Lesotho
  • Malavi
  • Malezya
  • Malta
  • Mauritius
  • Mozambik
  • Namibya
  • Nauru
  • Nijerya
  • Pakistan
  • Papua Yeni Gine
  • St. Kitts ve Nevis
  • St. Lucia
  • St. Vincent ve Grenadinler
  • Samoa
  • Seyşeller
  • Sierra Leone
  • Singapur
  • Solomon Adaları
  • Sri Lanka
  • Esvatini
  • Tanzanya
  • Togo
  • Tonga
  • Trinidad ve Tobago
  • Tuvalu
  • Uganda
  • Vanuatu
  • Yeni Zelanda
  • Zambiya
Bağımlı topraklar
Avustralya
  • Ashmore ve Cartier Adaları
  • Avustralya Antarktika Bölgesi
  • Christmas Adası
  • Cocos Adaları
  • Heard Adası ve McDonald Adaları
  • Mercan Denizi Adaları
  • Norfolk Adası
Birleşik Krallık
  • Ağrotur ve Dikelya
  • Anguilla
  • Bermuda
  • Cayman Adaları
  • Cebelitarık
  • Falkland Adaları
  • Guernsey
  • Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları
  • Britanya Antarktika Toprakları
  • Britanya Hint Okyanusu Toprakları
  • Britanya Virjin Adaları
  • Jersey
  • Man Adası
  • Montserrat
  • Pitcairn Adaları
  • Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha
    • St. Helena
    • Ascension Adası
    • Tristan da Cunha
  • Turks ve Caicos Adaları
Yeni Zelanda
  • Cook Adaları
  • Niue
  • Ross Bölgesi
  • Tokelau
  • g
  • t
  • d
Birleşik Krallık'ın ülkeleri ve toprakları
Ülkeler
  • İngiltere
  • İskoçya
  • Galler
  • Kuzey İrlanda
Taç Toprakları
  • Guernsey
  • Jersey
  • Man Adası
Denizaşırı topraklar
  • Ağrotur ve Dikelya1
  • Anguilla
  • Bermuda
  • Britanya Antarktika Toprakları2
  • Cayman Adaları
  • Cebelitarık
  • Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları
  • Britanya Antarktika Toprakları
  • Britanya Hint Okyanusu Toprakları
  • Britanya Virjin Adaları
  • Montserrat
  • Pitcairn Adaları
  • Saint Helena
  • Turks ve Caicos Adaları
1 Egemen Üs Bölgesi. 2 Antarktika Antlaşması'na bağlı olarak egemenliği tartışmalı.
  • g
  • t
  • d
Britanya İmparatorluğu Britanya İmparatorluğu
Günümüzde bağlı bölge
Eski bölge
Avrupa
  • 1704'ten beri Cebelitarık
  • 1708-1756 Minorka
  • 1763-1782 Minorka
  • 1798-1802 Minorka
  • 1800-1813 Malta (himaye)1
  • 1807-1890 Helgoland
  • 1809-1815 İyon Adaları2
  • 1815-1864 İyon Adaları (himaye)2
  • 1813-1964 Malta (koloni)1
  • 1878-1960 Kıbrıs
  • 1921-1937 Özgür İrlanda Devleti
1 1800'de Britanya himayesine giren Malta, 1813'te kraliyet kolonisi statüsüne getirildi, 1964'te ise bağımsızlığını kazandı.
2 1809'da Britanya hâkimiyetine girmeye başlayan İyon Adaları, 1815'te Britanya himayesi altında ayrı bir devlet oldu.
Kuzey Amerika
16. ve 17. yüzyıllar18. yüzyıl19. ve 20. yüzyıllar
  • 1579 New Albion
  • 1583 Newfoundland
  • 1605 Saint Lucia
  • 1607-1776 Virginia
  • 1610-1907 Newfoundland (koloni)1
  • 1615'ten beri Bermuda
  • 1620-1686 Plymouth2
  • 1622-1658 Maine/New Somersetshire3
  • 1623-1629 Saint Kitts
  • 1625-1650 Saint Croix
  • 1627-1833 Barbados4
  • 1628-1671 Nevis5
  • 1628-1686 Massachusetts Körfezi6
  • 1629-1641 New Hampshire7
  • 1629-1712 Carolina8
  • 1630-1671 Saint Kitts5
  • 1631-1641 Providencia Adası
  • 1632-1776 Maryland
  • 1632-1671 Montserrat5
  • 1632-1671 Antigua5
  • 1635-1644 Saybrook9
  • 1636-1686 Connecticut6
  • 1636-1686 Rhode Island6
  • 1637-1664 New Haven9
  • 1638-1787 Miskito Sahili
  • 1642-1650 Körfez Adaları
  • 1650-1666 Anguilla
  • 1654-1867 Yeni İskoçya10
  • 1655-1958 Jamaika11
  • 1686-1691 Plymouth2
  • 1664-1776 Delaware
  • 1664-1666 Saint Lucia
  • 1664-1686 New York6
  • 1664-1674 New Jersey12
  • 1665-1666 Sint Eustatius
  • 1666-1671 Britanya Virjin Adaları5
  • 1666-1671 Barbuda5
  • 1666-1673 Tobago
  • 1667-1671 Anguilla5
  • 1670-1782 Bahamalar
  • 1670-1870 Rupert Toprakları
  • 1671-1816 Rüzgâraltı Adaları13
  • 1674-1686 Doğu Jersey6
  • 1674-1686 Batı Jersey6
  • 1679-1686 New Hampshire7
  • 1681-1776 Pensilvanya
  • 1686-1689 New England
  • 1689-1702 Batı Jersey12
  • 1689-1702 Doğu Jersey12
  • 1689-1776 New Hampshire
  • 1689-1776 Massachusetts Körfezi
  • 1689-1776 Connecticut
  • 1689-1776 New York
  • 1689-1776 Rhode Island
  • 1702-1776 New Jersey
  • 1712-1776 Kuzey Carolina
  • 1712-1776 Güney Carolina
  • 1722-1730 Saint Lucia
  • 1732-1776 Georgia
  • 1742-1860 Körfez Adaları
  • 1754-1820 Cape Breton Adası
  • 1759-1763 Guadeloupe
  • 1762-1763 Saint Lucia
  • 1763-1763 Martinik
  • 1763-1779 Grenada
  • 1763-1871 Dominika14
  • 1763-1873 Prens Edward Adası
  • 1763-1791 Quebec15
  • 1763-1783 Doğu Florida
  • 1763-1783 Batı Florida
  • 1763-1779 Saint Vincent
  • 1763-1781 Tobago
  • 1778-1783 Saint Lucia
  • 1783-1833 Saint Vincent4
  • 1783-1973 Bahamalar
  • 1783-1833 Grenada4
  • 1784-1867 New Brunswick10
  • 1791-1841 Aşağı Kanada16
  • 1791-1841 Yukarı Kanada16
  • 1793-1802 Tobago
  • 1796-1802 Saint Lucia
  • 1797-1833 Trinidad
  • 1800-1802 Martinik
  • 1803-1833 Saint Lucia4
  • 1803-1833 Tobago4
  • 1809-1814 Martinik
  • 1810-1813 Guadeloupe
  • 1816-1833 Antigua14
  • 1816-1833 Saint Kitts14
  • 1818-1846 Columbia Bölgesi/Oregon Ülkesi17
  • 1833-1958 Rüzgâraltı Adaları18
  • 1833-1958 Rüzgârüstü Adaları
  • 1844-1860 Miskito Sahili
  • 1841-1867 Kanada (eyalet)10
  • 1848-1873 Turks ve Caicos Adaları
  • 1849-1866 Vancouver Adası
  • 1853-1863 Kraliçe Charlotte Adaları
  • 1858-1866 Britanya Kolumbiyası
  • 1859-1870 Kuzeybatı Toprakları
  • 1862-1863 Stickine Bölgesi
  • 1866-1871 Britanya Kolumbiyası
  • 1867-1931 Kanada (dominyon)18
  • 1871-1964 Britanya Hondurası (Belize)
  • 1882-1983 Saint Kitts ve Nevis
  • 1885-1958 Barbados
  • 1889-1958 Trinidad ve Tobago4
  • 1907-1949 Newfoundland (dominyon)1
  • 1936-1966 Antigua (Antigua ve Barbuda)
  • 1936-1966 Barbuda (Antigua ve Barbuda)
  • 1958-1978 Dominika
  • 1958-1962 Batı Hint Adaları Federasyonu
  • 1960'tan beri Britanya Virjin Adaları
  • 1962-1979 Saint Lucia
  • 1962-1966 Barbados
  • 1962'den beri Cayman Adaları
  • 1967-1981 Britanya Antigua ve Barbudası
  • 1976'dan beri Turks ve Caicos Adaları
  • 1980'den beri Anguilla
  • 1Newfoundland, 1907'de koloni olmaktan çıkarak dominyon statüsüne geldi. 1934'te özerklik kazansa da 1949'da Kanada'ya katılana kadar hukuken dominyon olarak kaldı.
  • 2 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olan Plymouth Kolonisi, 1689'da bu yapının varlığının sonlandırılmasıyla tekrar kuruldu. 1691'de ise Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edildi.
  • 3 Maine, 1658'de Massachusetts Körfezi'nin bir parçası oldu.
  • 4 Barbados, Grenada, Saint Vincent, Tobago ve Trinidad: 1833'te kurulan Rüzgârüstü Adaları kolonisinin bir parçası oldu. Dominika ise 1940'ta dahil edildi.
  • 5 Antigua, Anguilla, Barbuda, Montserrat, Nevis, Saint Kitts ve Virjin Adaları; 1671'de oluşturulan Rüzgâraltı Adaları kolonisi altında birleştirildi.
  • 6 Connecticut, Massachusetts Körfezi, New York ve Rhode Island kolonileri; 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da 1689'da bu yapının varlığının sona ermesiyle birlikte tekrar kendi yönetimlerine sahip oldu.
  • 7 1641'de Massachusetts Körfezi Kolonisi'ne dahil edilen New Hampshire Kolonisi, 1679'da tekrar ayrı bir yönetime kavuştu. 1686'da New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sona ermesiyle bir kez daha ayrı bir yönetim elde etti.
  • 8 Carolina, 1712'de Güney Carolina ve Kuzey Carolina olmak üzere ikiye ayrıldı.
  • 9 Saybrook 1644'te, New Haven ise 1664'te Connecticut'un bir parçası oldu.
  • 10 Brunswick, Kanada ve Yeni İskoçya; 1867'de birleştirilerek Kanada Dominyonu kuruldu.
  • 11 Barbados, Jamaika, Rüzgâraltı Adaları, Rüzgârüstü Adaları ile Trinidad ve Tobago, 1958 yılında kurulan Batı Hint Adaları Federasyonu'na katıldı. Jamaika 1961'de, Trinidad ve Tobago ise 1962'de federasyondan ayrılarak bağımsız oldu.
  • 12 New Jersey, 1675'te Batı New Jersey ile Doğu New Jersey olarak ayrıldı. Bu iki yapı, 1686'da kurulan New England Dominyonu'nun bir parçası olsa da bu yapının varlığının 1689'da sonlanması sonrasında tekrar kendi yönetimlerini elde ettiler. 1702'de ise bir kez daha birleşerek New Jersey tekrar kuruldu.
  • 13 Rüzgâraltı Adaları, 1816'da; Antigua (Antigua, Barbuda ve Montserrat) ile Saint Kitts (Anguilla, Saint Kitts, Nevis ve Virjin Adaları) olmak üzere iki koloniye ayrıldı.
  • 14 Antigua, Dominika (1940'ta Rüzgârüstü Adaları kolonisine dahil oldu) ve Saint Kitts kolonileri, 1871'de tekrar kurulan Rüzgâraltı Adaları kolonisinin bir parçası oldu.
  • 15 Quebec, 1791'de Aşağı Kanada ve Yukarı Kanada olarak ikiye ayrıldı.
  • 16 Aşağı Kanada ile Yukarı Kanada, 1841'de Kanada adı altında birleştirildi.
  • 17 Amerika Birleşik Devletleri ile birlikte hak iddiası mevcut.
  • 18 1931'de Kanada ve diğer Britanya dominyonları özyönetim kurdular.
Güney Amerika
  • 1651-1667 Willoughbyland (Surinam)
  • 1670-1688 Saint Andrew ve Providence Adaları4
  • 1814-1966 Britanya Guyanası (Guyana)
  • 1833'ten beri Falkland Adaları5
  • 1908'den beri Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları5
  • 4Günümüzde Kolombiya'nın departmanlarından biri.
  • 5Nisan-Haziran 1982'deki Falkland Savaşı sırasında Arjantin tarafından işgal edildi.
Afrika
17. ve 18. yüzyıllar19. yüzyıl20. yüzyıl
  • 1658'den beri Saint Helena14
  • 1661-1684 Tanca
  • 1792-1961 Sierra Leone
  • 1795-1803 Cape
  • 1815'ten beri Ascension Adası14
  • 1816'dan beri Tristan da Cunha14
  • 1806-1910 Cape
  • 1807-1808 Madeira
  • 1810-1968 Mauritius
  • 1816-1965 Gambiya
  • 1856-1910 Natal
  • 1862-1906 Lagos
  • 1868-1966 Basutoland (Lesotho)
  • 1874-1957 Altın Sahili (Gana)
  • 1882-1922 Mısır
  • 1884-1900 Petrol Nehri/Nijer Koyu
  • 1884-1966 Bechuanaland (Botsvana)
  • 1884-1960 Britanya Somalisi
  • 1887-1897 Zululand
  • 1890-1924 Rodezya
  • 1890-1962 Uganda
  • 1890-1895 Wituland
  • 1890-1963 Zanzibar (Tanzanya)
  • 1891-1964 Nyasaland (Malavi)
  • 1891-1907 Orta Afrika
  • 1893-1968 Svaziland
  • 1895-1920 Doğu Afrika
  • 1899-1956 Britanya-Mısır Sudanı
  • 1900-1914 Kuzey Nijerya
  • 1900-1914 Güney Nijerya
  • 1900-1910 Oranj Nehri Kolonisi
  • 1900-1910 Transvaal Kolonisi
  • 1903-1976 Seyşeller
  • 1910-1931 Güney Afrika
  • 1914-1960 Nijerya
  • 1915-1931 Güneybatı Afrika (Namibya)
  • 1919-1961 Kamerun
  • 1920-1963 Kenya
  • 1922-1961 Tanganyika (Tanzanya)
  • 1923-1965 Güney Rodezya (Zimbabve)7
  • 1924-1964 Kuzey Rodezya (Zambiya)
  • 1979-1980 Güney Rodezya (Zimbabve)7
  • 7Güney Rodezya 1965 yılında tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti (Rodezya olarak) ve 1979'daki Lancaster House Anlaşmasına dek tanınmadı. Zimbabve, 1980'deki bağımsızlık ilanından 2003'teki ayrılışına dek İngiliz Milletler Topluluğu üyesiydi.
Asya
17. ve 18. yüzyıllar19. yüzyıl20. yüzyıl
  • 1685-1824 Bencoolen
  • 1702-1705 Pulo Condore
  • 1757-1947 Bengal
  • 1762-1764 Manila ve Cavite
  • 1781-1784 Padang (Endonezya)
  • 1786-1946 Penang (Malezya)
  • 1795-1948 Seylan (Sri Lanka)
  • 1795-1819 Padang
  • 1796-1965 Maldivler
  • 1812-1824 Banka ve Billiton
  • 1819-1826 Malezya
  • 1824-1948 Birmanya
  • 1826-1946 Boğazlar Yerleşimleri
  • 1839-1967 Aden
  • 1839-1842 Afganistan
  • 1841-1997 Hong Kong
  • 1841-1946 Saravak Krallığı
  • 1848-1946 Labuan
  • 1858-1947 Hindistan
  • 1874-1963 Borneosu
  • 1879-1919 Afganistan (protektora)
  • 1882-1963 Kuzey Borneo
  • 1885-1946 Federasyonlaşamamış Malay Devletleri
  • 1888-1984 Brunei Sultanlığı
  • 1891-1971 Maskat ve Umman
  • 1892-1971 Ateşkes Devletleri
  • 1895-1946 Malay Federe Devletleri
  • 1898-1930 Veihai Garnizonu
  • 1878-1960 Kıbrıs
  • 1907-1949 Bhutan (protektora)
  • 1918-1961 Kuveyt
  • 1920-1932 Irak
  • 1921-1946 Mavera-i Ürdün
  • 1923-1948 Filistin
  • 1945-1946 Güney Vietnam
  • 1946-1963 Kuzey Borneo
  • 1946-1963 Saravak
  • 1946-1963 Singapur
  • 1946-1948 Malay Birliği
  • 1948-1957 Malay Federasyonu
  • 1960'tan beri Ağrotur ve Dikelya
  • 1965'ten beri Britanya Hint Okyanusu Toprakları
Okyanusya
18. ve 19. yüzyıllar20. yüzyıl
  • 1788-1901 Yeni Güney Galler
  • 1803-1901 Van Diemen's Land/Tasmanya
  • 1807-1842 Auckland Adaları9
  • 1824-1980 Yeni Hebridler (Vanuatu)
  • 1824-1901 Queensland
  • 1829-1901 Swan River Kolonisi/Batı Avustralya
  • 1836-1901 Güney Avustralya
  • 1838'den beri Pitcairn Adaları
  • 1841-1907 Yeni Zelanda (koloni)
  • 1846-1863 Auckland Adaları9
  • 1851-1901 Victoria
  • 1874-1970 Fiji10
  • 1877-1976 Britanya Batı Pasifik Bölgeleri
  • 1884-1949 Papua Bölgesi
  • 1888-1901 Rarotonga Krallığı/Cook Adaları Federasyonu9
  • 1889-1948 Birlik Adaları (Tokelau)9
  • 1892-1979 Gilbert ve Ellice Adaları11
  • 1893-1978 Britanya Solomon Adaları12
  • 1900-1970 Tonga (korunan devlet)
  • 1900-1974 Niue9
  • 1901-1942 İngiliz Milletler Topluluğu üyesi Avustralya
  • 1907-1953 Yeni Zelanda (dominyon)
  • 1919-1942 Nauru
  • 1919-1949 Yeni Gine Bölgesi
  • 1945-1968 Nauru
  • 1949-1975 Papua Yeni Gine Bölgesi13
  • 9Günümüzde Yeni Zelanda Bölgesi'nin bir parçası.
  • 10Üyeliği askıya alındı.
  • 11Günümüzde Kiribati ve Tuvalu
  • 12Günümüzde Solomon Adaları
  • 13Günümüzde Papua Yeni Gine
Antarktika ve Güney Atlas Okyanusu
  • 1658'den beri Saint Helena14
  • 1815'ten beri Ascension Adası14
  • 1816'dan beri Tristan da Cunha14
  • 1908'den beri Britanya Antarktika Toprakları
  • 1841-1933 Avustralya Antarktika Toprakları (Avustralya'ya bağlandı)
  • 1841-1947 Ross Bölgesi (Yeni Zelanda Bölgesi'ne bağlandı)
  • 142009'dan bu yana Saint Helena, Ascension ve Tristan da Cunha bölgesinin bir parçası olan Ascension Adası (1922-) ve Tristan da Cunha (1938-) daha öncesinde Saint Helena bölgesine bağlı birer sömürgeydiler.
Otorite kontrolü Bunu Vikiveri'de düzenleyin
  • BNE: XX451339
  • BNF: cb14011467j (data)
  • GND: 4020965-9
  • ISNI: 0000 0001 2165 9435
  • KulturNav: 511dd7bd-0834-4a57-9ce1-5dc44b2166b3
  • LCCN: n81103161
  • MusicBrainz: dd59627f-9549-3408-9a4a-65f7ba546290
  • NARA: 10044767
  • NKC: ge562690
  • NLI: 987007555182805171
  • SELIBR: 146780
  • SUDOC: 027492753
  • TDVİA: cebelitarik
  • VIAF: 125501644
  • WorldCat (LCCN): n81-103161
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Cebelitarık&oldid=36549971" sayfasından alınmıştır
Kategoriler:
  • Cebelitarık
  • Avrupa'daki başkentler
  • Avrupa'daki burunlar
  • Batı Avrupa
  • Kıyı şehirleri
  • İspanya'nın toprak anlaşmazlıkları
  • 1700'lerde İspanya
  • Britanya Denizaşırı Toprakları
  • Avrupa'daki bağımlı topraklar
  • Anklavlar ve eksklavlar
  • İngilizce konuşan ülkeler
  • İber Yarımadası
  • 1704'te kurulan bölgeler ve ülkeler
Gizli kategoriler:
  • The World Factbook kamu malı materyali kullanan Vikipedi sayfaları
  • Tanımlanmamış parametreler içeren ülke bilgi kutusu kullanan sayfalar
  • Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler
  • BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • ISNI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • KULTURNAV tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • MusicBrainz area tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NARA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SELIBR tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • SUDOC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • TDVİA tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • VIAF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri
  • WorldCat-LCCN tanımlayıcısı içeren Vikipedi maddeleri
  • Sayfa en son 19.24, 21 Aralık 2025 tarihinde değiştirildi.
  • Metin Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak Kullanım Şartlarını ve Gizlilik Politikasını kabul etmiş olursunuz.
    Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan Wikimedia Foundation, Inc. tescilli markasıdır.
  • Gizlilik politikası
  • Vikipedi hakkında
  • Sorumluluk reddi
  • Davranış Kuralları
  • Geliştiriciler
  • İstatistikler
  • Çerez politikası
  • Mobil görünüm
  • Wikimedia Foundation
  • Powered by MediaWiki
Cebelitarık
Konu ekle