Friedrich Ebert
| Friedrich Ebert | |
|---|---|
| |
| Almanya Cumhurbaşkanı | |
| Görev süresi 11 Şubat 1919 - 28 Şubat 1925 | |
| Yerine geldiği | Yeni makam |
| Yerine gelen | Paul von Hindenburg |
| Almanya Şansölyesi | |
| Görev süresi 9 Kasım 1918 - 11 Şubat 1919 | |
| Yerine geldiği | Prens Maximilian |
| Yerine gelen | Philipp Scheidemann |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 4 Şubat 1871 Heidelberg |
| Ölüm | 28 Şubat 1925 (54 yaşında) Berlin, Almanya |
| Partisi | SPD |
| İmzası | 
|
Friedrich Ebert (4 Şubat 1871, Heidelberg - 28 Şubat 1925, Berlin), Alman sosyal demokrat politikacı. 1913'te Almanya Sosyal Demokrat Partisi’nin (SPD) başkanlığına seçildi. 1919’da "Reichspräsident" ünvanı ile Weimar Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı oldu ve bu görevini ölümüne kadar sürdürdü.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Friedrich Ebert, 4 Şubat 1871 tarihinde Heidelberg'de doğdu. Babası Karl Ebert bir terzi idi. Friedrich, 9 kardeşi arasında yedinci olarak dünyaya geldi. Annesi Protestan, babası ise Katolik idi.[1][2]
Friedrich, ilkokulu sıradan bir öğrenci olarak tamamladı. Ardından saraçlık üzerine meslek eğitimine başladı ama bu eğitimini tamamlamadı. 1888 ile 1891 yılları arasında güney, batı ve kuzey Almanya'yı dolaştı. Bu seyahatleri sırasında aralarında Karlsruhe, Münih, Mannheim, Kassel, Hannover, Braunschweig, Elberfeld (bugün Wuppertal'e bağlı), Remscheid, Quakenbrück ve Bremen'in de olduğu birçok kentte kaldı.[3][4]
Ebert, bu seyahatleri sırasında sendikalar, işçi ve işveren kuruluşları ile meslek loncalarını yakından inceleme fırsatı elde etti. 1889'da Almanya Sosyalist İşçi Partisi'ne (SAP) üye oldu.[5][6] Aynı yıl saraçlar meslek odasına da kaydoldu. Yine bu dönem, Ebert'in Marksist metinlerle tanıştığı bir süreci de teşkil eder. Bu sürecin sonunda sosyal demokrat görüşleri benimsedi ve çok geçmeden sosyalizmin temsilcisi olarak adlandırıldı. 1905 yılında Almanya Sosyal Demokrat Partisi'nde (SPD) genel sekreter olarak görev aldı. Partiye getirdiği birçok yenilik sayesinde partinin gelişmesinde önemli bir rol oynadı.[5]
1913 yılında parti başkanı August Bebel'in ölmesinin ardından, başkan seçildi. Ebert, Almanya'nın I. Dünya Savaşı'na girmesi taraftarıydı. Nitekim bu konuda verdiği maddi desteğin, savaş bütçesine çok büyük yararı oldu. Ancak büyük yenilgi ardından imparatorluğun da yıkılması üzerine, Ebert zor durumda kaldı.[1][7]
Ebert'in karşısındaki sol yanlı grup partiden ayrıldı ve kendilerince Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'ni (USPD) kurdu. Partiden bir grup daha ayrılarak da Almanya Komünist Partisi'ni (KPD) oluşturdu. Sosyal Demokrat Parti, Demokrat Parti ve Katolik Merkez Partisi birleştiler ve isimlerinin Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu olduğunu ilan ettiler.
Baden prensi Maximilian'ın başkanlık ettiği Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu'na bağlı üç partiden oluşan bir hükûmet kuruldu. Parlamenter demokrasiye bu yolla ulaşılması amaçlanıyordu. Ebert ise böyle bir devrimin oluşmasını istemiyordu, bunun için elinden geleni yaptı. Almanlar 1918 yılında barışı sağlamaya yönelik bir devrimci ayaklanma başlattılar. Çünkü Alman halkı, II. Wilhelm'in barışı getirmekte başarısız olduğuna inanıyordu.
Devrimci bu hareket Berlin'de etkisini artırarak sürdürüldü. Sonunda II. Wilhelm tahttan indirildi. Bunun ardından Baden prensi Maximilian, Ebert'e şansölyeliği devretti. Halk Temsilcileri Konseyi adında yeni bir hükûmet kuruldu. Ebert bu konseyin ile İşçi ve Asker konseyinin elindeki yetkiyi kısa sürede seçimle oluşturmayı hedeflediği Alman Parlamentosu'na geçirmeyi amaçlıyordu. Bu amaç doğrultusunda devrimi engellemek adına yeni Genelkurmay Başkanı Wilhelm Groener ile gizli bir antlaşma yaptı. Bu esnada ülkede birçok çatışmalar meydana geliyordu. Bu çatışmaların sonunda ise toplumsal devrim bastırılmış oldu.
1919 yılının ocak ayında seçimler yapıldı. Şubatta, seçimleri kazanan Siyah-Kırmızı-Altın Koalisyonu'na dayanan yeni bir hükûmet kuruldu ve koalisyonun cumhurbaşkanlığına Ebert seçildi. 11 Ağustos'ta Weimar Anayasası yürürlüğe kondu.
Dönemde mali sıkıntılar, suikastlar, komplolar baş gösterdi. Rejimin tehlikeye girdiğini düşünen Ebert, aşırı uçları önlemek amacı ile Reichswehr'e güveniyordu. Ancak Fransızların Ruhr bölgesini işgal etmesinin ardından ortalık iyice karıştı.
Ebert'e yönelik karalamalar ve sarf edilen sözlerin ardı arkası kesilmedi. Savaş esnasında bir grup işçinin grevini desteklediği gerekçesi ile devlete ihanet ettiği öne sürüldü. 1925 yılında grip olduğuna inanılan Ebert, Şubat ayı ortalarında hastalandı. Durumu takip eden iki hafta boyunca bozulmuş sağlığına safra kesesi hastalığı muzdarip oldu. 23 Şubat gecesi akut septik oldu ve apandisit olduğu ortaya çıktı. Ertesi gün erken saatlerde acil bir apandisit uygulandı. Dört gün sonra, 54 yaşında, septik şoktan öldü ve Heidelberg'e gömüldü.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Biografie Friedrich Ebert (German)". Deutsches Historisches Museum. 11 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013.
- ^ "Biografie Friedrich Ebert (German)". Bayerische Nationalbibliothek. 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013.
- ^ Dennis Kavanagh (1998). "Ebert, Friedrich". A Dictionary of Political Biography. Oxford: OUP. s. 157. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2013.
- ^ "Friedrich Ebert: Leben 1871–1888 (German)". Stiftung Reichspräsident-Friedrich-Ebert-Gedenkstätte. 30 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2016.
- ^ a b Herzfeld, Hans (ed) (1963). Geschichte in Gestalten:1:A-E (German). Fischer, Frankfurt. ss. 335-336.
- ^ Harenberg Personenlexikon: Ebert, Friedrich. Harenberg Lexikon Verlag, Dortmund. 2000. ss. 274-275. ISBN 3-611-00893-1.
- ^ "Friedrich Ebert (1871–1925).Vom Arbeiterführer zum Reichspräsidenten (German)". Friedrich Ebert Stiftung. 7 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2013.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam |
Almanya Cumhurbaşkanı 1919-1925 |
Sonra gelen: Paul von Hindenburg |
| Önce gelen: Prens Maximilian |
Almanya Şansölyesi 1918-1919 |
Sonra gelen: Philipp Scheidemann |
  Weimar Cumhuriyeti ve Nazi Almanyası Reichspräsident (1919–1945)1 | |
|---|---|
 Federal Cumhuriyet Bundespräsident (1949–günümüz) | |
1 Cumhuriyet 9 Kasım 1918'de ilan edildi fakat bu makam 11 Şubat 1919'da oluşturuldu. | |
Kuzey Almanya Konfederasyonu  Bundeskanzler (1867–1871) | |
|---|---|
| Alman İmparatorluğu Reichskanzler (1871-1918) | |
Weimar Cumhuriyeti  Reichskanzler (1918-1933) | |
| Nazi Almanyası Reichskanzler (1933-1945) | |
| Federal Cumhuriyet Bundeskanzler (1949-günümüz) | |
1 Halk Temsilcileri Konseyi'nin (9 Kasım 1918 - 11 Şubat 1919) başındaydı. | |
| SPD (1890-1933) |
|  |
|---|---|---|
| Sürgündeki SPD (1933-1945) | ||
| SPD (1946-günümüz) | ||
