Gürsu
| Gürsu | |
|---|---|
 Türkiye'de yeri | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Bursa |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Mustafa Koç[1] |
| • Belediye başkanı | Mustafa Işık (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 110 km² |
| Rakım | 108 m |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 91.339 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 96.985 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 16580 |
| İl alan kodu | 224 |
| İl plaka kodu | 16 |
Gürsu, Bursa ilinin merkez ilçelerinden biridir. Şehir merkezinin doğusunda yer alan ilçe; tarımsal zenginliği, özellikle armut üretimi ve sanayi bölgeleriyle tanınan, hızla gelişen bir yerleşim merkezidir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin tarihsel kaynaklarda geçen en eski adı Susığırlıktır. 1530 tarihli Osmanlı tahrir defterlerinde ve sonraki kayıtlarda, o dönemde aynı isimle anılan komşu yerleşim Vakıfköy'den (Susığırlık-ı Sagir) ayırt edilmesi amacıyla burası Susığırlık-ı Kebir (Büyük Susığırlık) adıyla kaydedilmiştir.[3]
İsmin kökeni, bölgenin yüzyıllar önceki coğrafi ve ekonomik yapısına dayanmaktadır. Geçmişte Bursa Ovası'nın bu kesiminin taban suyunun yüksek olması; suyu ve çamuru seven manda (su sığırı) yetiştiriciliği için bölgeyi ideal bir merkez haline getirmiştir.
Cumhuriyet döneminde, 1931 yılında Bakanlar Kurulu kararıyla yerleşimin adı, bölgenin su kaynaklarının verimliliğine atfen Gürsu olarak değiştirilmiştir.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçenin kökeni, Osmanlı'nın kuruluş devrine dayanır. Arşiv kayıtlarında bölge tarihi şu şekilde izlenebilmektedir:
- 1400 Yılı (Yıldırım Vakfiyesi): Bölgenin adı, Yıldırım Bayezid'in vakfiyesinde "Susığırlık Karyesi" olarak geçmektedir.[5]
- 1487 Tarihli Tahrir Defteri: II. Bayezid dönemine ait kayıtlarda bölge Susığırlık adıyla kayıtlıdır.[6]
Osmanlı Arşivlerinde Sosyo-Ekonomik Yaşam
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı Arşivi belgeleri, Gürsu'nun yakın tarihine dair önemli kesitler sunmaktadır:
- Ticari Hayat (1850): 1850 tarihli bir belgede, Susığırlık köyünde yaşayan "Kostaki" isimli bir gayrimüslim vatandaştan alacağın tahsili konusu geçmektedir. Bu belge, 19. yüzyılda ilçede çok kültürlü bir yapının varlığını kanıtlamaktadır.[7]
- Tarım ve Çevre (1919): 1919 tarihli bir belgede; komşu Kestel köyündeki Çeltik tarlalarından sızan suların, Gürsu'daki dut bahçelerine zarar verdiği belirtilerek şikayette bulunulmuştur. Bu kayıt, Kurtuluş Savaşı arifesinde ilçe ekonomisinin ipekböcekçiliğine dayandığını göstermektedir.[8]
Cumhuriyet Dönemi
[değiştir | kaynağı değiştir]1930 yılında belediye teşkilatı kurulan ve 1931'de Gürsu adını alan yerleşim, 9 Mayıs 1990 tarihli kanunla ilçe statüsü kazanmıştır.[9] 2004 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dahil edilmiştir.
Coğrafya ve İklim
[değiştir | kaynağı değiştir]Bursa şehir merkezine 11 km uzaklıkta, Bursa Ovası'nın doğu bölümünde yer alır. Kuzeyinde Gemlik ve Katırlı Dağları, güneyinde ve doğusunda Kestel, batısında Yıldırım bulunur. İlçe arazisi güneyde ovalık, kuzeyde (Dışkaya, Ericek) ise engebeli ve dağlıktır. İklimi Marmara iklimi karakterindedir; kış aylarında ovada yoğun sis görülür.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürsu, sanayileşmeye bağlı olarak Erzurum, Artvin, Muş ve Balkanlar'dan (Bulgaristan) yoğun göç almıştır. İlçeye bağlı 15 mahalle bulunmaktadır.
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1990[10] | 18.681 | 12.730 | 5.951 |
| 2000[11] | 28.087 | 21.518 | 6.569 |
| 2007[12] | 50.039 | 47.180 | 2.859 |
| 2008[13] | 52.948 | 50.085 | 2.863 |
| 2009[14] | 55.155 | 52.333 | 2.822 |
| 2010[15] | 57.942 | 55.131 | 2.811 |
| 2011[16] | 60.884 | 58.081 | 2.803 |
| 2012[17] | 64.144 | 61.364 | 2.780 |
| 2013[18] | 68.872 | 68.872 | veri yok |
| 2014[19] | 74.827 | 74.827 | veri yok |
| 2015[20] | 79.540 | 79.540 | veri yok |
| 2016[20] | 84.326 | 84.326 | veri yok |
| 2017[20] | 84.880 | 84.880 | veri yok |
| 2018[20] | 91.339 | 91.339 | veri yok |
| 2019[20] | 93.788 | 93.788 | veri yok |
| 2020[20] | 96.985 | 96.985 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ekonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe ekonomisi tarım ve sanayi olmak üzere iki ana temele dayanır.
Tarım
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürsu, Türkiye'nin en önemli armut üretim merkezlerinden biridir. İlçeyle özdeşleşen Deveci Armudu ve Santa Maria cinsi armutlar, Türkiye'nin tarımsal ihracatında önemli paya sahiptir. Bölgedeki mikroiklim, meyve kalitesini artırmaktadır.
Sanayi
[değiştir | kaynağı değiştir]İlçe sınırları içerisinde Gürsu Organize Sanayi Bölgesi (GÜSAB) bulunmaktadır. Tekstil, konfeksiyon ve mobilya yan sanayi alanındaki fabrikalar, ilçe istihdamının omurgasını oluşturur.
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]Gürsu, ulaşım ağları açısından avantajlı bir konumdadır.
- Karayolu: Bursa-Ankara karayolu (D-200) ilçenin güneyinden geçmektedir.
- Raylı Sistem: BursaRay (Bursa Metrosu) 2. Hat, ilçe sınırları içindeki "Gürsu" istasyonuna kadar uzanmaktadır, bu sayede Bursa şehir merkezine ve üniversiteye ulaşım oldukça kolaydır.
Tarihi ve Kültürel Değerler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tarihi Gürsu Evleri: İlçe merkezinde, Osmanlı sivil mimarisini yansıtan kerpiç ve ahşap evler bulunur.
- Tarihi Hamam: Osmanlı döneminden kalan hamam yapısı mevcuttur.
- Cevizli Çınar: Bölgenin simgelerinden olan asırlık çınar ağaçları koruma altındadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2015.
- ^ "3/11" (PDF). 5 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2012.
- ^ Kaplanoğlu, Raif. Bursa Yer Adları Ansiklopedisi. Bursa Ticaret Odası Yayınları, 1996.
- ^ Yurt Ansiklopedisi, Bursa Maddesi, Cilt 3, s. 1650.
- ^ Ayverdi, Ekrem Hakkı. Osmanlı Mimarisinin İlk Devri. İstanbul Fetih Cemiyeti, 1966.
- ^ Barkan, Ömer Lütfi ve Enver Meriçli. Hüdavendigar Livası Tahrir Defterleri I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1988.
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (Osmanlı Arşivi), Fon Kodu: A.}MKT.UM.., Gömlek No: 17, Belge Tarihi: H-25-07-1266. Konu: Hacı Mehmed Ağa'nın Bursa'nın Susığırlık Karyesi'nden Kostaki'de olan alacağının tahsiline dair Hüdavendigar Valisi'ne şukka.
- ^ T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (Osmanlı Arşivi), Fon Kodu: DH.İ.UM.EK, Gömlek No: 53, Belge Tarihi: H-12-09-1337. Konu: Bursa'nın eski belediye reisi Muhtar Bey'in Kestel namındaki köyde kain pirinç tarlalarının pis sularının Susığırlık köyü'ndeki dut bahçelerine büyük zarar verdiğine dair Köy muhtarının verdiği arzuhal hakkında.
- ^ Resmi Gazete, 3644 Sayılı Kanun, 1990.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Gürsu Nüfusu - Bursa". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Bursa Gürsu Nüfusu". nufusune.com.
Dış Bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Otorite kontrolü |
|
|---|
