Gilbert Stork
Gilbert Stork | |
|---|---|
| Doğum | 31 Aralık 1921 Brüksel, Belçika |
| Ölüm | 21 Ekim 2017 (95 yaşında)[1] |
| Milliyet | Belçikalı, Amerikan |
| Eğitim | Florida Üniversitesi B.S. 1942 Wisconsin–Madison Üniversitesi PhD, 1945 |
| Ödüller | ACS Kimya Ödülü (1957) NAS Kimya Ödülü (1982) Ulusal Bilim Madalyası (1982) Wolf Kimya Ödülü (1996) The Ryoji Noyori Ödülü (2003) |
Gilbert Stork (d. 31 Aralık 1921 - ö. 21 Ekim 2017),[2] organik kimya ile ilgilenen bir bilim insanıydı.[3]
Uzun yıllar boyunca Columbia Üniversitesi'nde Kimya Profesörü olarak görev yaptı.[4] Kinin sentezi ile ilgili çalışmaları sayesinde, doğal ürün toplam sentezine (en. total synthesis)[5][6] önemli katkılar yaptığı bilinmektedir.[7] Gilbert Stork, enamin bileşiği üzerinde öncü çalışmalar yaparak kendi adını verdiği Stork enamin alkilasyonu'nu[8] duyurmuş ve bu alkilasyonun gelişimine en büyük katkıyı sağlayan kişi olmuştur.[9] Dünya üzerinde, kontrol mekanizmaları dahilinde, stereokontrollü sentez, yani ilk yüksek stereoselektivite ile sentezlenmiş doğal ürün de ilk kez Stork'un laboratuvarında gerçekleştirilmiştir.[10][11]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Gilbert Stork, 31 Aralık 1921'de Belçika'nın başkenti Brüksel'in Ixelles kasabasında yahudi kökenli bir ailede dünyaya gelmiştir.[12][13] Stork, daha sonraları katıldığı bir programda, yahudiliğin, çocukluk zamanlarında hayatına etkisinin olmadığını, Gilbert ve ailesinin dini olarak aktif olduklarını hatırlamadığını söylemiştir.
14 yaşındayken (1935 dolaylarında), ailesiyle birlikte Fransa'ya taşınmış ve Nice kentine yerleşmiştir.[14] 1939'a kadar orada kalmış ve bu dönemde Fransız edebiyatı ve yazımında kendini geliştirmiştir. Sonraları, Fransız Hindiçini'ndeki bir kamu hizmeti işine başvurmayı düşünse de, o yıl, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi, ailesi ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'nin New York şehrine göç etmesine sebep olmuştur.[10]
Gilbert, 1940'tan 1942'ye kadar Florida Üniversitesi Fen Fakültesi'nde okumuştur. 1945'te Samuel M. McElvain gözetiminde yaptığı doktorası için Wisconsin-Madison Üniversitesi'ne gitmiş ve[15] Wisconsin'deyken, sonraları dost olacağı Carl Djerassi ile tanışmıştır.[16]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]- 1946 Harvard Üniversitesi: Öğretim Görevlisi; 1948 Yardımcı Doçent
- 1953 Columbia Üniversitesi: Doçent; 1955 Profesör; 1967-1993 "Eugene Higgins" Profesör; 1993 Profesör "Emeritus"[17][18]
Ödüller
[değiştir | kaynağı değiştir]Gilbert Stork'un 1957 yılından bu yana kazandığı ödüller şu şekildedir;[19][20]
- 1957 ACS Kimya Ödülü, Amerikan Kimya Topluluğu
- 1959 John Simon Guggenheim Derneği Üyeliği
- 1961 Baekeland Madalyası, ACS, Kuzey Jersey
- 1962 Harrison Howe Ödülü
- 1966 Edward Curtis Franklin Ödülü, Stanford Üniversitesi
- 1967 ACS Sentetik Organik Kimyada Yaratıcı Çalışma Ödülü
- 1971 Sentetik Organik Kimya Üreticileri Topluluğu Altın Madalyası
- 1973 Nebraska Ödülü
- 1978 Roussel Ödülü, Paris
- 1980 Nichols Madalyası, New York ACS, Arthur C. Cope Ödülü, ACS
- 1982 Edgar Fahs Smith Ödülü, Philadelphia ACS
- 1982 Willard Gibbs Madalyası, Chicago ACS
- 1982 NAS (Ulusal Bilim Akademisi) Kimya Ödülü
- 1982 Ronald Reagan'dan Ulusal Bilim Madalyası,[12] Pauling Ödülü
- 1985 Tetrahedron Ödülü
- 1986 Remsen Ödülü, Maryland ACS[21]
- 1986 Cliff S. Hamilton Ödülü
- 1987 Monie A Ferst Ödülü ve Madalyası, Georgia Teknoloji Enstitüsü.
- 1991 Roger Adams Ödülü
- 1992 George Kenner Ödülü, Liverpool
- 1992 Robert Robinson Ödülü, University of Manchester
- 1992 Chemical Pioneer Ödülü, Amerikan Kimya Enstitüsü
- 1993 Welch Kimya Ödülü, Robert A. Welch Vakfı
- 1994 Allan R. Day Ödülü, Philadelphia Organik Kimyagerler Kulübü
- 1995 Wolf Kimya Ödülü, İsrail
- 2002 Sir Derek Barton Altın Madalyası, Royal Kimya Topluluğu
- 2005 Herbert C. Brown Ödülü, Amerikan Kimya Topluluğu[22]
Stork ayrıca, Lawrence Üniversitesi, Wisconsin-Madison Üniversitesi, Paris Üniversitesi, Rochester Üniversitesi ve Columbia Üniversitesi'nde fahri doktoralık unvanına sahip olmuştur.[22][23] Adına ithaf edilen, Gilbert Stork Konferansı, 2014 yılında, Wisconsin-Madison Üniversitesi'nin katkılarıyla gerçekleştirilmiştir.[4][24] Bu konfersan daha sonraları, Columbia Üniversitesi[25] ve Pennsylvania Üniversitesi de dahil olmak üzere diğer birçok üniversitede de gerçekleştirilmiştir.[26][27] Kimya tarihçisi Jeffrey I. Seeman tarafından, yine Stork'a ithaf edilerek hazırlanmış olan "Storkism" adlı bir tarih koleksiyonu da bulunmaktadır.[28]
Onursal üyelikler
[değiştir | kaynağı değiştir]- New York Kimyagerler Kulübü, 1974[19]
- Japonya Eczacılar Birliği, 1973
- Japonya Kimya Topluluğu, 2002
- Kraliyet Kimya Topluluğu, İngiltere, 1983[29]
- Amerikan Kimya Derneği Organik Bölümü Başkanı, 1966-1967
Özel üyelikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- ABD Ulusal Bilimler Akademisi, 1961[30]
- Amerikan Bilim ve Sanat Akademisi, 1962
- Fransız Bilimler Akademisi Yabancı Üyesi, 1989
- Amerikan Felsefe Topluluğu, 1995[31]
- Kraliyet Derneği, İngiltere 1999
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Wender, Paul A. (2017). "Gilbert Stork (1921-2017)". Nature. 551 (7682): 566. doi:10.1038/d41586-017-07527-8. PMID 29189811.
- ^ Nakamura (2018). "Gilbert Stork (1921-2017)". Angewandte Chemie International Edition (İngilizce). 57 (1): n/a.
- ^ "Gilbert Stork (1921-2017)". Nature. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ a b More conversations with famous chemists. [Verschiedene Aufl.] Londra: Imperial College Press. 2003. ss. 109-119. ISBN 978-1-86094-336-2. 16 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Hargittai" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ "Total Sentez ve Gilbert Stork". ACS Publications. 2 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Master of Organic Synthesis". Wiley Online Library. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Gilbert Strok". Türkçe. İnovatif Kimya Dergisi. 3 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Gilbert Stork ve Stork enamin alkilasyonu" (PDF). scripps.edu. 25 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ Stork (Nisan 1954). "A New Synthesis of 2-Alkyl and 2-Acyl Ketones". Journal of the American Chemical Society. 76 (7): 2029-2030.
- ^ a b Seeman (19 Mart 2012). "Gilbert Stork: In His Own Words and in the Musings of His Friends". Angewandte Chemie International Edition (İngilizce). 51 (12): 3012-3023.
- ^ "Gilbert Stork". New York Times. 1 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ a b Stork (Aralık 2011). "Chemical reminiscences" (PDF). Tetrahedron. 67 (51): 9754-9764. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)1 Aralık 2016.
- ^ "C&EN's Top 75". Chemical and Engineering News. 12 Ocak 1998. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Aralık 2016.
- ^ "Gilbert Stork, 1921-2017". In the Pipeline. ScienceMag. 26 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "UW Madison Chemistry Newsletter for 2/17/2014 Mon". University of Wisconsin. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014.
- ^ "Science History: Gilbert Stork". Science History Institute (Bilim Tarihi Enstitüsü). 31 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ Hoffman (1982). "Gilbert Stork: A Celebration of 35 Years in Research & Teaching". Aldrichimica Acta. 15: 1-10.
- ^ "Gilbert Stork Professor Emeritus of Chemistry". Columbia Üniversitesi. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ a b "Emeritus Professor Gilbert Stork (Columbia University) was awarded an honorary member from the Chemical Society of Japan". Chemical Society of Japan. 12 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "National Medals of Science: Gilbert Stork". National Medals of Science (Ulusal Bilim Madalyaları). 21 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Ira Remsen Ödülü". Maryland Section. 14 Kasım 2018. 14 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
- ^ a b Morris (10 Ocak 2005). "Chemistry Department Continues Award-Winning Legacy". Columbia News. 25 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ Richardson (20 Mayıs 1993). "COMMENCEMENTS; Columbia Chief Stresses Role of Teacher". The New York Times. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Seminars". UW Madison Chemistry Newsletter. 27 Ekim 2014. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Named Lecture The Gilbert Stork Lecture". Columbia University. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Gilbert Stork Lecture". University of Pennsylvania. 5 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Michigan - Gilbert Stork". Michigan Üniversitesi Kimya Fakültesi. 28 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Gilbert Stork on How Not to Dispose of a Steak". The Safety Zone. 6 Mart 2012. 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
- ^ "Gilbert Stork". The Royal Society. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2016.
- ^ "Ulusal Bilimler Akademisi: Gilbert Stork". Ulusal Bilimler Akademisi. 25 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2020.
- ^ "Faculty Named to Learned Society". Columbia University Record. 20 (29). 17 Mayıs 1995. 27 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi1 Aralık 2016.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Columbia Üniversitesi Kütüphanesi'ndeki 24 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Gilbert Stork yazıları 1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Gilbert Stork'un akademik makaleleri 1 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Organik kimyacılar
- Ulusal Bilimler Akademisi üyeleri
- Fransız Bilimler Akademisi üyeleri
- Wolf Kimya Ödülü sahipleri
- Wisconsin-Madison Üniversitesinde öğrenim görenler
- Florida Üniversitesinde öğrenim görenler
- Belçikalı kimyagerler
- Ulusal Bilim Madalyası sahipleri
- Yahudi kimyagerler
- Amerikalı Yahudi bilim insanları
- Harvard Üniversitesi öğretim üyeleri
- Columbia Üniversitesi öğretim üyeleri
- Amerikalı kimyagerler
- Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Belçikalı göçmenler
- 2017'de ölenler
- 1921 doğumlular
- Royal Society üyesi Amerikalılar
- Royal Society'nin yabancı üyeleri