Hidrojen klorür
Hidrojen klorür ya da Kloran, HCl formülüne sahip renksiz, zehirli bir gazdır. Hidrojen ve klor elementlerin oluşan inorganik bileşiktir. Havadaki nem ile temasında beyaz hidroklorik asit dumanı oluşturur. Hidroklorik asit, hidrojen klorürün sulu çözeltisine verilen addır.
Özellikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hidrojen klorürün suda çözünmesi hidronyum ve klorür iyonlarını meydana getirerek hidroklorik asiti oluşturur.
![{\displaystyle {\mathrm {HCl} {}+{}\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}\mathrm {O} {}\mathrel {\longrightarrow } {}\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{3}}\mathrm {O} {\vphantom {A}}^{+}{}+{}\mathrm {Cl} {\vphantom {A}}^{-}}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/fa17193050878685d90bd56cc28913ff67034635)
Hidrojen klorür, ortamda su bulunmasa bile asidik bir gazdır. Metanol gibi çözücülerde çözünebilir, bu tarz çözücüler susuz tepkimelerde önem arz eder. Katı HCl'nin yapısı sonsuz zikzak zinciri şeklindedir.
Üretimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Su ve sodyum klorür karışımı elektrolizlenerek saf klor ve hidrojen ve sodyum hidroksit elde edilir UV ışığı altında saf klor ve hidrojen tepkimeye sokularak hidrojen klorür gazı üretilir. Bu ekzotermik bir tepkimedir. Çıkan ürün (HCl gazı) direkt olarak deiyonize suya gittiğinden kimyasal olarak saf hidroklorik asit elde edilir. Sodyum klorür ve sülfürik asitin tepkimesiyle de HCl elde edilebilir. Bu tepkime oda sıcaklığında gerçekleşir. Geride kalan sodyum klorür, üretilen sodyum bisülfat ile 200 derecede tepkimeye sokulur ve tekrar HCl elde edilir.
![{\displaystyle {2\,\mathrm {NaCl} {}+{}2\,\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}\mathrm {O} {}\mathrel {\longrightarrow } {}\mathrm {Cl} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}{}+{}2\,\mathrm {NaOH} {}+{}\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/5ffe837475f1fec557923eff45d76754fe8a143c)
![{\displaystyle {\mathrm {Cl} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}{\mskip {2mu}}(\mathrm {g} ){}+{}\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}{\mskip {2mu}}(\mathrm {g} ){}\mathrel {\longrightarrow } {}2\,\mathrm {HCl} {\mskip {2mu}}(\mathrm {g} )}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b843ba313d5a3f6b49b03507a56d942e950213ef)
![{\displaystyle {\mathrm {NaCl} {}+{}\mathrm {H} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}\mathrm {SO} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{4}}{}\mathrel {\longrightarrow } {}\mathrm {NaHSO} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{4}}{}+{}\mathrm {HCl} }}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/7f58e54ad1f0a10d62be92cd0c0cd50419cc5441)
![{\displaystyle {\mathrm {NaCl} {}+{}\mathrm {NaHSO} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{4}}{}\mathrel {\longrightarrow } {}\mathrm {HCl} {}+{}\mathrm {Na} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{2}}\mathrm {SO} {\vphantom {A}}_{\smash[{t}]{4}}}}](https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/9b9452bf3bb548dc1a5908df53cc8b25648024cd)
Güvenlik
[değiştir | kaynağı değiştir]Hidrojen klorür, vücut dokusunda bulunan su ile temas ettiğinde aşındırıcı hidroklorik asit oluşturur. Dumanların solunması öksürüğe, boğulmaya, burun, boğaz ve üst solunum yollarında iltihaplanmaya ve ciddi vakalarda akciğer ödemi, dolaşım sistemi yetmezliği ve ölüme neden olabilir. Ciltle teması kızarıklık, ağrı ve ciddi kimyasal yanıklara neden olabilir. Hidrojen klorür ciddi göz yanıklarına ve kalıcı göz hasarına neden olabilir.
