Günmerkezlilik

Günmerkezlilik veya Güneş Merkezli(lik), gökbilimde, Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş'in çevresinde döndüğü bir astronomik modeldir. Geçmişte, Yer'in merkezde olduğu (geosantrizm) astronomik modele karşı olarak ortaya çıkmıştır.

Dünya'nın Güneş'in çevresinde döndüğü fikri ilk olarak M.Ö. 300 gibi erken bir zamanda Sisamlı Aristarkos tarafından öne sürüldü. Fakat Orta Çağ'da bu fikir dikkate alınmadı. Bunun sebebi Helenistik çağdan sonra bilimsel bilginin değersizleşmesi ve Dünya'nin sabit olduğuna dair sağduyudan gelen çok güçlü kanıtların olmasıdır.^[1]

Günmerkezlilik 1543'te Kopernik'in Göksel Kürelerin Dönüşleri Üzerine kitabının yayınlanması ile tekrar tartışılmaya başlandı. Sonraki yüzyılda Kepler'in gezegenlerin eliptik yorüngelerde hareket ettiğini bulması ve Galileo'nun Yermerkezli modelle ters düşen teleskop gözlemleri (Jüpiter'in uyduları ve Venüs'un evreleri gibi) ile Günmerkezlilik tekrar en temel tartışma konularından biri haline gelmişti.

Sisamlı Aristarkos'un günmerkezlilik üzerine olan notları.
Aryabhata, 5. yüzyılda, ayrıntılı bir eliptik günmerkezli gezegen kuramı geliştirmiştir.
Kopernik, 16. yüzyılda günmerkezli gezegen modelinde büyük ilerleme sağlamıştır.
17. yüzyılda Galileo Galilei, günmerkezlilik görüşüne güçlü destek vererek Roma Katolik Kilisesi'ne karşı çıkmıştır.
Günmerkezliliğin (alt kesim) yermerkezlilik (üst kesim) ile kıyaslanması

Kaynakça

^ Kuhn, T. S. The Copernican Revolution: Planetary Astronomy in the Development of Western Thought. Cambridge: Harvard University Press, 1957. ISBN 0-674-17100-4

Astronomi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Kuhn, T. S. The Copernican Revolution: Planetary Astronomy in the Development of Western Thought. Cambridge: Harvard University Press, 1957. ISBN 0-674-17100-4

[1]

g t d Antik Yunan astronomisi
Gökbilimciler	Aglaonike Agrippa Anaksimandros Kirroslu Andronikos Apollonios Aratos Aristarkhos Aristillos Rodoslu Attalus Autolykos Abderalı Bion Kallippos Kleomedes Kleostratos Sisamlı Konon Eratosthenes Euktemon Knidoslu Eudoksos Geminos Heraklides Pontikos Hiketas Hipparkhos Sakız Adalı Hipokrat Hipsikles Menelaos Atinalı Meton Oenopides Opuslu Philippos Philolaos Poseidonios Batlamyus Pytheas Seleukialı Seleukus Sosigenes Peripatetik Sosigenes Strabon Thales Bitinyalı Theodosius İskenderiyeli Theon Smirnili Theon Timokharis
Çalışmalar	Almagest (Batlamyus) On Sizes and Distances (Hipparchus) On the Sizes and Distances (Aristarchus) On the Heavens (Aristotle)
Aletler	Antikitera düzeneği Halkalı küre Usturlap Diyoptra Ekvator halkası Gnomon Mural aleti Triketrum
Kavramlar	Kallipik döngü Göksel küreler Enlem dairesi Karşı dünya Taşıyıcı ve dışmerkezli çember Ekuant Geosantrizm Günmerkezlilik Hipparh döngüsü İç ve dış gezegen Meton döngüsü Oktaeteris Gündönümü Küresel Dünya Yeraltı küresi Zodyak kuşağı
Etkilendikleri	Babil astronomisi Mısır astronomisi
Etkiledikleri	Ortaçağ Avrupası bilimi Hint astronomisi Ortaçağ İslam astronomisi