Isidoros o Charakinos

Isidoros o Charakinos (/ˈɪzɪˌdɔːr/; Grekçe: Ἰσίδωρος ὁ Χαρακηνός, Harakinili Isidoros; Latince: Isidorus Characenus) MÖ 1. yüzyıl ve MS 1. yüzyılda yaşamış bir Greko-Romen coğrafyacı, Part İmparatorluğu vatandaşıdır^[1] ve kendisi hakkında sadece ismi ve en azından bir eser yazmış olduğu bilinmektedir.

İsim

Isidoros'un adı, editör ve çevirmen W. H. Schoff^[2] tarafından, onun bugünkü Basra Körfezi'nin kuzey ucundaki Harakini'deki Charax Spasinu şehrinden olduğunu gösterecek şekilde yorumlanmıştır. Ancak Yunanca charax kelimesi yalnızca "palisad" anlamına gelir ve bu ismi taşıyan birkaç müstahkem kasaba vardı (bkz. Charax).

Part İstasyonları

"Part İstasyonları" (Grekçe: Σταθμοί Παρθικοί, Stathmœ́ Parthicœ́; Latince: Mansiones Parthicae) Isidoros'un en iyi bilinen eseridir, Part İmparatorluğu'nun idare ettiği kervan durakları boyunca Antakya'dan Hindistan'a uzanan kara ticaret yolunun rehber kitabıdır. Mesafelerini tartışmalı değerdeki schoeni ("ipler") cinsinden vermiş gibi görünüyor. İsidoros'un bu metni MÖ 26 yılından sonraki bir tarihte yazmış olması gerekir; çünkü bu metinde o yıl gerçekleşen II. Tiridatis'in IV. Fraates'e karşı isyanı anlatılmaktadır.

Günümüze ulaşan haliyle "Part İstasyonları" daha büyük bir çalışmanın özeti gibi görünüyor. Athenaeus'taki bir referans,^[3] daha büyük eserin başlığının Parthia Çevresinde Bir Yolculuk (Grekçe: τὸ τῆς Παρθίας περιηγητικόν, tò tês Parthías periēgēticón) olduğunu öne sürüyor. Athenaeus'un "Part İstasyonları" adlı metninde yer almayan atıfı inci avcılığının bir tasviridir.

1. yüzyıl tarihçisi Gaius Plinius Secundus, İmparator Augustus'un "en büyük oğlu Partlara ve Araplara karşı komutayı ele geçirmek üzere Ermenistan'a doğru yola çıkmak üzereyken doğuda gerekli tüm bilgileri toplamak" için yaptırdığı bir "dünya tasvirinden" bahseder];^[4] bu olay y. 1 BC. Plinius yazardan "Dionysius" olarak söz eder, ancak Schoff bunun bir hata olduğunu ve Isidoros'un kastedildiğini varsayar. Coğrafi mesafelerin ilgili ölçümleri için atıfta bulunulan kişi Isidoros'dur.^[5]

2. yüzyıl hiciv yazarı Samsatlı Lukianos da uzun ömürlülük iddiaları için bir Isidoros'dan (mutlaka bu olmasa da) alıntı yapar.^[6] Lucian alıntı yaptığı eserin adını belirtmiyor.

Isidoros o Charakinos'a atfedilen çeşitli parçaların çevirilerinden oluşan bir koleksiyon, 1914 yılında Wilfred Harvey Schoff'un "Part İstasyonları" adlı kırk altı sayfalık kitapçığında yorumlarla birlikte yayınlandı. Bu ciltteki Yunanca metin Karl Müller tarafından oluşturulan metindir.^[7]

Kaynakça

^ Davis, Richard (2002). "Greece ix. Greek and Persian Romances". Arşivlenmiş kopya. Encyclopaedia Iranica, Vol. XI, Fasc. 4. ss. 339-342. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.
^ Schoff, Wilfred H. (1914), Parthian Stations by Isidore of Charax: The Greek text, with a translation and commentary, Philadelphia: Commercial Museum, 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Eylül 2024
^ Athenaeus of Naucratis. Deipnosophistae, iii.46.
^ Plinius, Doğa Tarihi vi.31.
^ Plinius. Doğa Tarihi, ii.112, iv.5, iv.30, iv.37, v.6, v.9, v.35-39, v.43.
^ Lucian of Samosata. Macrobii 15 and 18
^ Müller, Karl. Geographi Græci Minores, I, pp. 244–256. Paris, 1853.

[1] Davis, Richard (2002). "Greece ix. Greek and Persian Romances". Arşivlenmiş kopya. Encyclopaedia Iranica, Vol. XI, Fasc. 4. ss. 339-342. 23 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2024.

[2] Schoff, Wilfred H. (1914), Parthian Stations by Isidore of Charax: The Greek text, with a translation and commentary, Philadelphia: Commercial Museum, 5 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi17 Eylül 2024

[3] Athenaeus of Naucratis. Deipnosophistae, iii.46.

[4] Plinius, Doğa Tarihi vi.31.

[5] Plinius. Doğa Tarihi, ii.112, iv.5, iv.30, iv.37, v.6, v.9, v.35-39, v.43.

[6] Lucian of Samosata. Macrobii 15 and 18

[7] Müller, Karl. Geographi Græci Minores, I, pp. 244–256. Paris, 1853.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]