Kadı Ali Çeşmesi
 Kadı Ali Çeşmesi, 2024 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Köşe çeşmesi |
| Konum | Merkez, Kırklareli, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°44′11″K 27°13′32″D / 41.73639°K 27.22556°D |
| Yaptıran | Köse Mihalzade Ali Bin Hızır Bey veya Emin Ali Çelebi |
| Tamamlanma | 1568 ya da 1569 |
| Yenileme | 2020 |
| Yenileyen | Kırklareli Belediyesi |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Küfeki |
| Tür | Anıtsal |
| Kriter | Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı (1.grup) |
| Belirleme | 5 Kasım 1999 |
| Referans no. | 660 |
| Ülke |  Türkiye |
| Tescil eden kurum | Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu |
Kadı Ali Çeşmesi, Kırklareli ili Merkez ilçesinde bulunan bir çeşmedir.[1]
Tarihçesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kadı Ali Çeşmesi, 1568-69 yılları arasında Emin Ali Çelebi[2]:112 veya Köse Mihalzade Ali Bin Hızır Bey tarafından inşa ettirilmiştir.[1] Daha sonraları çeşme Hacı Hasan Ağa tarafından tamir ettirilmiş ve Hacı Hasan Ağa vakfına ilhak edilmiştir.[2]
2020 yılında Su ile Gelen Medeniyet - Tarihi Çeşmelerin Restorasyonu Projesi kapsamında Kırklareli ili Merkez ilçesinde bulunan diğer 8 çeşme ile birlikte restore edilmiştir.[3][4]
Kültür Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu'nun 05.11.1999 tarih ve 660 sayılı kararıyla korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescil edilmiştir.[5]
Mimarisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Dikdörtgen plan şemasıyla kesme küfeki taşından tek cepheli bir köşe çeşmesi olarak inşa edildiği düşünülmekteyken[6] 2020 yılında yapılan restorasyonun ardından ikinci bir cephesi açığa çıkartılmıştır. Çeşmenin kuzey cephesi sivri kemerli bir nişe sahiptir. Nişin içerisinde dikdörtgen şeklinde talik hatla yazılı inşa kitabesi ve üst kısmında bir sıra dışbükey silmenin olduğu dikdörtgen şeklinde, mermer malzemeli ayna taşı yer alır. Ayna taşının ortasında rozet motifi ve bu motife monte edilmiş bronz bir musluk bulunmaktadır. Yalak bölümü yolda oluşan kot farkından dolayı zemin altında kalmıştır. Yalağın sağ ve solunda dikdörtgen şeklinde oturma şekilleri yer alır. Taşlık bölümü yoktur. Kemer kilit taşına gülbezek motifi yerleştirilmiştir. Çeşmenin sivri kemerli nişi dıştan içe doğru bir adet dışbükey iki adet düz silme grubundan oluşan ters “U” şeklindeki silme kuşağı içerisindedir. Yapının beden duvarı dışbükey silme kuşağının oluşturduğu dışa taşkın şekilde yapılmış saçak bölümü ile sonlandırılmıştır.[7]
Sonraki yıllarda saçak silmesinin üst kısmına taş ve betonarme malzemeyle ilave bir bölüm eklenmiştir [8] ve 2020 yılındaki restorasyonda bu bölüm kaldırılarak yerine kurşun kaplı bir kubbe inşa edilmiştir.
Çeşmenin doğusunda yer alan avluda banisi Kadı Emin Ali Çelebi'nin mezarı bulunmaktadır. Güney cephesinin beden duvarında suyun kontrolünü sağlayan kare şeklinde demir kapaklı pencere vardır.[7]
Kitabesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Çeşmede 2 sütun, 4 satır ve 4 beyitten oluşan bir mermer kitabe bulunmaktadır.[9]
.jpg)
Osmanlı Türkçesi ile kitabe üzerindeki yazı:
Nâmı Ali bir sahî Eyledi bu çeşmeyi
Olmağa lâyık değil Hâtem anın kanberi
Râh-ı Hudâ'ya sebîl Oldu bu hoş selsebîl
Dedi müverrihi ana Ayn-ı Ali Kevserî Sene 976
Günümüz Türkçesi ile kitabe üzerindeki yazı:
1. Namı Kadı Ali olan bir cömert kişi yaptırdı bu çeşmeyi
2. Olmaya layık değil ancak bunu Hatem Hanım Kızı için yaptırdı.
3. Allah yoluna sebil oldu bu hoş selsebil (suyu çok hoş ve tatlı olan çeşme)
4. Tarihçisi ona "Ayn-ı Ali Kevseri" şeklinde tarih düşürdü. Sene 976 [1568/69]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Restorasyondan sonra batı cephesi -
Kadı Ali Çeşmesi kitabesi -
Kadı Ali Çelebi mezarı -
Kadı Ali Çelebi mezar taşı detayı
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Kadı Ali Çeşmesi". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ a b Dursunkaya, Ali Rıza (1948). Kırklareli Vilayetini Tarih, Coğrafya, Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik. Yeşilyurt Basımevi.
- ^ "Kırklareli'de Tarihi Çeşmeler Restore Edilecek". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Ertop, Ufuk. "Kırklareli'nde bulunan tarihi çeşmeler restore ediliyor". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ "Karar" (PDF). Edirne Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu. 31 Mayıs 2016. 28 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2025.
- ^ Yüksek, İ., & Yıldız, A. (2008). Kırklareli Tarihi Çeşmelerinin Geleneksel Kent Dokusu İçerisindeki Yeri ve Önemi. 6.
- ^ a b Bulut, Ö. (2019). Kırklareli ve İlçelerindeki Tarihi Su Yapıları [Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- ^ "Çeşmeler". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ Yeler, S., & Yeler, G. (2021). Kırklareli Tarihi Çeşmelerinin Kültürel Miras Olarak Değerlendirilmesi. Kent Akademisi, 14(2), 315-334. https://doi.org/10.35674/kent.884584
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Kadı Ali Fountain ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
OpenStreetMap'te Kadı Ali Çeşmesi ile ilgili coğrafi veriler
| Otorite kontrolü |
|
|---|