Kirli Savaş
| Kirli Savaş Guerra Sucia | |
|---|---|
 Arjantin Antikomünist İttifakı'nın düzenlediği Pasco Katliamı'ndan bir görüntü, 1975 | |
| Bölge |  Arjantin |
Saldırı türü | Antikomünist katliam |
| Ölü | 7.000 - 30.000 arası |
| Yaralı | 150.000 - 250.000 arası |
| İşleyenler | Arjantin hükûmeti Arjantin Antikomünist İttifakı |
Kirli Savaş (İspanyolca: Guerra Sucia) ya da taraftarları tarafından isimlendirilen Ulusal Yeniden Yapılanma Süreci (İspanyolca: Proceso de Reorganización Nacional ya da El Proceso), Arjantin'de 1976-1983 yılları arasındaki (bazı kaynaklar 1969 yılında başladığını yazar) kolluk kuvvetleri tarafından düzenlenen antikomünist saldırılar dönemini anlatan terim.[1][2]
Hakkında
[değiştir | kaynağı değiştir]CIA desteği ile uygulamaya konulan Condor Planı sonrası Arjantin, Bolivya, Brezilya, Paraguay, Şili ve Uruguay hükûmetleri komünist, devrimci ve muhalif örgütlenmeleri yok etmek amacıyla birlikte hareket etme kararı aldılar. Bu süre zarfında bu devletler birer baskı rejimi oluşturarak şiddeti ve sistematik işkenceyi bu örgütlenmeleri bastırmak amacıyla sistematik olarak kullandı.[3]
Bu dönemde devlete bağlı askerler, polisler, birtakım sağcı gruplar ve Arjantin Antikomünist İttifakı, komünizm düşüncesiyle ilişkili olduğunu düşündükleri kişileri kaçırıp öldürmekteydi. Bu kanlı dönemdeki ölü sayısının 7.000 ile 30.000 kişi arasında olduğu tahmin edilmektedir.[4][5] Bununla birlikte baskı altına alınan veya işkence gören sendikacılar, öğrenciler, gazeteciler ve Marksistler ve Peronistlerle birlikte bu sayının 150.000 - 250.000 arasında olduğu belirtilmektedir.[6] Öldürülen ya da kaçırılan kişilerin aileleri çocuklarını bulmak için on yıllarca süren mücadeleler vermişlerdir.[7]
Bu döneme dair devlet kademesinden ilk özeleştiri Aralık 1985'te, Genelkurmay Başkanı Teodoro Waldner tarafından subayların serbest bırakılması sırasında Askeri Kolej'de Cumhurbaşkanı Raúl Alfonsín'in varlığı sırasında yapıldı. Waldner'in öz eleştirisi, ulusal yaşamın çeşitli sektörleri tarafından övgüyle karşılandı. Bu dönemden sonra Arjantin mahkemeleri yaşananlardan sorumlu kişileri insanlığa karşı suç ve devlet terörizmi kapsamında yargıladı.[8][9]
Mart 2016'da Vatikan yönetimi, Kirli Savaş'a dair gizli olan arşivlerini açma kararı vermiştir.[10]
Kavramsallaştırma
[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde Arjantin devleti bu dönem yaşananları devlet terörizmi olarak kavramsallaştırmıştır. Arjantin Eğitim ve Spor Bakanlığı'nın resmi internet sitesinde 1930 ve 1983 yılları arasında Arjantin altı darbe yaşandığı, ancak "devlet terörü" ifadesinin yalnızca sonuncuyu, yani bu dönemde yaşananları ifade etmek için kullanıldığı yazılıdır. Bakanlığın sayfasında bu dönem yaşananların devlet terörizmi olduğuna aşağıdaki gerekçeler sunulmuştur;[11][12]
| “ |
|
” |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Pensar la dictadura: terrorismo de Estado en Argentina" (PDF) (İspanyolca). Educacionymemoria.educ.ar. 12 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019.
- ^ Krause, Otto. Argentina 1976-1983. El Terrorismo de Estado (İspanyolca). Instrucción Cívica. 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019.
- ^ Bayer, Osvaldo; Borón, Atilio; Gambina, Julio (2010). «Apuntes sobre su historia y sus consecuencias. Conclusiones». El Terrorismo de Estado en la Argentina. Espacio Memoria. s. 217. ISBN 978-987-23578-7-0. «(...) si bien durante la última Dictadura militar el Terrorismo de Estado llegó extremos nunca vistos, sus raíces se hunden profundamente en nuestra historia.»
- ^ Videla admitió la muerte y desaparición de "7 u 8 mil personas 18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İspanyolca), 13 Nisan 2012, Erişim tarihi: 29 Kasım 2015.
- ^ Fernández Meijide calificó de “mentira” la cifra de 30 mil desaparecidos 20 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İspanyolca) 3 Ağustos 2009, Erişim tarihi: 29 Kasım 2015.
- ^ Stockwell, J. Reframing the Transitional Justice Paradigm: Women's Affective Memories in Post-Dictatorial Argentina, (İngilizce) Springer Science & Business Media, 2014, vol. 10, s.18.
- ^ Chomsky, Noam Chomsky ile barış yolculuğu, Duvar dergisi, Mart-Nisan 2013, s. 4.
- ^ "Resolución del Juzgado Federal Nº 1 de Bahía Blanca por la que se sistematiza la organización naval en los llamados "vuelos de la muerte" y disponiendo inspección ocular" (İspanyolca). Derechos.org. 14 Şubat 2012. 14 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019.
- ^ Fraga, Rosendo. "Argentina: la autocritica y la reconciliación" (İspanyolca). Ladecadadel70.com.ar. 28 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2019.
- ^ Vatikan, Kirli Savaş'ın arşivini açıyor 24 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sputniknews, 21 Mart 2016, Erişim tarihi: 21 Mart 2016.
- ^ "¿Qué fue el terrorismo de Estado?" (İspanyolca). Programa Educación y Memoria. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2019.
- ^ Programa Educación y Memoria. «¿Qué fue el terrorismo de Estado?». Archivado desde el original el 21 de diciembre de 2016. Consultado el 19 de octubre de 2016.
