Kontrgerilla
Kontrgerilla, kelime anlamıyla gerilla güçlerine karşı kurulmuş güçtür. Bir diğer anlamı ise NATO bünyesindeki ülkelerde sol örgütlenmeye karşı oluşturulan yasa dışı örgütlenmenin Türkiye'deki adı ve ayağıdır.[1] Türkiye'deki yapılanması ise Amerika tarafından Ankara'da bulunan Amerikan Askerî Yardım binasında kurulmuş ve başlarda CIA tarafından fonlanmıştır.[1][2] 1970 ila 1991 yılları arasında etkin olarak faaliyet gösteren yapılanmanın yasal statüsü yoktur, gizli silah depoları ve kayıt dışı mensupları vardır.[1] Ülkü Ocakları tarafından kurulan Ülkücü komando kampları; Kontrgerilla örgütü için paramiliter üyeler yetiştirmiştir.[3][4][5][6] 20. Yüzyılda özellikle de Soğuk Savaş döneminde Türkiye'de ve birçok NATO ülkesinde tartışmalı olaylarda etkisi olduğu düşünülen bu organizasyon; 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Soğuk Savaşın sona ermesiyle birlikte birkaç yıl içinde etkisini kaybetmiştir.
Yanlış bilinenin aksine organizasyon sadece Türkiye'de faaliyet göstermemiştir. Kontrgerilla hareketi, Soğuk Savaş döneminde NATO ve Batı Bloku'nun yakın ülkelerinin çoğunda farklı isim ve örgütlenme yapılarıyla faaliyet göstermiştir. Sovyetler Birliği'nin etki alanına yakın ülkelerde ise faaliyetleri daha kapsamlı olmuştur.
NATO'nun Özel Harp talimnamelerine göre, üye ülkelerde kurulan NATO birimleri Türkiye'de 1952[7] ya da 1953[8]'te önce Seferberlik Tetkik Kurulu adıyla örgütlenmiş[8] sonra doğrudan Genelkurmay Başkanlığına bağlı Özel Harp Dairesi çatısı altında[9] ve bunun sivil uzantısı olarak faaliyet yürütmüştür.[10] Bülent Ecevit 1974'te dönemin Genelkurmay Başkanı Semih Sancar'dan Özel Harp Dairesi'nin varlığını öğrenmiştir.[11][12]
70'li yıllarda, yüzlerce aydın ve farklı siyasi görüşlerden birçok üniversite öğrencisi işkenceden geçirilmiştir. İşkence görenlerden çoğu, tahliyelerinin ardından, kendilerine kontrgerilla diyen kişiler tarafından sorgulandıklarını belirtmiştir. İstanbul'daki Ziverbey Köşkü'nde işkence görenler, şu sözleri duyduklarını ifade etmiştir: "Genelkurmay'a bağlı Kontrgerilla teşkilatının elindesin. Burada Anayasa yok. Yalnızca biz varız. Sorduklarımıza doğru cevapları verirsen kurtulursun. Yoksa ölümlerden ölüm beğen. İstersek seni yok ederiz ve kimse de bizden hesap soramaz." Yankı dergisinin 17 Ekim 1973 tarihli basımında ise, dönemin İstanbul Sıkıyönetim Komutanı Faik Türün; Kadıköy'deki Ziverbey Köşkü'nün bizzat kendisi tarafından Kontrgerilla örgütü için hazırlatıldığını beyan etmiştir.[13]
Kontrgerilla örnekleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Partizan
- Stay-behind
- Kanlı Pazar
- 12 Mart Muhtırası
- 12 Eylül Darbesi
- Kanlı 1 Mayıs
- Bahçelievler Katliamı
- Doğan Öz
- Bedrettin Cömert
- Abdi İpekçi
- Kemal Türkler
- Ecevit'e yapılan suikast girişimleri
- Özal Suikastı
- Mahmut Yıldırım
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "12 Eylül Belgeseli 2. Bölüm | Kıbrıs'tan Cepheleşmeye | 32.Gün Arşivi". Kıbrıs'tan Cepheleşmeye. 32. Gün Arşivi. 30 Ağustos 2017. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ Bay Pipo. Kırmızı Kedi. 2006. s. 70. ISBN 9786059658539.
- ^ "12 Eylül Belgeseli 2. Bölüm | Kıbrıs'tan Cepheleşmeye | 32.Gün Arşivi". Kıbrıs'tan Cepheleşmeye Kontgerilla ve Ülkü Ocakları. 32. Gün Arşivi. 2017. 20 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ "Ülkücü Komando Kampları | 32. Gün Arşivi". Ülkücü Komando Kampları. 32. Gün Arşivi. 8 Ocak 2019. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ Önkibar, Sabahattin (3 Mayıs 2014). "Dünden bugüne Ülkü Ocakları". Aydınlık. 9 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ "Kontrgerilla tartışması". Milliyet. 3 Ocak 2016. 13 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2020.
- ^ "'Kontrgerilla kontratakta...' ([[Can Dündar]]'ın 5 Ocak 2006 tarihli yazı: [[Kemal Yamak]]'ın Gölgede Kalan İzler ve Gölgeleşen Bizler, Doğan Kitabevi, Ocak 2006. ISBN 975-293-415-3 'dan alıntı) URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009.
- ^ a b "'Türkeş TMT'yi benden öğrendi, boynuma sarıldı' ([[İsmail Tansu]] söyleyişi) 21 Mayıs 2008 tarihli Aksiyon dergisi Sayı: 701 URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 16 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 12 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022.
- ^ "'Derin Devlet Kontrgerilladır' ([[Bülent Ecevit]] söyleyişi) 11 Nisan 2005 tarihli Sabah gazetesi URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 11 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009.
- ^ "'Kontrgerilla kontratakta...' ([[Can Dündar]]'ın 5 Ocak 2006 tarihli yazı) URL erişim tarihi: 2 Temmuz 2008". 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2009.
- ^ Mehmet Ali Birand, 12 Eylül Saat 04:00, Karacan Yayınları, 12.Baskı Temmuz 1985 s.89
- ^ Soner Yalçın, Doğan Yurdakul (2016). Reis: Gladio'nun Türk Tetikçisi. Kontrgerilla. Kırmızıkedi. ss. 36-37. ISBN 9786059658775. Erişim tarihi: 16 Eylül 2020.
