Laurids Smith
Laurids Smith | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 12 Nisan 1754 Kopenhag |
| Ölüm | 22 Mart 1794 (39 yaşında) Holmen, Kopenhag |
| Meslek | Din adamı, filozof |
Laurids Smith (Lauritz Smith olarak da bilinir, d. 12 Nisan 1754 - ö. 22 Mart 1794) Danimarkalı bir din adamı, filozof ve erken dönem hayvan hakları yazarıdır. Smith, İskandinavya'nın hayvanlara insani muamelenin bilinen ilk savunucusudur.
Biyografisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Smith, 12 Nisan 1754 Kopenhag'da doğdu. 1772'de Metropolitanskolen'da eğitim gördü ve Land Cadet Academy'de (1780 de Bilimler Akademisi'nde) felsefe ve bilim öğretmeni oldu. 1779 yılında Felsefe Doktoru unvanını aldı.[1]
1775'te Danimarka Edebiyat Topluluğu'nu kurdu ve 1778 ile 1880 yılları arasında Genel Danimarka Kütüphanesi'nin ortak yayıncısı oldu.[1] 1780'de Nykøbing Falster'ın ve 1781'de Trondheim'da rektörü oldu. Nørvang Herred'de (1786) rahip, Hvidovre'de (1788) papaz, Holmen Kilisesi'nde ikinci mukim papaz (1789) ve Fredensborg Sarayı'nda (1792) saray rahibi oldu.[1]
Hayvan hakları
[değiştir | kaynağı değiştir]
Smith, dönemin ilk hayvan haklarının savunucularından biridir ve hayvan deneylerini ahlaksız olmakla suçlamaktaydı.[2] Aşı ve ilaç deneylerinin hayvanlarda kobay olarak kullanılması karşıtıydı ve bunu "hayvana yönelik en acımasız adaletsizlik" olarak nitelendirirdi.[2]
Laurids Smith, Tanrı'nın hayvanlara ve insanlara yaşamdan zevk alma hakkı verdiğine inanıyordu.[3] Hayvanların idaresi, bu nedenle, hayvanları özgürlüklerinden mahrum bıraktıkları için insanlar için sorumluluk gerektirir ve bu hayvanlara iyi davranılmasını hayati hale getirir. Smith, hayvanların yemek olarak yenilebileceğine, ancak temel ihtiyaçların ötesinde sömürülmeyeceğine inanıyordu.[3] Smith, Wilhelm Dietler'in iddialarına aşinaydı. Hayvanların haklara sahip olamayacakları, çünkü hak ve görev fikirlerini anlayamadıkları fikrine karşı çıktı. Bu doğruysa çocukların ve akıl hastalarının da hakları olmayacağını düşündü.[2] Laurids Smith, hayvanların "mutluluk hakkı" olduğunu savunmaktadır.[2]
Smith, hayvanların Tanrı'nın istediği gibi mutluluk ve neşe deneyimlemesi amaçlanan entelektüel ve duyarlı varlıklar olduğu görüşüne sahipti.[4] 1791'de, hayvanların doğası ve onlara karşı insan görevleri üzerine bir kitap yazdı.[5] Kitabın ana fikri, "ıstırapları altında inleyen vahşi yaratılışın acısını hafifletmektir".[5] Kitap, hayvan zekasının kanıtlarıyla hayvanlara karşı iyilik taleplerini doğrulamaya çalışmaktaydı.[5] Kitap, Danca ve Almanca olarak yayınlandı.[6] Smith, başka bir erken hayvan hakları yazarı olan Adam Gottlieb Weigen'in 1711 tarihli bir çalışmasından etkilenmiştir.[6]
Kopenhag'daki Holmen Kilisesi mezarlığında onuruna bir anıt bulunmaktadır.[6]
Seçili yayınlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Versuch eines vollständigen Lehrgebäudes der Natur und Bestimmung der Thiere und der Pflichten des Menschen gegen die Thiere 14 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (ikinci edisyon, 1793) [ine Sistematik Bir İnceleme Denemesi]
- Forsøg til en Fuldstændig Lærebygning om Dyrenes Natur og Bestemmelse og Menneskets Pligter mod Dyrene (1800) [Hayvanların Doğası ve Varış Yeri ve İnsanların Hayvanlara Karşı Görevleri Üzerine Eksiksiz Bir Doktrinin Denemesi]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Bjørn Kornerup, P. G. Lindhardt: "Laurids Smith". Dansk Biografisk Leksikon, 3. Gyldendal 1979-84. 17 Şubat 2021'de erişildi.
- ^ a b c d Maehle, Andreas-Holger (1993). "The ethical discourse on animal experimentation, 1650–1900". Clio Medica. 24: 203-251. PMID 7516841.
- ^ a b "Animal rights in the 18th century" 20 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Uppsala University. 17 Şubat 2021'de erişildi.
- ^ Hauskeller, Michael. (2007). Biotechnology and the Integrity of Life: Taking Public Fears Seriously. Ashgate Publishing. syf. 63-64. 978-0-7546-6044-6
- ^ a b c Maehle, Andreas-Holger. Cruelty and Kindness to the 'Brute Creation': Stability and Change in the Ethics of the Man-Animal Relationship, 1600-1850. In Aubrey Manning and James Serpell. (2003). Animals and Human Society: Changing Perspectives. Routledge. syf. 81-105. 0-415-09155-1
- ^ a b c Ingesman, Per. (2016). Religion as an Agent of Change: Crusades – Reformation – Pietism. Brill Publishers. syf. 225. 978-90-04-30372-0
