Tavukçuluk

Tavukçuluk; et endüstrisi'nde tavukların, et, yumurta ve diğer yan ürünlerinin elde edilmesi amacı ile yetiştiriciliğinin yapıldığı hayvancılık kolu. Aynı zamanda kaz, ördek, hindi ve diğer kümes hayvanları da yetişdirilebilir. Yumurta için yetiştirilen tavuklara yumurtacı tavuk, et için yetiştirilen tavuklara ise broiler tavuğu denir.^[1]

Tavukçuluğun tanımının kısa olmasına rağmen, aslında oldukça geniş bir sektördür ve diğer sektörlerle sıkı bağları olması dolayısıyla oldukça ilginçtir. Araştırma ve bilim alanlarında eğitim sektörü, biogenetik ile; yem alanında tarımın bitkisel üretimi, ithalat sektörü, yem endüstrisi ile; aşı ve ilaç alanında ilaç sanayi ile; ürünlerin satılmasında pazarlama sektörü ile; her türlü alet, ekipman, mekanizasyon ihtiyaçlarında yan sanayi sektörü ve tarıma dayalı sanayi ile yakın ilişki içindedir.

Tavukçuluk ürünleri, günümüzün önemli bir sorunu olan yetersiz beslenme üzerinde anahtar konumdadır. Çünkü tavukçuluk ürünleri, doğası gereği bol miktarda, oldukça hızlı ve en düşük maliyetli ürün grubudur. Kümes hayvanları (çoğunlukla tavuklar) büyük sayılarda çiftliklerde yetiştirilmektedir. Her yıl 60 milyardan fazla tavuk tüketim için öldürülmektedir.^[2]^[3]

**Bazı Hayvan Etlerinin Karşılaştırılması(Kaynak:Besd-bir)**
Et türü	Enerji	Protein	Yağ	Kolesterol	Doymuş Yağ A.
Tavuk	215–kkal	18,6 g	15,1 g	75 mg	4,3 mg
Sığır	263–kkal	17,5 g	20,4 g	99 mg	10,0 mg
Koyun	263–kkal	17,5 g	21,3 g	70 mg	12,0 mg

Tavuk etinin protein içeriği kırmızı et ile aynı seviyelerde, yağ içeriğinin ise daha düşük olması nedeniyle aynı zamanda daha sağlıklıdır. Kırmızı etlerde yağ et dokusu içinde de bulunur. Tavuk etinde yağ, etin içinde değil, karın boşluğu ve deri altında toplanmıştır. Diyet yapanlarca bu kısımların ayıklanması tavuk etindeki yağ oranını önemli ölçüde düşürmektedir. Bu durumda tavuk etinin beslenmedeki değeri bir kat daha artmaktadır. Tavuk etinin bağ dokusunun az ve liflerinin kısa olmasından dolayı pişirilmesinin ve sindiriminin kolay ve ekonomik olması da ayrıca üstün tarafıdır.^[4]

Tavuk yumurtası, protein ve vitaminlerce zengin, lezzetli, sindirimi kolay ve diğer gıdalarla birlikte rahatça tüketilebilen, başka hiçbir besin maddesine ihtiyaç duyulmadan içinde tam ve sağlıklı bir canlının oluşmasını sağlayabilen eşsiz bir gıdadır.^[5]

Bunların yanında tavukçuluk yan ürünleri; aşı üretimi, yem ve gübre yapımı, matbaacılık, fotoğrafçılık, derilik, şarapçılık, tekstil, pastacılık, sabun ve şampuan imalatı, boyacılık, ev tekstili, bazı biyolojik ürünlerin üretiminde kullanılmaktadır. Ayrıca tavuklar laboratuvarlarda deney hayvanı olarak da kullanılmaktadır.

Tavukların üreme ve çoğalmadaki üstün yetenekleri, hayvancılık sektörünün en önemli kozu haline gelmesini sağlamıştır. Islah edilmiş yumurtacı bir tavuk 64 haftalık verim döneminde 345 yumurta yumurtlayabilmektedir.^[6] Yine et ırkı bir piliç hayatının 40. gününde 2472 gram canlı ağırlığa ulaşabilmektedir. Ayrıca bu ağırlığa ulaştığı gün, bir kilogram canlı ağırlık için sadece 1710 gram karma yem tüketerek, yemin ete dönüşüm oranında rakipsiz bir sonuca ulaşmaktadır. Örnek verecek olursak, bu oran sığırlarda ancak 3 katı fazlasıyla elde edilebilir.

Entegre üretimlerde kapasite çok yüksek olduğu için havalandırma ve ortam şartları çok önemlidir. Olması gereken değerden farklı bir değer oluşursa sürü riske girer. Isınız 10-30 dakika sorunlu olursa ölümler başlar.^[7]

Yetiştirme Şekilleri

Konvansiyonel Kafes

Tavukçulukta en yoğun üretim şeklidir. Tavuklar 50x50 cm ebatlarında zemini eğimli metal kafeslerde yetiştirilir. Yan yana ve katlar şeklinde düzenlenen her bir kafeste 5-6 tavuk bulunabilir. Batarya sistemi adı da verilen sistemlerde 50 bin adet tavuklu sürüler oluşturulabilir.^[8]

Bu tür yetiştiricilikte tavuklarda tüy çekme, yamyamlık gibi ciddi davranış bozuklukları görülmektedir. Hayvanlarda görülen bu tür davranışlara karşı tavukların gagalarını keserek önlem alınmaktadır.

Avrupa Birliği, 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren batarya sistemi ile tavuk ve yumurta yetiştirtirmeyi yasaklamıştır.^[9]

Zenginleştirilmiş Kafes

Bu tür kafeslerde konvansiyonel kafeslere göre hayvan sağlığını artırıcı bazı önlemler alınmıştır. Kafes alanı daha geniştir ve içinde bir tünek, yemlik, suluk, aşındırıcı şerit bulunmaktadır.

Serbest Dolaşım

Bu sistemde kafes yoktur, tavuklar etrafı çevrili kapalı veya açık bir alanda dolaşabilmektedir. Mera tavukçuluğu ile karıştırılmamalıdır, hayvanların yoğunluğu hakkında herhangi bir sınırlama yoktur.

serbest tavukculuk
özgür tavuk
free range tavukçuluk

Mera

Bu tür tavukçulukta tavuklar geniş ve açık bir arazide serbestçe dolaşabilmektedir. Serbest dolaşım tavukçuluğundan ayırt etmek için hayvan başına düşen alanın en az 4m2 olması öngörülmektedir.^[10]

Kaynakça

^ "Compassion in World Farming – Poultry". Ciwf.org.uk. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. Chickens farmed for meat are called broiler chickens, whilst those farmed for eggs are called egg-laying hens.
^ "Global Animal Slaughter Statistics And Charts". Faunalytics (İngilizce). 10 Ekim 2018. Erişim tarihi: 5 Kasım 2019.
^ "Compassion in World Farming – Poultry". Ciwf.org.uk. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. There are more chickens in the world than any other bird. In fact, more than 50 billion chickens are reared annually as a source of food, for both their meat and their eggs.
^ "BESD-BİR". 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.
^ "YUM-BİR". 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
^ "Hastavuk". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2008.
^ "Ross Anadolu". 21 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2008.
^ Bozkurt, Zehra, Kafes ve Alternatif Sistemlerde Yumurtacı Tavukların Refahı, Kocatepe Vet J (2009) 2 (1) : 59-67
^ European Union Council Directive 1999/74/EC
^ Eleroğlu H., Yıldırım A, Şekeroğlu A., Organik Tavukçulukta Mera Kompozisyonu, Besleme ve Barındırma Teknikleri, Tavukçuluk Araştırma Dergisi 11 (1): 21-27, 2014 Basılı ISSN:1302-3209 - Çevrimiçi ISSN:2147-9003

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Her Yıl Milyonlarca Civciv Vahşice Öldürülüyor 17 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., HAYTAP

[1] "Compassion in World Farming – Poultry". Ciwf.org.uk. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. Chickens farmed for meat are called broiler chickens, whilst those farmed for eggs are called egg-laying hens.

[2] "Global Animal Slaughter Statistics And Charts". Faunalytics (İngilizce). 10 Ekim 2018. Erişim tarihi: 5 Kasım 2019.

[http-3] "Compassion in World Farming – Poultry". Ciwf.org.uk. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018. There are more chickens in the world than any other bird. In fact, more than 50 billion chickens are reared annually as a source of food, for both their meat and their eggs.

[4] "BESD-BİR". 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2020.

[5] "YUM-BİR". 5 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.

[6] "Hastavuk". 17 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2008.

[7] "Ross Anadolu". 21 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2008.

[8] Bozkurt, Zehra, Kafes ve Alternatif Sistemlerde Yumurtacı Tavukların Refahı, Kocatepe Vet J (2009) 2 (1) : 59-67

[9] European Union Council Directive 1999/74/EC

[10] Eleroğlu H., Yıldırım A, Şekeroğlu A., Organik Tavukçulukta Mera Kompozisyonu, Besleme ve Barındırma Teknikleri, Tavukçuluk Araştırma Dergisi 11 (1): 21-27, 2014 Basılı ISSN:1302-3209 - Çevrimiçi ISSN:2147-9003

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Tavuk, horoz ve civciv
Kümes hayvanları	Tavuk eti Tavuk yemekleri listesi Irklar Kapon Poularde Poussin Pullet Broiler tavuğu
Tavukçuluk	Pil kafesi Serbest menzil Mobilyalı kafesler Yarding Tavuk traktörü Kümes hayvanları yetiştiriciliği Broiler endüstrisi Gaga kırpma Kullukhane Civciv seksi Civciv itlafı Mumlama Kuşların esaret altındaki anormal davranışları Avrupa Birliği Konseyi Direktifi 1999/74/EC
Kültür	Evcil hayvan olarak tavuklar Jackatrice horoz dövüşü Kaparot Sarimanok Horoz Bayrağı
Kotalar	Aspergillosis Kuş bulaşıcı laringotrakeitis Kuş gribi Kuş sarkomu lökoz virüsü Histomoniasis (siyah nokta hastalığı) Botulizm Kampilobakteriyoz Kandidiyaz Koksidiyoz Soğuk algınlığı Dermanyssus gallinae Yumurta bağlama Erizipeller Yağlı karaciğer hemorajik sendromu Fowlpox Gallid alphaherpesvirus 3 Gapeworm Bulaşıcı bursal hastalık Tavuklarda bulaşıcı nezle Marek hastalığı Mikoplazma Newcastle hastalığı Omfalit Psittakoz Pullorum Knemidocoptiazis Skuamöz hücreli karsinom Tibial diskondroplazi Toksoplazmoz

g t d Kümes hayvanları
Türler	Tavuk Hindi Ördek Kaz Beçtavuğu Keklik Sülün Bıldırcın Tavuskuşu Güvercin
Irklar	Tavuk ırkları Ördek ırkları Hindi ırkları Kaz ırkları Güvercin ırkları
Kümes hayvancılığı	Civciv itlafı Tavuk kümesi

g t d Kuşların insanlar tarafından kullanımı
Aktiviteler	Kuşçuluk Kuş gözlemi Büyük yıl Kuş besleme Kuş koruma Ok tüyü Sporda Horoz dövüşü Doğancılık Güvercin yarışı Vinkensport Bilimde Model canlı Kuş bilimi Mitolojide ve dinde Auguri Kutsal aynak göğe gömülme Avcılıkta Karabatak balıkçılığı Sürülen orman tavuğu çekimi Tüy avı Yaban kuşları
Ürünler	Tavuk Aşağı Yumurta Tüy Guano Kümes hayvanları
Türler	Altın kartal Penguen Güvercin/Güvercin Kuzgun Londra Kulesinin Kuzgunları
Türler	İnsan-kuş etkileşimi Zoomüzikoloji Kuş sesi Kuş evi

g t d Hayvan refahı
Sorunlar	Terk edilen evcil hayvanlar Kan sporu Civciv toplama Karabatak ayıklama Hayvanlarda boynuz kesme Canlı hayvan yemek Canlı deniz ürünleri yemek Yoğun hayvancılık Yoğun domuz yetiştiriciliği Hayvanlar üzerinde isteğe bağlı invaziv prosedürlere genel bakış Süt çiftliği Tavukçuluk Köpek değirmeni Çiftlik böceklerinin refahı Yaban hayvanı ızdırabı Yaban hayatı çiftçiliği
Kavramlar	Hayvanlarda anormal davranışlar Hayvan psikopatolojisi Hayvan hakları Hayvan kesimi Hayvan bakımevi Hayvan refahı bilimi Antrozooloji Davranışsal zenginleştirme Şefkatli koruma Koruma refahı Belirsiz duyarlılık etiği Etik hepçillik İçsel değer (hayvan etiği) Kurtarma grubu Üç Rs ilkesi Refah biyolojisi
İnsan olmayan hayvanlarda ağrı	Hayvanlarda acı Amfibilerde ağrı Kafadanbacaklılarda ağrı kabuklularda ağrı Balıklarda acı Omurgasızlarda ağrı Yüz buruşturma ölçeği
Kategoriler	Hayvan savunucusu partileri Hayvan öldürme Hayvan hakları Hayvan refahı ve hakları mevzuatı Kurban edilen hayvan Hayvan barınakları Hayvan testi Ülkelere göre hayvan refahı ve hakları Hayvanlara Zulüm Canlı hayvan tüketimi içeren yemekler Kürk ticareti Hayvan refahıyla ilgili kişiler Balina Avcılığı
Organizasyonlar	Hayvan koruma kuruluşları Ülkelere göre hayvan refahı kuruluşları Dünya Çiftçiliğinde Merhamet HSUS Uluslararası Uygulamalı Etoloji Derneği Hayvan koruma kuruluşlarının listesi RSPCA Society for the Prevention of Cruelty to Animals UFAW
Dini	Dhabihah Jhatka Kutha Şehita Tza'ar ba'alei chayim
Ritüeller ve festivaller	hayvanların kutsaması Bous al carrer Horoz atma Reines Savaşı Kurban Bayramı Gadhimai festivali Keçi atma Kaz çekme Uluslararası Primat Günü Kaparot Liçi ve Köpek Yeme Festivali Maymun Büfe Festivali Ekim Atı Puşkar Deve Fuarı Sabucedo'nun Rapa das Bestas'ı Boğa koşusu Surin Fili Özeti Toro embolosu Dünya Hayvanları Koruma Günü
Mevzuat	Hayvan testi düzenlemeleri Hayvanlar (Bilimsel Prosedürler) Yasası 1986 (Birleşik Krallık) Hayvan Refahı Yasası 1999 (NZ) 1966 Hayvan Refahı Yasası (ABD) AB Direktifi 2010/63/EU (AB) AB Direktifi 1999/74/EC (AB) 1970 At Koruma Yasası (ABD) Avlanma Yasası 2004 (ABD) Uluslararası hayvan refahı sözleşmelerinin listesi Filipin Hayvanları Koruma Yasası 1998 (Filipinler)
Ilgili	Hayvan hakları savunucuları listesi