McDonald's Rusya
 2006'dan 2022'ye kadar kullanılan son logo | |
.jpg) Puşkin Meydanı'ndaki ilk Rus McDonalds'ı, Moskova (2013) | |
| Tip | Alt şirket |
|---|---|
| Endüstri | Restoran |
| Tür | Fast food |
| Akıbeti | Rusya'nın Ukrayna'yı işgali üzerine Rusya pazarından çekildi |
| Ardıl | Vkusno i tochka (2022–günümüz) |
| Kuruluş | 31 Ocak 1990) Moskova, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği |
| Genel merkezi | 26 Valovaya Sokağı, , Rusya |
| Hizmet alanları | Rusya |
| Sahibi | McDonald's |
| Çalışan sayısı | Dağılmadan önce 62.000 |
| Web sitesi | mcdonalds.ru (archive) |
1990 yılından 2022 yılına kadar Amerikan fast food zinciri McDonald's, Rusya'daki McDonald's restoranlarını işletmiş ve franchise vermiştir.
14 yıllık planlama ve müzakerelerden sonra 1990 yılında McDonald's Kanada başkanı George Cohon'a Sovyet hükûmeti tarafından Rusya'daki ilk McDonald's'ı açma izni verilmiştir. İkonik Amerikan markasının ülkeye girişi, Sovyetler Birliği'nde devam eden ekonomik ve politik reformların sembolü olarak görülmekteydi. Şirketin ülkedeki operasyonları ertesi yıl SSCB'nin yıkılmasıyla daha da gelişmiş ve takip eden yıllarda Rusya'da büyük bir genişleme görülmüştür. 2022 itibarıyla, mekanların %84'ü şirket mülkiyetindeydi (Rus işletme şirketleri McDonald's LLC aracılığıyla) (Rusça: ООО «Макдоналдс») ve CJSC Moskova-McDonald's (Rusça: ЗАО «Москва-Макдоналдс»), geri kalan &16'sı ise franchise sahiplerinin mülkiyetindedir.[1]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle McDonald's, 8 Mart 2022 tarihinde ülkedeki tüm operasyonlarını geçici olarak askıya almıştır. Mayıs ayında şirket, Vkusno i tochka olarak yeniden markalanan Rusya'daki tüm restoranlarını [2] satacağını duyurmuştur.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Arka plan
[değiştir | kaynağı değiştir]Moskova'daki 1980 Yaz Olimpiyatları, Batı'dan gelecek turistlere açık olacaktı ancak şehirde ziyaretçilere hizmet verecek fast food işletmeleri bulunmamaktaydı. Associated Press durumu "Bu, yemeklerin uygun Moskova restoranlarında alınacağı anlamına geliyor. Akşam yemeği veya öğle yemeği saatler sürebilir ve servis ile yemek ,büyük ölçüde değişiklik gösterebilir." şeklinde bildirmiştir.[3] 1976 yılı itibarıyla Kanada'daki McDonald's, oyunlar oynandığı sırada oyunların oynandığı ana mekan olan Lujniki Stadyumu yakınında iki portatif restoran açma girişiminde bulundu. Sovyet dergisi Novoye Vremya'da zincire yönelik yapılan eleştirilere rağmen plan, Moskova Olimpiyat Organizasyon Komitesi ile neredeyse kesinlik kazandı.[3][4] 1979 sonbaharında Moskova belediye başkanı Vladimir Promyslov, "yüzlerce" Batılı şirketin resmi tedarikçi olmasına izin vermesine rağmen planı veto etti.[3]
Sovyet genel sekreteri Mihail Gorbaçov, Batılı ülkelerden gelen yatırımları teşvik etme girişimleri olarak perestroyka (1985) ve glasnost (1986) dahil olmak üzere çeşitli politikalar uygulamaya koydu.
Giriş planları
[değiştir | kaynağı değiştir].jpg)
McDonald's'ın Kanada başkanı George Cohon, pazarı yeniden denemeyi hedeflemiş ve ana şirket tarafından projeyi yönetmesine izin verilmiştir.[4]
Planlar, belediye meclisiyle iki ön anlaşmanın imzalanmasının hemen ardından Kasım 1987'de Cohon tarafından kamuoyuna açıklanmıştır.[4] Çalışanlar Sovyetler Birliği vatandaşları olsa da yer değiştirmek için 50 ila 75 Rus-Kanadalı veya Rus-İngiliz çalışan işe alınacaktı.[4] Cohon, şüphecilikle karşı karşıya kaldı. Bazıları, gecikmenin Sovyetler Birliği'ndeki et kıtlığı nedeniyle tutarsız kaliteden kaynaklandığını öne sürmüştür.[4]
Ülkedeki ilk McDonald's, 31 Ocak 1990 tarihinde Moskova'nın Puşkin Meydanı'nda büyük bir açılış yaparak yaklaşık 38.000 müşterinin saatlerce kuyrukta beklemesiyle o dönemde şirket rekorları kırdı.[5] 1997 yılına gelindiğinde Rus zincirinin 21 lokasyonu bulunuyordu.[6] O yılda Cohon, ülkeye sekiz kez ziyaret yaparak ülkeyi sık sık ziyaret etti.[6] Zincir, 1998'de 30 restoran açmayı ummaktaydı.[6]
2010 yılında Moskova'nın Puşkin Meydanı'ndaki ilk Rus McDonald's'ı, daha modern görünecek şekilde yenilendi.[7] 10 yıl sonra, restoranın dış cephesinde ikinci bir yenileme gerçekleştirildi.[8]
Rusya'nın Ukrayna'yı işgali
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusya, Ukrayna'yı işgal etmeye başladığında McDonald's'ın Rusya genelindeki 800'den fazla restoranı, toplam 62.000 çalışanı, "yüzlerce" tedarikçisi ve milyonlarca günlük müşterisi bulunuyordu.[9][10]
McDonald's, sosyal medyadaki baskılar üzerine 8 Mart 2022 tarihinde Rusya'daki faaliyetlerini geçici olarak durdurduğunu ancak Rusya'daki çalışanlarına ödeme yapmaya devam edeceğini duyurdu.[9][10] Bir BBC muhabiri, Moskova'daki ilk McDonald's'ın kapanışına katıldı ve durumun hüzünlü olduğunu, insanların etkinliği izlemek için sürü halinde geldiğini belirtti. Ayrıca, ilk mağazanın açılmasının "demir perdelerin çözüldüğü ve Rusya'nın Batı'yı benimsemeye başladığı" dönemde olduğunu ve bu nedenle olayın son derece sembolik olduğunu ifade etti.[10] Ayrıca Reuters, bunun Sovyet sisteminin çöküşü sırasında Amerikan kapitalizminin gelişmesinin sembolü olarak sembolik bir öneme sahip olduğunu da vurguladı.[11] Başlangıçta, Ronald McDonald House Hayır Kurumları'nın aktif kalması amaçlanmıştı.[10] Eski CFO Oleg Paroev'in devralınmasının ardından McDonalds Rusya'nın restoranları Mart 2022'nin ortası itibarıyla açık kaldı.
18 Mart 2022 tarihinde McDonald's'ın havalimanları veya toplu taşıma istasyonlarındaki bazı yerleri kapatamadığı bildirildi.[12]
16 Mayıs 2022 tarihinde restoranlarını geçici olarak kapatan şirket, Rusya'dan tamamen çekilme kararı aldı.[13] 27 Mayıs 2022 tarihinde McDonald's'ın Rusya'daki mağazalarını yerel lisans sahibi Alexander Govor'a sattığı bildirildi. Patent başvuruları, devralınacak firmanın potansiyel marka isimleri olarak "Fun and Tasty" ve "The Same One"ı gösteriyordu.[14] Duyurudan kısa bir süre sonra McDonald's markası kaldırıldı ve yeni bir logo tanıtıldı.[15]
Kapatma, değiştirme ve sonrası
[değiştir | kaynağı değiştir]Kapatma duyurusu üzerine Duma devlet sözcüsü Vyacheslav Volodin'in şu sözleri aktarıldı: "McDonald's kapanacağını duyurdu. Peki, güzel, kapanın! Yarın McDonald's olmayacak, Vanya Dayı'nınki olacak." Altın kemerlerin yanında bir çizgi kullanılarak bu isim altında bir ticari marka başvurusu yapıldı.[12] McDonald's'ın eski restoranlarını yeni Rus zincirinden 15 yıl içerisinde geri satın alma opsiyonu bulunmaktadır.[16]
Alexander Govor, marka ismini Vkusno i tochka (Türkçe: Lezzetli, nokta) olarak değiştirdi. Restoranlar, tüm menü ögelerinin değiştirilmesini talep etse de yalnızca yeniden markalandırıldılar.
Kasım 2022'de McDonald's, "kapsamlı yerel tedarik sorunları" nedeniyle komşu Belarus'taki lisans sahibinin kendi adı altında faaliyet göstermeyi bırakacağını ve restoranların Vkusno i tochka olarak yeniden adlandırılacağını duyurdu.[17]
1 Aralık 2022 tarihinde St. Petersburg ve Moskova'daki tren istasyonları ve havalimanlarında bulunan son 9 Rus McDonald's restoranı kapandı. Daha sonra her biri, Vkusno i tochka restoranına dönüştü.
Ocak 2023'te McDonald's, Kazakistan'daki restoranlarını kapatmıştır. Kapatmanın tedarik sorunundan kaynaklı olduğu düşünülmektedir. Kapatılan restoranların yeniden markalanması beklenmektedir.[18]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Lucas, Amelia (8 Mart 2022). "McDonald's temporarily closes 850 restaurants in Russia, nearly 2 weeks after Putin's forces invaded Ukraine". CNBC. Englewood Cliffs NJ: CNBC LCC (NBCUniversal). 9 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022.
- ^ Sampath, Uday (16 Mayıs 2022). "McDonald's to exit Russia after more than three decades". Reuters. 12 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023.
- ^ a b c "Big Macs attacked by mayor". The Globe and Mail. Toronto ON. 3 Kasım 1979. s. S18.
- ^ a b c d e Handelman, Stephen (20 Kasım 1987). "'McGlasnost' dawns as Moscow prepares to dine on Big Macs". Toronto Star. Toronto ON. s. A29.
- ^ Maynes, Charles (1 Şubat 2020). "McDonald's Marks 30 Years in Russia". Voice of America (İngilizce). 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2022.
- ^ a b c "McDonald's Cohon wary as market share slips: Charity book details struggle in Russia". The Spectator. Hamilton ON. Canadian Press. 25 Ekim 1997. s. B4.
- ^ "MCDONALD'S "NON-DESIGN" - MOSCOW RETAIL TOUR". 18 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023.
- ^ "Moscow's first McDonald's restaurant transformed into an island of calm". Hype&Hyper. 15 Mayıs 2020. 2 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023.
- ^ a b Harris, Sophia (8 Mart 2022). "McDonald's, Starbucks, Coke, Pepsi join companies suspending business in Russia". CBC News. Toronto ON: Canadian Broadcasting Corporation. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022.
- ^ a b c d "McDonald's, Coca-Cola and Starbucks halt Russian sales". BBC News. London UK: British Broadcasting Corporation. 8 Mart 2022. 8 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022.
- ^ Russ, Hilary (8 Mart 2022). "McDonald's, icon of post-Soviet era, to close all restaurants in Russia". National Post. Toronto ON. Reuters. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2022.
- ^ a b Harris, Sophia (18 Mart 2022). "Russia aims to open its own version of McDonald's with similar logo after U.S. chain pulls out". CBC News. Toronto ON: Canadian Broadcasting Corporation. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022.
- ^ Valinsky, Jordan (16 Mayıs 2022). "McDonald's is leaving Russia altogether". CNN. 16 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
- ^ "McDonald's new brand name in Russia could be 'Fun and Tasty'". CNN. Reuters. 27 Mayıs 2022. 29 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2022.
- ^ Liang, Annabelle (10 Haziran 2022). "Russia's new version of McDonald's unveils logo". BBC News. 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
- ^ "Mcdonald's will have a 15-year option to buy its restaurants in Russia back". Reuters (İngilizce). 2 Haziran 2022. 18 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023.
- ^ ""Tasty and that's it": McDonald's to be rebranded in Belarus". Reuters. 11 Kasım 2022. 31 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023.
- ^ "McDonald's leaves Kazakhstan over supply shortages". BBC News. 6 Ocak 2023. 5 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Chris Kempczinski, " McDonald's Rusya'daki Restoranları Geçici Olarak Kapatacak ve Operasyonlarını Duraklatacak ", McDonald's Corporation, 8 Mart 2022.
