Mihail Psellos
| Mihail Psellos Μιχαήλ Ψελλός | |
|---|---|
 Mihail Psellos (solda), öğrencisi Bizans İmparatoru VII. Mihail ile birlikte | |
| Doğumu | Konstantinus 1017 veya 1018 [doğum_yeri = Konstantinopolis |
| Ölümü | 1078 Konstantinopolis |
| Milliyeti | Bizanslı |
| Okulu | Yeni Platonculuk |
Michael Psellos ya da Psellus (Yunanca: Μιχαήλ Ψελλός, Mikhaēl Psellos) Bizanslı yazar, Yeni Platoncu filozof, tarihçi ve siyasetçidir. Doğumu büyük olasılıkla 1017 ya 1018 yılındadır. 1078 yılında öldüğü muhtemeldir ama bazı kaynaklar 1096'ya kadar hayatta kaldığını bildirmektedir.
Yaşamı ve siyaset kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Mihail Psellus'un yaşamı hakkında en önemli enformasyon, hazırladığı eserlerdeki geniş otobiyografik bölümlerde bulunur. Muhtemelen 1017 (veya 1017)'de Konstantinopolis'te doğmuştur. Eserlerinde bulunan pasajlarda ailesi Nikomedia (modern İzmit) kökenlidir; ailesi patrisiyen sınıfı mensuplarıdır ve sülalesi içinde Bizans İmparatorluğu'nun en üst siyasi görevlerinden olan konsüllük yapanlar mevcuttur. Vaftiz isminin Konstantinus olduğunu bildirir ve "Mihail" ismi bir manastıra çekildiği zaman kullandığı isimdir. Psellos in kelime anlamı kekeme'dir ve şahsen muzdarip olduğu konuşma bozukluğuna atıfla kullandığı kabul edilmektedir.
Mihail Psellos Konstantinopolis'te eğitim görmüştür. Ama yaşı 10'u bulduğu zamanbu eğitimine ara vererek başşehir dışında çalışmakta olan bir taşralı hukukçu yargıç için bir katip olarak çalışmaya başlaması gerekmiştir ve buna baş neden onun kazancı ile ailesinin kızkardeşine uygun bir drahoma verebilmesi için fon toplamak istemesi olduğunu bildirmiştir. Ama kızkardeşi daha evlenmeden ölünce Mihail Konstantinopolis'e geri dönüp eğitimine devam etmiştir. Bu eğitimi sırasında hocası XI. yüzyılın tanınmış Bizanslı şair ve ilahiler yazarı "İoannes Mauropus" idi ve bu hocasından aynı dönemde eğitim alan diğer öğrenciler arasında sonradan Konstantinopolis patriği olan "III. Konstantin, Leicudes" ve "VIII. İonnnes, Xiphilinos" ve sonradan 1059-1067 döneminde imparator olacak X. Konstantinos Dukas] bulunmaktaydı. Bu eğitiminin sonunda Psellos taşrada yargıç olarak görev yapmaya başladı. 1042'den biraz önce Konstantinopolis'e geri dönüp imparatorluk sarayında "şansölyelik" dairesinde katip olarak ise başladı. İmparatorluk saray dairesindeki katiplik kariyerinde hızla ilerledi. Çok geçmeden (1042-1055 döneminde) imparator olan IX. Konstantinos Monomakos'a baş siyaset danışmanı olup gayet önemli bir yüksek devlet memuru oldu. Aynı zamanda 425'te "Pandidakterion" adıyla kurulup o zamandan beri eğitime açık olan Kostantinoplis Üniversitesi'nde başta gelen felsefe profesörü olarak görev yaptı ve bu görevde akademik unvanı "Filozoflar Başı (ὕπατος τῶν φιλοσόφων}" oldu.
Tarih eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer çalışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Psellos, birçok başka yazma bırakmıştır:
- "Historia syntomos", dünya vakainamesi düzeninde, kısa, didaktik tarihî metin.
- Çok miktarda bilimsel, felsefi ve dini çalışmalar. Bunlardan en bilinen örneklerden biri De Operatione Daemonum adlı çalışmadır, iblislerin sınıflandırılması. De omnifaria doctrina adlo çalışması felsefe üzerine yazdığı ya da derlediği önemli bir çalışmadır. Diğer çalışmaları astronomi, tıp, müzik, fizik, hukuk felsefesi ve folklör üzerinedir.
- Dilbilgisi ve retorik gibi konular üzerine çeşitli didaktik şiirler.
- Patrikler Michail Keroularios, III. Konstantin Leichoudes and İoannis Xiphilinos hakkında üç Epitaphioi ya da cenaze konuşması.
- Çok geniş otobiyografik bilgeler de içeren Annesi için cenaze konuşması.
- Sarayda koruyucusu olan imparatorlara birçok methiye, ikna edici konuşmalar (Bogomilizm ve Euchites karşıtı çalışmalar dahil)
- Birkaç yüz kişisel mektup.
- İçerik belirleme üzerine retorik çalışma ve makaleler.
- Sıradışı, taşlamalı ve nükteli mısralar
Edisyonlar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Demirkent, Işın (2014) Mikhail Psellos'un Khronographia'sı, Ankara: Turk Tarih Kurumu, ISBN : 9789751604859 (TTK Türkçeye çeviri edisyonu)
- Psellus, Michael (1647). Compendium mathematicum. Lugd. Batav: Bonaventura Elzevier, Abraham Elzevier. Erişim tarihi: 12 Haziran 2015.
- Émile Renauld (ed) (1926/28) Chronographie ou histoire d'un siècle de Byzance (976–1077). 2 cilt, Paris. [Standart modern Fransızcaya çeviri edisyonu].
- Salvatore Impellizzeri (ed) (1984) Imperatori di Bisanzio (Cronografia). 2 cilt. Vicenza [Yeni kritik edisyon ve İtalyancaya çeviri.]
- E.R.A. Sewter (ed) (1953). Chronographia, ed.London 1953. [İngilizceye çeviri), Full online text: [1] 14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Vrasidas Karalis (ed) (1992/96) Chronographia, 2 cilt. Athin 1992/96 [Modern Greek translation].
- Juan Signes Codoñer (ed) (2005), Vidas de los emperadores des Bizancio (Cronografia). Madrid, (İspanyolca'ya çeviri).
- Ugo Criscuolo (ed) (1989) Autobiografia (Encomio per la madre. Napoli.
- Leendert G. Westerink (ed) (1948) De omnifaria doctrina. [Διδασκαλία παντοδαπή] Utrecht
- Jean François Boissonade de Fontarabie (ed) (1838, Tekrarbaski 1964) De operatione daemonum. . Nürnberg ve Amsterdam
- Marcus Collision (cev.). (1943) De operatione daemonum., Sydney Online: Full online text7 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Paul Gautier, (1980-82) "Éloge inédit du lecteur Jean Kroustoulas.". Rivista di studi bizantini e neoellenici, n.s. 17–19 (27–29), 1980–1982: 119–147.
- Ugo Criscuolo (1990) Epistola a Giovanni Xifilino., Napoli.
- Willem J. Aerts (ed) (1990) Historia Syntomos. Berlin.
- Elizabeth A. Fisher (ed) (1994), Orationes hagiographicae., Stuttgart/Leipzig.
- George T. Dennis (ed) (1994) Orationes panegyricae., Stuttgart/Leipzig.
- Antony R. Littlewood (ed) (1984), Oratoria minora., Leipzig.
- Ugo Criscuolo (1983), Orazione in memoria di Constantino Lichudi.. Messina 1983.
- John M. Duffy (ed), Philosophica minora I., Stuttgart/Leipzig 1992.
- Dominic J. O'Meara (ed) (19890, Philosophica minora II., Leipzig.
- Leendert G. Westerink (ed) (1992) Poemata. Stuttgart/Leipzig.
- Eduard Kurtz ve Franz Drexl (eds), (1936/41) Scripta minora magnam partem adhuc inedita. 2 cilt. Milano.
- Andrew R. Dyck (ed) (1989), Essays on Euripides and George of Pisidia and on Heliodorus and Achilles Tatius., Viyana.
- Paul Gautier (ed) (1989), Theologica I. Leipzig.
- Leendert G. Westerink ve John M. Duffy (eds) (2002) Theologica II. München/Leipzig.
İkincil literatür
[değiştir | kaynağı değiştir]Psellos hakkında kitaplar
- A. Kaldellis, Anthony Kaldellis: The argument of Psellos' Chronographia, Boston 1999.
- Cerqueiro, Daniel. Michael Psellos, La Escuela de Atenas y el Sentido de Conócete a ti mismo. P.Ven.,Buenos Aires 2001.
- E. Pietsch: Die "Chronographia" des Michael Psellos: Kaisergeschichte, Autobiographie und Apologie, Wiesbaden 2005.
- S. Papaioannou, Michael Psellos: Rhetoric and Authorship in Byzantium, Cambridge 2013.
- F. Lauritzen, Depiction of Character in the Chronographia of Michael Psellos, Turnhout 2013.
- D. Walter, Michael Psellos – Christliche Philosophie in Byzanz. Mittelalterliche Philosophie im Verhältnis zu Antike und Spätantike. De Gruyter, Berlin, Boston 2017.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- (Latince) (Yunanca) (İngilizce) Greek Opera Omnia by Migne Patrologia Graeca with analytical indexes 26 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
