Oyun Havaları

Oyun Havaları
Zafer Dilek stüdyo albümü
Yayımlanma	1 Aralık 1975
Kaydedilme	Haziran - Eylül 1975 (Stüdyo Hayri)
Tarz	Pop, psikedelik rock, funk, folk rock
Süre	36:23
Şirket	Yonca Plak
Yönetmen	Zafer Dilek Feridun Erginer
Yapımcı	Ergin Bener
Zafer Dilek kronolojisi
Zafer Dilek (1973) Oyun Havaları (1975) Oyun Havaları (1977)
Oyun Havaları albümünden çıkan single'lar
"Çarşambayı Sel Aldı" Yayımlanma: 1 Ocak 1974

Oyun Havaları, Türk müzisyen Zafer Dilek'in 1 Aralık 1975 tarihinde çıkardığı ikinci stüdyo albümüdür. 1970'li yılların başından itibaren yayımladığı birçok 45'liğini Zafer Dilek (1973) adlı albümde topladı. Ayrıca albümde bunların yanı sıra birkaç yeni parçada vardı.

Folk rock, funk, psikedelik rock ve Anadolu pop'un büyüleyici bir birleşimi olarak tanımlanmıştır. 1970'li yıllarda batı popüler müzik türleri ile geleneksel Türk halk müziği öğelerinin entegrasyonuyla karakterize edilen Anadolu Pop hareketinin merkezine yerleştirmektedir. Zafer Dilek, besteci ve gitarist olarak, bu çeşitli etkileri sentezleyerek uyumlu ve coşkulu bir ses yaratmıştır. Dinleyiciler ve eleştirmenler, albümü "yükseltici, saykodelik ve büyüleyici" olarak nitelendirmiştir. 1970'li yıllarda Kemal Sunal'ın Kapıcılar Kralı, Süt Kardeşler, Çöpçüler Kralı ve Sakar Şakir gibi filmlerinde kullanılan albümdeki parçalar geniş kitleler tarafından tanındı. Türk sinemasının en popüler bestelerinin yer aldığı albümün kapak fotoğrafında dönemin aktrisi Birsen Ayda yer aldı. Albüm, 2010'lu yıllarda internetin yaygınlaşmasıyla birlikte yeniden keşfedilmiş ve tüm dünya çapında büyük ses getirmiştir. Türk müzik tarihinin kült enstrümantal albümlerinden birisi olarak kabul edilmektedir.

Müzikal tarz ve düzenleme

Zafer Dilek'in müzik tarihinde önemli bir yer tutan Oyun Havaları albümü, 1 Aralık 1975 tarihinde Yonca Plak etiketiyle yayımlanmıştır. LP olarak yayımlanan albüm aynı zamanda Zafer Dilek'in ikinci albümüdür. Albüm, Türk müziğinde kendine özgü bir yer edinmiş, folk rock, funk, psikedelik rock ve Anadolu pop büyüleyici bir birleşimi olarak tanımlanmıştır. Bu tür tanımı, albümü 1970'li yıllarda batı popüler müzik türleri pop, soul, caz, saykodelik rock ve funk ile geleneksel Türk halk müziği öğelerinin entegrasyonuyla karakterize edilen Anadolu Pop hareketinin merkezine yerleştirmektedir. Zafer Dilek, besteci ve gitarist olarak, bu çeşitli etkileri sentezleyerek farklı bir tarz yaratmıştır. Dinleyiciler ve eleştirmenler, albümü yükseltici, saykodelik ve büyüleyici olarak nitelendirmiştir. Bu saykodelik nitelik, Anadolu rock döneminin belirleyici özelliklerinden biridir; geleneksel Türk makamları ve usul adı verilen ritmik döngüler, batı enstrümantasyonu ve prodüksiyon teknikleri, bazen de sentezleyiciler kullanılarak yeniden yorumlanmıştır.

Oyun Havaları, 1970'li yılların Türk müzik sahnesindeki yerelleşme ve küreselleşmenin birleşimi olgusunun çarpıcı bir örneğidir. Albümde "Yekte" ve "Oyalıda Yazma" adlı parçaların düzenlemesini Feridun Erginer yaptı. Haricindeki tüm parçaların düzenlemesini ise Zafer Dilek yapmıştır. Ayrıca gitar ve piyanoda da yer almıştır. Prodüktörlüğünü Ergin Bener'in üstlendiği albümdeki tüm parçalarda bağlama da Arif Sağ eşlik etmiştir. Bas gitarda Merih Dumlu, davulda Veysel Çadır, meyde Binali Selman ve perküsyonda Ramazan Şanlıel yer almıştır. 1970'li yıllarda Kemal Sunal filmlerinde kullanılarak da popülerlik kazanan albüm, 2010'lu yıllarda internetin yaygınlaşmasının ardından dünya çapında popülerlik kazandı. Albümün yönetmenliğini Zafer Dilek, Feridun Erginer ile birlikte yapmıştır. Albümde yer alan "Çarşambayı Sel Aldı" adlı parça ilk olarak 1974 yılında "Çarşambayı Sel Aldı / Yalancı Yarim" adlı 45'likte yayımlandı.

Arka plan ve yayınlanma

Albüm ilk olarak 1 Aralık 1975 tarihinde Yonca Plak etiketiyle LP formatında piyasaya sürülmüştür. Dönemin şartlarında muhtemelen sınırlı sayıda basıldı ve ayrıca 26 Aralık 1975 tarihinde kaset formatında da yayımlandı. Albümün yapımcılığını Yonca Plak'ın kurucusu Ergin Bener üstlenmiş, on parçanın düzenlemesini Zafer Dilek, iki parçanın düzenlemesini ise Feridun Erginer yapmıştır. Albüm kapağı tasarımı o dönem için dikkat çekici ve cesur bulunmuştur. Kapakta, ünlü sinema oyuncusu Birsen Ayda'nın fotoğrafı kullanılmıştır. Birsen Ayda, 1960'lı ve 1970'li yıllarda bir dizi filmde rol almış ve dönemin plak kapaklarında mankenlik de yapmıştır. Kapak fotoğrafında Ayda'nın oryantal kostümlü dansöz pozu albümün ismine uygun biçimde yer almakta, bu da plak dükkanlarında albümün hemen fark edilmesini sağlamıştır. Hatta bu cesur kapak nedeniyle albüm, yayımlandığı dönemde merak uyandırıp satışına olumlu katkı yapmıştır. Albümün orijinal baskısı açılır kapak olarak da piyasaya sürülmüş bazı kopyalara sahip olabilir, ancak yaygın baskı tek kapaklıdır.

Plak etiketinde ve kapağın arka yüzünde parçaların listesi verilmiş, ayrıca arka kapakta Zafer Dilek ile ilgili kısa bilgiler ve teknik kadro belirtilmiştir. Teknik kadroda gitar ve düzenlemelerde Zafer Dilek, bas gitarda Merih Dumlu, davulda Veysel Çadır, perküsyonda Ramazan Şanlıel'in isimleri yazılmıştır; ayrıca kayıt teknisyeni ve stüdyo bilgisi de yer almıştır. Albümün yeniden basımları konusunda, ilk yıllarda herhangi bir resmi yeniden baskı olmamıştır. 1970'lerin sonunda ve daha sonra bu albüm başka bir plak şirketince tekrar basılmamıştır, bu da orijinal baskının zamanla nadir hale gelmesine yol açmıştır. Oyun Havaları albümü ise uzun süre hiçbir fiziki formatta tekrar basılmamıştır. Yaklaşık 50 yıl aradan sonra, Ocak 2025'te Parydise Müzik işbirliğiyle albüm orijinal analog bantlarından dijital ortama aktarılmış ve tüm dijital platformlarda yayınlanmaya başlamıştır. Albümde yer alan "Yekte" adlı parça 1 Aralık 2023 tarihinde dijital platformlarda tekli olarak yayımlandı.

Kültürel etki ve miras

1970'lerin ortası Türkiye müzik atmosferinde kendine özgü bir yer edinmiştir. Bu dönem, Anadolu pop/rock akımının olgunlaştığı, halk türkülerin modern formlarda yorumlandığı yıllardır. Zafer Dilek, o dönemde pek çok sanatçının albümlerine aranjör ve müzisyen olarak katkı yapmış, popüler şarkıların düzenlemelerinde yer almıştır. 1973 yılında Zafer Dilek adıyla çıkardığı bu albüm, o yıllarda moda haline gelen enstrümantal Anadolu pop çalışmalarının önemli bir örneği olarak görülebilir. Dönemin dinleyicisi tarafından albüm kısa sürede ilgiyle karşılanmış, çünkü tanıdık halk ezgilerinin modern ve enstrümantal yorumları geniş bir kitleye hitap ediyordu.

Albümün kültürel etkisini en görünür kılan unsur, Yeşilçam filmlerindeki kullanımı olmuştur. 1970'lerin ikinci yarısında Türk sinemasında özellikle komedi filmleri için özgün müzik bestelemek yerine hazır enstrümantal parçalardan faydalanma yoluna sıkça gidiliyordu. Oyun Havaları albümü adeta bu ihtiyacı karşılayan bir can simidi olmuş; albümün tamamı, defalarca Kemal Sunal'ın başrol oynadığı Kapıcılar Kralı, Süt Kardeşler, Çöpçüler Kralı ve Sakar Şakir gibi çeşitli filmlerde fon müziği olarak kullanılmıştır. Kemal Sunal'ın filmlerinden bazı sahnelerde "Çarşambayı Sel Aldı" parçası duygusal anların arka planını oluştururken, "Tokat Sarması" parçası bir başka filmde komik bir sahneye eşlik etmiş ve halk arasında "Gardrop Fuat müziği" lakabıyla anılır hale gelmiştir. Bu şekilde albümdeki eserler dönemin popüler kültüründe yer etmiş, kuşaktan kuşağa aktarılarak bilinirliğini korumuştur. Pek çok insan, Zafer Dilek'in adını bilmeden de olsa yaptığı düzenlemelere, bu filmler sayesinde aşina olmuştur.

1970'lerin ortasında Türkiye'de arabesk müzik'in de yükselişe geçtiği bir ortam vardı; ancak Oyun Havaları gibi albümler, Anadolu rock geleneğinin sürdüğünü ve halk müziği mirasının farklı biçimlerde yaşatıldığını gösteriyordu. Albüm, geleneksel ile moderni buluşturan yapısıyla, hem genç nesilden hem de daha muhafazakâr halk müziği dinleyicilerinden ilgi gördü. Tarihsel olarak, bu çalışma Anadolu pop dalgasının bir parçası olmakla birlikte, enstrümantal oluşu ve geniş kullanım alanı sayesinde benzerlerinden ayrılmıştır. Zafer Dilek'in müziği, döneminin önde gelen aranjmanlarından biri olarak değerlendirilebilir ve 1970'ler Türkiye'sinin müzikal mozaiğinde özel bir yer tutar. Albümün 1975-1976'da yarattığı etki, günümüzde dahi hatırlanmakta; nitekim yeni nesil müzisyenler ve dinleyiciler tarafından tekrar keşfedilmekte, örneğin bazı parçaların modern cover'ları yapılmaktadır. Bu yönüyle Oyun Havaları, sadece yayımlandığı döneme ait bir eser olmayıp, Türkiye popüler müzik tarihinde kalıcı iz bırakmış kült bir albüm olarak kalmıştır. 2010'lu yıllarda internetin yaygınlaşması ile birlikte albüm dünya çapında ilgi görmüştür.

Şarkı listesi

No.	Başlık	Şarkı yazar(lar)ı	Müzik	Süre
1.	"Çiçekler Ekiliyor"		Muharrem Ertaş	2:38
2.	"Süpürgesi Yoncadan"		Anonim	3:19
3.	"Emmioǧlu"		Anonim	2:27
4.	"Çarşambayı Sel Aldı"		Anonim	4:06
5.	"Yekte"		Anonim	3:40
6.	"Ateşine Yandım"		Anonim	2:58
7.	"Hey Onbeşli"		Anonim	3:05
8.	"Misket"		Anonim	2:24
9.	"Çiçek Daǧı"		Anonim	3:36
10.	"Tokat Sarması"		Anonim	2:05
11.	"Oyalıda Yazma"		Anonim	4:11
12.	"Dilo Dilo Yaylalar"		Anonim	3:55

Yapım görevlileri

Yapım görevlileri, Oyun Havaları albüm kitapçığından alınmıştır.

• Zafer Dilek - Düzenleme (1-4, 6-10, 12), klavye, akustik gitar, klasik gitar, müzik yönetmeni
• Ergin Bener - Prodüktör
• Muharrem Ertaş - Besteci (1)
• Feridun Erginer - Düzenleme (5, 11), müzik yönetmeni
• Merih Dumlu - Bas gitar
• Veysel Çadır - Davul
• Mey - Binali Selman
• Perküsyon - Ramazan Şanlıel
• Bağlama - Arif Sağ
• Stüdyo Hayri - Kayıt Stüdyosu
• Yonca Plak - Yapım

Yayımlanma tarihleri

Ülke	Tarih	Format(lar)	Şirket	Kay.
Türkiye	1 Aralık 1975	LP	Yonca Plak
	26 Aralık 1975	MC
Dünya geneli	23 Ocak 2025	Dijital indirme