Peştunlaştırma
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mayıs 2015) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Peştunlaştırma (Peştuca: پښتون جوړونه) veya Afganlaştırma, Peştun olmayan biri ya da bir şeyin Peştun kültürel ve dilsel etkisiyle Peştunlaşma sürecidir. Peştunlar Afganistan'daki en büyük ve Pakistan'daki en büyük ikinci etnik gruptur.
Hanedanlar ve yerleşimler
[değiştir | kaynağı değiştir]İnsanlar Peştunların çoğunlukta oldukları bölgelere yerleşirlerse Peştunileşir ve Peştu dilini kabul ederek ya da Peştunvari gelenekleri kabul ederek Peştun kültürüne ayak uydurabilirler. Peştunizasyon, kültürel asimilasyonun özel bir şeklidir ve Peştun nüfuslu Afganistan ve Pakistan bölgelerinde yüzyıllardır gündemdedir.
18.ve 19. yüzyıllarda Türki dil konuşan Afganlar Hindukuş Dağları bölgesine yerleşmeye başladı (kısmen daha iyi bir otlatma arazisi elde etmek için) ve çok daha önceden beri burada olan Peştun kabilelerinin kültürlerini ve dillerini özümsemeye başladılar.
Craig Baxter, Ülke Araştırmaları Kongre Kütüphanesi
Halaciler uzun süre Afganistan'da ikamet etmiş ve sonunda Peştun kültürüne adapte olmuş bir Türk kabilesiydi. Bazıları Moğol istilası sırasında bu bölgeden ayrılarak Delhi Sultanlığı üzerine Halaciler, Lodi Hanedanlığı ve Suri İmparatorluğu gibi büyük imparatorluklar kurdukları Hint altkıtasına doğru hareket ettiler. Bu asimile olmuş Türk toplulukları tarihçiler tarafından etnik olarak Afgan (Peştun) kabul edilirler.
Peştunizasyon ayrıca Peştunların değişik bölgelere yerleşmesi/göç etmesi olarak ya da daha geniş şekilde Peştun olmayan halkların, insanların Peştun siyasi ve bölgesel etkisi nedeniyle kültür, gelenek ve dil erozyonuna uğraması olarak tanımlanabilir. Bu olay 16. yüzyıl sonlarında Suri İmparatorluğu döneminde Peşaver'de meydana geldi. Bu 18. yüzyılda Peştun imparator Ahmed Şah Dürrani Peştun olmayan bölgeleri fethedip Dürrani İmparatorluğu'nu kurduğunda daha da yoğunlaştı. 19. yüzyıl sonlarında Abdurrahman Han hükümdarlığı sırasında Tacikler kuzeyden güneye doğru göç ettirilirken bazı Peştun gruplar ülkenin kuzeyine yerleşti. Bunun ana nedeni Rus istilasından korunmak gibi siyasi nedenlerdi. Bu sırada, binlerce Hazara, Hazarajat'tan ayrılarak Ketta (Bugün Pakistan sınırları içerisinde) ve bugün İran sınırları içerisinde olan Meşhed'e göç ediyordu.
Modern etkileri
[değiştir | kaynağı değiştir]Daha ileri tarihlerdeki Peştunizasyon çalışmaları 20. yüzyıl başlarında Muhammed Nadir Şah ve günümüze daha yakın olarak Taliban (bkz: Talibanizasyon) tarafından yapıldı. Peştunlarla yakın ilişki içerisinde bulunan bazı Peştun olmayan etnik gruplar Peştun kültürüne adapte oldular.