Rıfat Esad
| Rıfat Esed رفعت الأسد | |
|---|---|
| |
| Rıfat Esed, 1980'ler | |
| Suriye cumhurbaşkanı yardımcısı | |
| Görev süresi 11 Mart 1984 - 8 Şubat 1998 | |
| Başkan | Hafız Esad |
| Suriye Bölge Şubesi Bölge Komutanlığı Üyesi | |
| Görev süresi 15 Nisan 1975 - 8 Şubat 1998 | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 22 Ağustos 1937 Kardaha, Alevi Devleti, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası |
| Partisi | Baas Partisi |
| Evlilik(ler) | Amira el-Esed Sana Mahluf Reca Bekret Lina el-Hayer |
| İlişkiler | Cemil Esed (kardeşi) Hafız Esad (kardeşi) Beşar Esad (yeğeni) |
| Çocuk(lar) | Sivar el-Esed Ribal el-Esed |
| Ebeveyn(ler) | Ali Süleyman Esad (babası) |
| Bitirdiği okul | Şam Üniversitesi (BA), SSCB Bilimler Akademisi (PhD) |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Birleşik Arap Cumhuriyeti(1958–1961) ,_Flag_of_Syria_(1980%E2%80%932024).svg){kind=small} Suriye Arap Cumhuriyeti(1961–1984) |
| Branşı |  Suriye Kara Kuvvetleri
|
| Hizmet yılları | 1958-1984 |
| Rütbesi |  Tümgeneral
|
| Komutası | Savunma Tugayları |
| Çatışma/savaşları | |
Rıfat Ali el-Esed (Arapça: رِفْعَتُ عَلِيِّ ٱلْأَسَدِ; d. 22 Ağustos 1937), Hama Kasabı olarak bilinen Suriyeli eski bir subay ve siyasetçidir.[1][2] Suriye'nin eski Devlet Başkanı Hafız Esed ve Cemil Esed'in küçük kardeşi ve eski Devlet Başkanı Beşar Esed'in amcasıdır. Kardeşi tarafından emredilen 1982 Hama katliamının kara operasyonlarının komutanıydı.[3][4]
1984'te Hafız Esed'e karşı başarısız bir darbe girişimi başlattıktan sonra 36 yıl boyunca Avrupa'da sürgünde yaşayan Rıfat,[5][6] Fransa'da Suriye devletinden milyonlarca avro almaktan suçlu bulunduktan sonra Ekim 2021'de Suriye'ye döndü.[7][8] Eylül 2022'de Fransız Yargıtayı kararı onayladı.[9]
Ağustos 2023'te İsviçre Federal Ceza Mahkemesi'nin 1982 Hama katliamının kara operasyonlarını denetlemedeki rolü nedeniyle yargılanmak üzere iadesini talep etmesi üzerine Rıfat hakkında uluslararası tutuklama emri çıkarıldı. Tutuklama emri, 2013 yılında “TRIAL International” adlı insan hakları örgütü tarafından İsviçre Başsavcılığına yapılan savaş suçları şikayetiyle ilgili yargılamanın bir parçası olarak çıkarıldı. Mart 2024'te İsviçre Başsavcılığı Rıfat'ı Şubat 1982 Hama katliamında işlenen çok sayıda suçla itham etti.[10][11][12][13]
Erken yaşamı ve eğitimi
[değiştir | kaynağı değiştir]Rıfat Esed, 22 Ağustos 1937'de Suriye'nin batısındaki Lazkiye yakınlarındaki Kardaha köyünde Alevi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Şam Üniversitesi'nde Siyaset Bilimi ve Ekonomi okudu ve daha sonra Sovyet Bilimler Akademisi'nden Siyaset alanında fahri doktora unvanı aldı.[14]
Erken kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]Rıfat, 1958 yılında Suriye Arap Ordusu'na üsteğmen olarak katıldı ve çeşitli Sovyet askeri akademilerinde (özellikle Yekaterinburg Topçu Okulu'nda) eğitim gördükten sonra hızla terfi etti.[14] 1965 yılında Baas'ın askeri kanadına bağlı özel bir güvenlik gücünün komutanı oldu ve kısa süre sonra Hafız Esed'in 1970 yılında Salah Cedid'i devirip iktidarı ele geçirmesine destek verdi.[14] 1971'de kendi paramiliter grubu Savunma Tugayları'nı kurmasına izin verildi ve bu grup kısa süre içinde Sovyetler Birliği tarafından eğitilen ve silahlandırılan güçlü ve düzenli bir askerî güce dönüştü. Nitelikli bir paraşütçüydü.
Hafız'ın yönetimi altında
[değiştir | kaynağı değiştir]
Rıfat, 1970 yılında kardeşinin Düzeltici Hareket olarak adlandırılan yürütme gücünü ele geçirmesinde kilit bir rol oynadı ve 1970'lerde ve 1980'lerin başında elit iç güvenlik güçlerini ve Savunma Tugaylarını yönetti.[15][16] Askeri duruşuna ek olarak Rıfat, Baas Partisi'nin kısıtlamaları dışında Suriyeli yüksek lisans mezunları için kamu meseleleri üzerine tartışma forumları sağlayan “Yüksek Mezunlar Birliği ”ni kurdu. Suriye genelinde on beşten fazla şubesi olan bu kültürel proje on binlerce üyeyi bir araya getirdi.[17] 1970'ler boyunca önemli bir rol oynadı ve 1984'e kadar pek çok kişi onu ağabeyinin muhtemel halefi olarak gördü. Hafız Esed Mart 1984'te onu ikinci başkan yardımcısı olarak atadı.[18] 1976 yılında, yakın ve kişisel bağları olduğu için Tony Frangiyeh'in davetlisi olarak Lübnan'ı ziyaret etti.[19] 28 Haziran 1979'da Şam'da on beş kişi asıldı. Bu kişiler Rıfat Esed'e suikast girişiminde bulunmaktan hüküm giymişlerdi.[20]
Dış ilişkiler
[değiştir | kaynağı değiştir]Çok sayıda söylenti Rıfat Esed'i çeşitli yabancı çıkarlarla ilişkilendirmektedir. Rıfat Suudi Arabistan Kralı Abdullah'a yakındı.[21][22] Abdullah, Rıfat'ın eşinin kız kardeşiyle evliydi ve Rıfat, Suriye'deki yöneticilerle arasının açılmasından sonra bile zaman zaman Suudi Arabistan'a davet edildi ve devlet kontrolündeki basında kendisinin ve kraliyet ailesinin resimleri yayınlandı.
1983 yılında Rıfat, Suriye ile Arafat yanlıları arasında artan gerilimi yatıştırmak amacıyla Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat ile bir araya geldi.[23][24]
Romanya Sosyalist Cumhuriyeti güvenlik güçlerinde general olan ve 1978 yılında ABD'ye iltica eden Ion Mihai Pacepa, Rıfat Esed'in Soğuk Savaş sırasında Romanya istihbaratı tarafından devşirildiğini iddia etmiştir. Pacepa'nın 1996 tarihli romanı Kızıl Ufuklar'da Romanya Devlet Başkanı Nikolay Çavuşesku'nun Rıfat'ın “elimizden yediğini” söylediği ve şöyle devam ettiği aktarılmaktadır: “Gizli siyasi iletişim için bir arka kanala ihtiyacım var mı? Carter ile yapacağım görüşmeler hakkında Hafız'ı gizlice bilgilendirmek için bir yol mu? Batı'da birinin ortadan kaybolmasına ihtiyacım var mı? Rıfat bunu halledecektir. Artık benim param olmadan yapamaz.”[25] Pacepa daha sonra bu iddiasını yineledi ve 2003 yılında dönemin Libya lideri Muammer Kaddafi'yi ele aldığı bir makalesinde Rıfat'ı “iyi maaş alan ajanımız” olarak tanımladı.[26]
Rıfat Esed, ABD'li siyasetçi ve eğitimci David S. Dodge'un 21 Temmuz 1983'te serbest bırakılmasına katkıda bulundu.[27][28] Dodge 19 Temmuz 1982'de Beyrut'ta Hüseyin el Musavi liderliğindeki İslami Emel üyesi İran yanlısı milisler tarafından kaçırılmıştı.[29] Önce Lübnan'da, ardından da bir yıl sonra serbest bırakılana kadar İran'da esir tutuldu.[30] Rıfat, Humeyni'nin İran rejimindeki bağlantıları sayesinde Dodge'un serbest bırakılmasını sağlamış ve ABD Başkanı Ronald Reagan tarafından kamuoyu önünde teşekkür edilmiştir.[31][32]
Hama katliamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şubat 1982'de Savunma Birlikleri Komutanı olarak Hama kentindeki bir isyanı bastıran güçlere komuta etti ve güçlerine kenti BM-21 Grad roketleriyle bombalamalarını emrederek binlerce kent sakininin ölümüne neden oldu (toplam ölü sayısı hakkındaki raporlar 10.000 ila 40.000 arasında değişmektedir). Bu olay Hama Katliamı olarak bilinmektedir.[10][11][12] Rıfat, on binlerce sivilin ölümüne ve Hama şehrinin büyük bölümünün yok olmasına neden olan askerî harekâttaki üst düzey rolü nedeniyle “Hama Kasabı” lakabını aldı.[10][12][33] ABD'li gazeteci Thomas Friedman Beyrut'tan Kudüs'e adlı kitabında Rıfat'ın daha sonra toplam kurban sayısının 38.000 olduğunu söylediğini belirtmiştir.[34]
Ancak Rıfat, Hama katliamında herhangi bir rol oynadığını defalarca reddetti.[15] Rıfat Esed, 15 Kasım 2011'de Suriye Ulusal Demokratik Konseyi'nin kurulması için Paris'te düzenlenen konferansta Hama katliamına ilişkin kendi versiyonunu sundu.[35] Ayrıca 1980 Tadmor Cezaevi katliamına da karışmış ve “Tadmor Kasabı” lakabını almıştır.[36]
Rıfat Esed, Ali Haydar, Mustafa Talas ve Şefik Fayad gibi diğer Suriyeli yetkililerle birlikte 1980'lerde Suriye'deki uyuşturucu kaçakçılığı faaliyetlerine ilişkin bir CIA raporunda da yer almıştır.[37]
Darbe girişimi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Hafız Esed 1983 sonlarında kalp rahatsızlığı geçirdiğinde ülkeyi yönetmek üzere Abdülhalim Haddam, Abdullah el-Ahmar, Mustafa Talas, Mustafa el-Şihabi, Abdurrauf el-Kasım ve Züheyr Masharqa'dan oluşan altı kişilik bir komite kurdu.[38] Rıfat'ın dahil edilmediği konsey tamamen Hafız'a yakın Sünni Müslümanlardan ve çoğunlukla askeri-güvenlik kurumlarında hafif görevlerde bulunan kişilerden oluşuyordu. Bu durum Alevi ağırlıklı subaylar arasında huzursuzluk yarattı ve bazı yüksek rütbeli subaylar Rıfat'ın etrafında toplanırken diğerleri Hafız'ın talimatlarına sadık kalmaya devam etti.
Mart 1984'te Rıfat'ın tankları, topları, uçakları ve helikopterleriyle sayıları 55.000'i aşan birlikleri Şam'da kontrolü ele geçirmeye başladı. Rıfat'ın T-72 tanklarından oluşan bir filo, Kafr Sousa'nın merkezi kavşağında ve şehre tepeden bakan Kasiyun dağı'nda mevzilendi.[39] Rıfat'ın güçleri kontrol noktaları ve barikatlar kurdu, Devlet binalarına kendi posterlerini astı, düzenli birlikleri silahsızlandırdı ve düzenli ordu askerlerini keyfi olarak tutukladı, Polis Karakollarını, İstihbarat binalarını ve Devlet binalarını işgal etti ve el koydu; Savunma Birlikleri hızla sayıca üstün hale geldi ve hem Özel Kuvvetler hem de Cumhuriyet Muhafızları üzerinde kontrolü ele geçirdi.[39] Şam iki ordu arasında bölünmüş ve savaşın eşiğinde görünmesine rağmen Rıfat harekete geçmedi. Rıfat'ın Şam'a gittiğini haber alan kardeşi Hafız Esad onu karşılamak üzere karargâhından ayrıldı.
İngiliz gazeteci Patrick Seale iki kardeş arasındaki samimi bir anı aktarıyor:
- Rıfat'ın Mezze'deki evinde kardeşler nihayet yüz yüze gelmişlerdi. “Rejimi devirmek mi istiyorsun? Hafız sordu. “İşte buradayım. Rejim benim. Bir saat boyunca birbirlerine saldırdılar ama ağabey rolündeki Hafız, evde annesi de varken, mücadeleyi kazanmayı başaramadı. Gençliklerinde sık sık yaptığı gibi sonunda ona boyun eğen Rıfat, Hafız'ın aralarındaki güvenin yeniden tesis edileceğine ve gelecekteki birlikte çalışmalarının temelini oluşturacağına dair verdiği sözü (biraz içten içe kuşkuyla da olsa) kabul etmeyi seçti.[39]
Hafız'a sadık güçler, yani 3. Zırhlı Tümen (General Şefik Fayad komutasında), Cumhuriyet Muhafızları (General Adnan Mahluf komutasında), çeşitli İstihbarat servisleri (General Muhammed Khouli ve Ali Duba komutasında), Ulusal Polis ve Özel Kuvvetler (General Ali Haydar komutasında) ile Rıfat'a sadık Savunma Tugayları arasında açık bir bölünme ve gerilim vardı. 1984'ün ortalarında Hafız hasta yatağından kalkıp tam kontrolü ele geçirdi ve bu noktada çoğu subay onun etrafında toplandı. Başlangıçta Rıfat'ın yargılanacağı ve hatta televizyonda yayınlanan bir sorgulamayla karşı karşıya kalacağı düşünülüyordu. Ancak Hafız'ın kızı Büşra'nın, babasını Rıfat'ın tasfiyesinin aileyi küçük düşüreceği ve sadece Esed ailesiyle değil Mahluf ailesiyle de gerginliğe neden olabileceği konusunda ikna ederek amcasını kurtardığına inanılıyor (çünkü Rıfat aynı zamanda bu aileden bir kadınla evli ve bu aile Esed'lerin ardından güvenlik güçlerinin liderliğine hakim olan ikinci en yaygın Alevi aile).[40]
İlk başta bir uzlaşma gibi görünen bir şekilde, Rıfat güvenlik işlerinden sorumlu başkan yardımcısı yapıldı, ancak bunun tamamen göstermelik bir görev olduğu ortaya çıktı. Zırhlı Tümen boyutuna indirilen 'Savunma Birlikleri'nin komutası başka bir subaya devredildi ve nihayetinde tüm birim dağıtılarak 4. Mekanize Tümen, Cumhuriyet Muhafızları ve Hava İndirme Özel Kuvvetler Tümeni gibi diğer birimlere dahil edildi. Rıfat daha sonra “ucu açık bir çalışma ziyareti” için Sovyetler Birliği'ne gönderildi. Takip eden yıllarda en yakın destekçileri ve Hafız'a sadakatlerini kanıtlayamayan diğerleri ordudan ve Baas Partisi'nden tasfiye edildi. Rıfat ayrıldıktan sonra, 100 milyon dolarlık Libya kredisi de dahil olmak üzere 300 milyon dolarlık kamu parası elde etti. 2015 yılında bu paranın Suudi Arabistan Veliaht Prensi Abdullah'ın bir hediyesi olduğunu iddia etti.[41]
Avrupa'da Sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]Hafız'ın 1984'teki başarısız darbe girişiminin ardından kardeşini sürgüne göndermesinin ardından Rıfat sonraki 40 yıl boyunca Avrupa'da yaşadı.[42] Hafız, Rıfat'ın 1992'de annesinin cenazesine katılmak üzere kısa süreliğine Suriye'ye dönmesine izin verdi ancak daha sonra Avrupa'ya dönmek zorunda kaldı.[43][44] Sürgünde cömertçe yaşadı ve büyük servetini yönetmek için gizlice Guernsey'deki bir danışmanını kullandı.[45]
Rıfat 2010'lu yıllarda İspanya'nın Marbella kentindeki Costa del Sol'da büyük bir mülke;[43][46] Londra Mayfair'de 10 milyon sterlinlik bir konağa ve Fransa'nın başkenti Paris'teki Avenue Foch'ta bir malikaneye sahipti.[46][47][48] Esed ailesinin diğer üyeleri gibi, 2011 yılında Suriye'ye yönelik uluslararası yaptırımlar nedeniyle varlıklarının dondurulması beklentisiyle satmaya çalıştığı bildirilen Avrupa'da bir mülk ağına sahipti.[49]
Hafız'ın büyük oğlu Basil Esad'ın 1994 yılında bir trafik kazasında ölmesinin ardından Rıfat kendisini Hafız'ın halefi olarak konumlandırmaya çalıştı ve tekrar Suriye'ye döndü; ancak Hafız onun yerine küçük oğlu Beşar Esad'ı seçti ve Beşar'ın halefliği için tüm potansiyel rekabeti ortadan kaldırmak için manevra yaptı.[44] Yerine başkası geçtiği için mutsuz olan Rıfat sürgüne döndü ve 1997'de Londra merkezli bir uydu televizyonu kurdu.[44] Arab News Network adlı kanal Rıfat'ın oğlu Somar tarafından yönetiliyordu ve ticari açıdan başarılı olamadı.[50] Rıfat, yine oğlu Somar tarafından yönetilen, Hafız rejimini eleştiren ve çeşitli Suriyeli muhalif figürlerle temasları olan bir siyasi parti kurdu.[44] Rıfat, cumhurbaşkanı yardımcılığı görevini (bu unvana sahip üç kişiden biri) bu unvanın elinden alındığı 8 Şubat 1998 tarihine kadar sürdürdü.[51] 1999'da Rıfat'ın destekçileri Lazkiye'de hükûmet güçleriyle silahlı çatışmaya girdi ve bu da Rıfat'ın Suriye'de kalan ağının çoğunu yok eden bir baskıya yol açtı.[44]
Hafız'ın Haziran 2000'de ölümünden sonra Rıfat yine başarısız bir şekilde iktidara talip oldu ve sözcüsü “her an sorumluluklarını üstlenmeye hazır” olduğunu ve başkanlığın meşru varisi olduğunu iddia etti.[43][44] Ancak iktidardaki Baas partisinin önde gelen güçleri, güvenlik güçleri ve ordu Beşar'a sadık kaldı ve Rıfat'ın Hafız'ın cenazesine katılması engellendi.[43][44] Beşar'ın görevi resmen devralmasına kadar geçici lider olan Başkan Yardımcısı Abdülhalim Haddam, Suriye'ye ya da Lübnan'a dönmeye kalkışması halinde Rıfat'ın tutuklanmasını emretti.[43][44] 2011'de Suriye iç savaşı patlak verdiğinde, Rıfat ve Somar zaten yıllarını sürgünde geçirmişlerdi ve zaman zaman yıkıcı bir güç olmanın ötesinde Suriye siyaseti üzerinde çok az etkileri olduğu düşünülüyordu.[46][52] Kasım 2011'de, Beşar rejimine karşı ayaklanmanın dokuzuncu ayında, Rıfat Paris merkezli yeni bir muhalif grup olan Suriye Ulusal Demokratik Konseyi'ni kurdu; Rıfat grubun Suriye'de, ordudan ayrılanlar da dahil olmak üzere halk desteğine sahip olduğunu iddia etti, ancak bu iddialar inandırıcı bulunmadı.[46]
Irak Savaşı'ndan sonra, Irak Ulusal Kongresi modelinde alternatif bir Suriye liderliği sağlamak için Esed karşıtı diğer gruplarla bir koalisyon kurulmasına yardımcı olmak üzere ABD hükûmeti temsilcileriyle görüşmelere başladığına dair basında haberler yer aldı. Rıfat eski Irak Başbakanı İyad Allavi ile bir görüşme gerçekleştirdi. ABD Kongresi Terörizm ve Konvansiyonel Olmayan Savaş Görev Gücü Direktörü Yossef Bodansky, Rıfat'ın hem ABD hem de Suudi Arabistan'dan destek gördüğünü belirtmiştir; 2007 yılında kraliyet ailesini ziyaret ettiği Suudi basınında yer almıştır. Beşar hükûmeti Rıfat'ın niyetlerine karşı temkinli davranmakta ve faaliyetlerini dikkatle izlemektedir.
Rıfat, etkili Amerikan düşünce kuruluşu Stratfor tarafından 2005 yılında Lübnan'ın eski başbakanı Refik Hariri'nin ölümüne neden olan bombalı saldırının ve Suriye'nin çekilmesinin ardından Beyrut'u vuran bir dizi saldırının olası şüphelisi olarak gösterilmişti. Amaç Suriye hükûmetini istikrarsızlaştırmak olabilirdi. Ancak Birleşmiş Milletler Mehlis'in suçla ilgili raporlarında Rıfat'tan hiç söz edilmemiştir.
Rıfat, 1970'lerin başında Lübnan'da küçük bir Alevi mezhepsel/siyasi grup olan ve Lübnan İç Savaşı sırasında Suriye hükûmetine (Rıfat aracılığıyla) sadık silahlı bir milis olarak hareket eden Arap Demokratik Partisi'ni kurdu.[53]
Avrupa'da cezai kovuşturma ve Suriye'ye dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]İsviçre'de
[değiştir | kaynağı değiştir]Aralık 2013'te insan hakları örgütü “Trial International” Rıfat Esed hakkında ceza davası açtı. Hama Katliamında yer alan Savunma Tugaylarının komutanı olarak Rıfat, yargısız infazlar, işkence, cinsel şiddet, toplu tecavüzler, yargısız infazlar ve zorla kaybetmeleri organize etmekle suçlandı.[12][54] İsviçre Başsavcılık Ofisi (OAG) tarafından o ay bir soruşturma başlatıldı.[55] 2021 yılında Federal Adalet Ofisi, OAJ'nin Rıfat hakkında tutuklama emri çıkarılması talebini, İsviçre vatandaşı olmadığı veya ikamet etmediği gerekçesiyle reddetti.[11] Ancak 2022'de Federal Ceza Mahkemesi, Rıfat'ın soruşturmanın açıldığı 2013 yılında Cenevre'deki bir otelde bulunmasının İsviçreli yetkililerin dava açması için yeterli bir bağ olduğuna karar vererek ofise yakalama emri çıkarma emri verdi.[11] Mahkemenin kararı ertesi yıl yayınlandı, ancak Rıfat 2021'de Suriye'ye kaçtığı için tutuklama emrinin uygulanmasının pek mümkün olmadığı düşünülüyordu.[11] Aralık 2024'te İsviçre Federal Ceza Mahkemesi, sağlık durumunun kötü olması nedeniyle Rıfat hakkındaki davayı kapatmayı düşündüğünü doğruladı.[56]
İspanya ve Fransa'da
[değiştir | kaynağı değiştir]Rıfat 2014 yılından bu yana Fransız savcılar tarafından kara para aklama ve ağırlaştırılmış vergi dolandırıcılığı ile suçlanıyor.[57] Ayrıca İspanyol yetkililer 2017'den bu yana bir kara para aklama soruşturması kapsamında Rıfat'ın mal varlığına ve banka hesaplarına el koydu.[58][59]
Haziran 2020'de Paris'teki bir mahkeme, Suriye'den devlet fonlarını zimmetine geçirerek ve bunları Avrupa'da bir emlak imparatorluğu kurmak için kullanarak kara para aklama ve ağırlaştırılmış vergi dolandırıcılığından hüküm giymesi üzerine Rıfat'ı dört yıl hapis cezasına çarptırdı.[45] Duruşma Rıfat'ın ileri yaşı ve sağlık durumunun kötü olması nedeniyle gıyabında yapıldı.[60] (Aralık 2019'da Fransa'da iç kanama nedeniyle hastaneye kaldırılmıştı.[61]) Rıfat hapis cezasının hiçbirini Fransa'da çekmedi.[61] Ancak Paris ve Londra'daki mülklerine el konulmasına karar verildi.[8] Eylül 2022'de Fransız Yargıtayı cezayı onadı.[62]
Şam'a dönüş
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 2021'de Rıfat 84 yaşında Suriye'ye geri döndü. Devlet Başkanı Beşar Esed, “Fransa'da hapis yatmamak için” amcasının onlarca yıl sürgünde kaldıktan sonra ülkeye dönmesine izin verdi.[44][63] Şam'ın Mezzeh semtindeki Batı Villaları'nda bulunan eski evine geri döndü.[44]
Esed rejiminin çöküşü ve sürgün
[değiştir | kaynağı değiştir]Aralık 2024'te Esed rejiminin düşmesi sırasında Rıfat Lübnan'a kaçtı ve 26 Aralık'ta Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai kentine yerleşti.[64] Ertesi gün, oğlu Düreyd Esed'in eşi olan gelini Raşa Hazem, kızı Şems ile birlikte Mısır'a uçmaya çalışırken Lübnan'da tutuklandı.[65]
Kişisel yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]Dört kez evlenen Rıfat'ın çok eşli evlilikleri ve çocuklarının evlilikleri, Suriye ve Arap dünyasındaki önde gelen aileler ve prestijli aşiretlerle güçlü ittifaklar ve bağlar kurmasını sağladı.[14] İlk olarak kuzenlerinden biri olan el-Kurdahahlı Amira ile evlendi. Ardından Hafız Esed'in eşi Enise'nin kuzeni Salma Mahluf ile evlendi. Üçüncü eşi, geleneksel Sünni Müslüman genç bir kadın olan Reca Bekret'tir. Dördüncü eşi Lina el-Hayer ise Suriye'nin en önde gelen Alevi ailelerinden birine mensup.[14] Eşlerinden birinin kız kardeşi Suudi Arabistan Kralı Abdullah ile evliydi.
Rıfat'ın kızı Tumadir, en güçlü ve prestijli Alevi ailesinin bir üyesi olan Muin Nasif Kheir Beik ile evlendi. Damadı Suriyeli aktivist ve şair Kemal Kheir Beik'in akrabasıdır.[66] Diğer kızı Tamadhin ise bir Mahluf ile evlendi. Lama, Alevi General Şefik Fayad'ın oğlu Ala Feyyad ile evlendi. Rıfat'ın en büyük oğlu Mudar, önde gelen Haddadin Alevi aşiretinden ultra zengin girişimci Muhammed Haydar'ın kızı Maya Haydar ile evlendi. En küçük oğlu 1975 doğumlu Ribal Esed ise bir işadamı ve siyasi aktivisttir.[14] Paris'te ikamet etmekte ve Suriye krizi hakkında Fransız ve uluslararası medyada sık sık konuşmaktadır.[67]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pegg, David; Siddons, Ed; Byrne, Rob; Mahdhi, Meriem (16 Aralık 2024). "Assad uncle used Guernsey adviser to secretly manage vast wealth". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ "Syria's Rifaat al-Assad: From 'butcher of Hama' to real estate tycoon". France 24 (İngilizce). 5 Mayıs 2021. 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ "'The enforcer' who heads Syria's dreaded army division". FRANCE 24. 4 Mart 2012. 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
Rifaat al-Assad is perhaps best-known for his role in personally overseeing the notorious 1982 Hama massacre, in which at least 10,000 people were killed.
- ^ "Assad's cousin: West is right to back Syrian opposition, but it is backing the wrong one". Haaretz. 29 Mart 2012. 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2024.
every report from the period clearly puts Rifat at the center of the Hama operation
- ^ Kifner, John (12 Eylül 1984). "Assad's Brother exiled 'forever', Syrian declares". The New York Times. 27 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Hamidi, Ibrahim (11 Ekim 2021). "Rifaat Assad: Challenged his Brother for Syria's Presidency, Aged in Exile, Pardoned by his Nephew". Asharq al-Awsat. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Uncle of Syria's Assad returns home from decades-long exile". France 24 (İngilizce). 8 Ekim 2021. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ a b "Rifaat al-Assad: Syrian President's uncle jailed in France for money laundering". BBC News (İngilizce). 17 Haziran 2020. 12 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2022.
- ^ "French top court upholds prison sentence of Bashar al-Assad's uncle". Reuters (İngilizce). 7 Eylül 2022. 12 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2022.
- ^ a b c "War crimes in Syria: Switzerland Launches an international arrest warrant for the extradition of Rifaat al-Assad". Trial International. 16 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e "Swiss prosecutors issue arrest warrant for Rifaat al-Assad". SWI swissinfo.ch. 16 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d "Switzerland issues arrest warrant for uncle of Syria's Assad". The National. 16 Ağustos 2023. 16 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Syrian president's uncle to stand trial in Switzerland for crimes against humanity". France 24 (İngilizce). 12 Mart 2024. 12 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2024.
- ^ a b c d e f "Dossier: Rifaat Assad". Middle East Intelligence Bulletin. 2 (5). 1 Haziran 2000. 15 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi16 Haziran 2012.
- ^ a b "Exiled Assad's uncle wants to lead Syria transition". Al Arabiya. AFP. 14 Kasım 2011. 19 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ "Syria: The Syrian military unit called Saraya al-Difaa' (Difa'), its role in an alleged coup attempt in 1995, and the fate of its officers and men". Immigration and Refugee Board of Canada. 1 Haziran 1998.
- ^ Seale, Patrick (8 Şubat 1989). "Chapter 24: Brothers's war". Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. s. 422. ISBN 978-0520069763.
- ^ "Syria's Assad forms new cabinet". Sarasota Herald Tribune. Şam. AP. 12 Mart 1984. 24 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2012.
- ^ C. R, Jonathan (23 Haziran 1978). "Lebanese Christians Fight 'War' of Vengeance". The Washington Post. 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
Assad's brother, Rifaat, and Tony Franjieh were close friends and business associates.
- ^ Middle East International No 103, 6 July 1979; pp.12-13
- ^ Henderson, Simon (24 Temmuz 2012). "The Prince and the Revolution". The Washington Institute for Near East Policy. 14 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
The closeness between Rifaat and Abdullah is more than just kinship: They worked together in the early 1980s when Rifaat was leading the Defense Companies
- ^ Parker, Claire (9 Aralık 2019). "The Prince and the Revolution". The Washington Times. 14 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
much of the case will center on the circumstances of his exile from Syria and his friendship with King Abdullah of Saudi Arabia
- ^ C. R, Jonathan (25 Haziran 1983). "Syria Abruptly Ousts Arafat As PLO Rebellion Mounts". The Washington Post. 11 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
talks between Arafat and Assad's brother had gone well and that Arafat was convinced that Rifaat Assad had signaled willingness to intercede with the president to smooth over their growing differences.
- ^ Sadeq, Ali (8 Temmuz 2014). "Palestinians and the Assad regime: for history and generations to know". Middle East Monitor. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
At that time, he had arranged relations with Rifaat Al-Assad
- ^ Red Horizons: the 2nd Book. The True Story of Nicolae and Elena Ceauşescu's Crimes, Lifestyle, and Corruption, 1990. 0-89526-746-2, Page 188
- ^ "Ion Mihai Pacepa on Muammar Khaddafi on National Review Online". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2013.
- ^ "FREED U.S. EDUCATOR THANKS SYRIANS FOR HELP". New York Times. AFP. 24 Temmuz 1983. 13 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ Wright, Robin (6 Kasım 1986). "Free-lance terrorism undercuts Syria". csmonitor. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
He demanded that Mr. Dodge be returned. This demand eventually led to Dodge's freedom after a year-long captivity.
- ^ Dickey, Christopher (Sonbahar 1987). "Assad and His Allies: Irreconcilable Differences?". Foreign Affairs. Council on Foreign Relations. 66 (1): 68. doi:10.2307/20043292. JSTOR 20043292. 31 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi9 Mart 2025.
Mousavi first came to attention outside Lebanon in connection with the 1982 kidnapping of David Dodge
- ^ "AMERICAN IS FREED WITH HELP OF SYRIA". New York Times. AFP. 22 Temmuz 1983. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ "His Brother's Keeper". Time. 19 Aralık 1983. 14 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
President Reagan publicly thanked him when, through contacts in the Iranian regime of Ayatullah Khomeini, Rifaat secured the release of David Dodge.
- ^ "Statement by Deputy Press Secretary Speakes on the Release of David Dodge in Beirut, Lebanon". Ronald Reagan Presidential Library. AFP. 21 Temmuz 1983. 3 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ DIA: Syria – Muslim Brotherhood Pressure Intensifies. DEFENSE INTELLIGENCE AGENCY. May 1982.
- ^ Friedman, p. 90
- ^ YouTube'da Video in Arabic with English subtitles
- ^ Judith Miller (16 Mayıs 1997). God Has Ninety-Nine Names: Reporting from a Militant Middle East
(reprint bas.). Simon and Schuster. s. 325. ISBN 9780684832289.
- ^ "Heroin Trafficking: The Syrian Connection" (PDF). CIA. 8 Şubat 2012. ss. 3, 5. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Seale, Patrick (8 Şubat 1989). "Chapter 24: Brothers's war". Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. s. 427. ISBN 978-0520069763.
- ^ a b c Seale, Patrick (8 Şubat 1989). "Chapter 24: Brothers's war". Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. s. 434. ISBN 978-0520069763.
- ^ Dossier: Bushra Assad (September-October 2006)21 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" القضاء الفرنسي يصادر ممتلكات لرفعت الأسد. Sky News Arabia (Arapça). 9 Eylül 2016. 14 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ Sarah Dadouch, Syrian president's uncle allowed to return after decades in exile 6 Temmuz 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Washington Post (October 8, 2021).
- ^ a b c d e Alan Philps, Brother claims he is Assad heir 25 Ocak 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Telegraph (June 13, 2000).
- ^ a b c d e f g h i j Hamidi, Ibrahim (26 Ekim 2021). "A Once Powerful Patriarch Returns to an Unrecognizable Syria". New Lines Magazine (İngilizce). 29 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2022.
- ^ a b David Pegg, Ed Siddons, Rob Byrne and Meriem Mahdhi, Assad uncle used Guernsey adviser to secretly manage vast wealth, The Guardian (December 16, 2024).
- ^ a b c d Vivienne Walt (24 Kasım 2011). "Enter the Uncle: An Aging Assad Relative Joins the Syrian Fray". Time. 24 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi20 Nisan 2015.
- ^ Rayner, Gordon (12 Haziran 2011). "Syria's 'Butcher of Hama' living in £10 million Mayfair townhouse". The Telegraph. Londra. 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2015.
- ^ "Robert Fisk: Freedom, democracy and human rights in Syria". The Independent. Londra. 16 Eylül 2010. 28 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2015.
- ^ Nabila Ramdani (6 Ekim 2011). "Syria: Assad family 'selling off overseas property empire'". The Telegraph. Londra. 27 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2015.
- ^ Profile: Rifaat al-Assad, BBC News (June 12, 2000).
- ^ Political Chronology of the Middle East. Routledge. 12 Ekim 2012. s. 2038. ISBN 978-1-135-35673-6. 23 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2013.
- ^ Esther Pan, Backgrounder: Syria's Leaders 1 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Council on Foreign Relations (July 2, 2012).
- ^ "Rifaat founded the Red Knights in northern Lebanon in the early 1970s and they were eventually instrumental in helping Yasser Arafat to slip by sea to Tripoli in 1983...""Naharnet Newsdesk - Rifaat Assad Resurrects Tripoli's 'Red Knights' to Stage Comeback to Syria". 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2007.
- ^ "In Switzerland, Proceedings for war-crimes against Rifaat al-Assad". Trial International. 25 Eylül 2017. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ten years on, victims still hope a landmark trial will open in Switzerland against former Syrian vice-president Rifaat al-Assad". TRIAL International. 19 Aralık 2023. 9 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ Swiss court may cancel trial of Assad's uncle due to illness, Reuters (December 17, 2024).
- ^ "Syrian president's uncle on trial in France for money laundering". BBC. 9 Aralık 2019. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ "Spanish raids seize Assad uncle's assets in corruption inquiry". BBC. 4 Nisan 2017. 9 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ "Spanish court wants to try Syrian leader's uncle for money laundering". elpais.com. 22 Kasım 2019. 21 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ Angela Charlton, France sentences Syrian leader's uncle for money laundering 23 Ocak 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Associated Press (June 17, 2020).
- ^ a b Rifaat al-Assad: Syrian President's uncle jailed in France for money laundering 12 Haziran 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., BBC News (17 June 2020).
- ^ "French top court upholds prison sentence of Bashar al-Assad's uncle". Reuters (İngilizce). 7 Eylül 2022. 12 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2022.
- ^ "Arabic press review: Assad's uncle Rifaat returns to Syria to avoid French prison". Middle East Eye (İngilizce). 18 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ "'Butcher of Hama': Assad's uncle Rifaat fled to Dubai, Lebanese officials say". Yahoo News. 27 Aralık 2024. 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2025.
- ^ Sewell, Abby (27 Aralık 2024). "Relatives of Bashar Assad arrested as they tried to fly out of Lebanon, officials say". AP News. 27 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2024.
- ^ Daniel Behar (2019). The New Austerity in Syrian Poetry (PhD tez). Harvard University. s. 125. ISBN 9798684608926. ProQuest 2459634620. 8 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2025.
- ^ Al-Assad, Ribal (28 Nisan 2011). ""L'Iran ne laissera jamais le régime s'effondrer" ("Assad: Iran will never let the regime fall")". France 24 (Fransızca). 6 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019.
- 1937 doğumlular
- Esad ailesi
- Şam Üniversitesinde öğrenim görenler
- Yaşayan insanlar
- Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi Bölge Komutanlığı üyeleri
- Suriye İç Savaşı'nda kişiler
- Suriyeli generaller
- Sürgüne gönderilmiş Suriyeliler
- Suriye cumhurbaşkanı yardımcıları
- Légion d'honneur Büyük Haç Nişanı sahipleri