Samarya Ostrakası
| Samarya Ostrakası | |
|---|---|
 | |
| Hammadde | Kil Ostrakon |
| Yazı | Paleo-İbrani |
| Oluşturulma | y. MÖ. 850–750 |
| Keşfedilme | 1910 |
| Günümüzdeki konumu | İstanbul Arkeoloji Müzeleri |
| Kenan ve Arami dillerinde yazıtları üzerine bir dizinin parçası |
| Kenan ve Arami dillerinde yazıtlar |
|---|
 |
Samarya Ostrakası, 1910 yılında George Andrew Reisner önderliğindeki Harvard Antik Orta Doğu Müzesi kazılarında, antik Samarya'da (günümüz Sebastia, Nablus) bulunan 102 adet yazılı çömlek parçasıdır.[1] Bu ostrakalar, muhtemelen İsrail Kralı Ahav'ın sarayındaki hazine odasında keşfedilmiştir ve büyük olasılıkla MÖ 850-750 yılları arasına tarihlenmektedir. Kraliyet katipleri tarafından yazılan bu parçalar, genellikle gıda sevkiyatlarını kayda geçirerek arşiv amaçlı kullanılmıştır.[2]
Ostrakalar tıpkı Siloam yazıtında olduğu gibi Paleo-İbrani alfabesiyle yazılmıştır.[3][4] Dil olarak ise bölgede sıkça görülen kuzey İbrani lehçesi kullanılmıştır.[2]
Bulunan 102 ostrakon parçasından sadece 62 tanesi okunabilir durumdadır.[1] Ana parçalar KAI 183-185 olarak bilinir. Parçalar şu anda İstanbul Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir.[5]
Özellikleri
[değiştir | kaynağı değiştir]
Beş farklı türdeki kap parçaları üzerine yazılmışlardır: kalın, gri ya da mat yüzeyli büyük bir amfora; ince, gri ya da mat yüzeyli büyük bir amfora; kırmızımsı bir sıvama sahip, yumuşak kahverengi malzemeden yapılmış bir testi; aynı malzemeden yapılmış bir leğen; ve kırmızı ya da sarı sıvamalı bir kase. Bu kapların hepsi, muhtemelen vergi gelirlerinin toplandığı ve saklandığı kaplardı. Yazı için ise genellikle pürüzsüz yüzeyli ya da sıvalı parçalar tercih edilirdi.
Bu ostrakonlar, belli ki oldukça ilkel bir muhasebe yöntemiyle ilişkilidir. Muhtemelen günlük gelirlerin kaydedildiği bir tür "günlük defter" olarak kullanılıyor ve daha sonra bir "büyük defter"e aktarılıyordu. Ya da çeşitli yıllarda farklı yerlerden alınan şarap ve zeytinyağı miktarının tek kaydı olarak tutuluyordu. Hatta bu yazıların alıcı değil, ödeme yapan kişi tarafından yazılıp teslim edilmiş olması da mümkündür.
Hepsi, "Ahav'ın saltanatının dokuzuncu, onuncu veya on beşinci yılı gibi" bir tarih ile başlıyor. Bunun ardından, alınan şarap veya zeytinyağının miktarı ve kalitesi, geldiği yerin adı ve veren kişinin ismi yer alıyor. Örneğin, "onuncu yılda Kerm-ha-Tell'den gelen kaliteli yağ için şarap" ifadesinde, açıkça kaliteli yağ yerine şarap alındığı görülüyor. "Bir çömlek eski şarap" ve "bir çömlek kaliteli yağ" en yaygın tanımlamalardır.
Yer isimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı isimler köylerin veya bölgelerin adlarıyken, diğerleri vergi olarak şarap çömlekleriyle ödeme yapan köylü çiftçilerin isimleridir. Bu ostrakonlarda adı geçen yerlerden yalnızca Şekem, İbrani Kutsal Kitabı’nda (Hristiyanların Eski Ahit’inde) yer alan bir metinle ilişkilendirilebiliyor. Kerm-ha-Tell ve Kerm-Yahu-'ali isimlerindeki "Kerm" muhtemelen "köy" veya "bağ" anlamına gelirken, "Tell" ise "tepe" ya da "höyük" demektir; bu da muhtemelen modern Tulkarim’a atıfta bulunuyor. Bu yer adlarının altısı, İbrani Kutsal Kitabı'nda Menaşe kabilesinin'in "alt bölümleri" olarak geçiyor; bu Yeşu 17:2 ve Sayılar 26:28-33’te yer alıyor.
- Abi-'Ezer
- Khelek
- Shechem
- Shemida'
- No'ah
- Hoglah
Bu ostrakonlarda geçen on yedi yerin isimleri şunlardır:
- Abi-'ezer
- Azat Par'an (?)
- Azzo, muhtemelen şu anki Azzun köyü
- Beer-yam
- Elmatan, muhtemelen Immatain[6]
- Gib, muhtemelen şu anki Gaba veya Jaba köyü'[7]
- Haserot, muhtemelen Asira ash Shamaliya[7]
- Yasot, muhtemelen şu anki Yasid köyü[8]
- Kerm-ha-Tell, muhtemelen şu anki Tulkarm kasabası
- Sepher, muhtemelen günümüz Saffarin'[6]
- Şemida'
- Shiftan, muhtemelen şu anki Shoufa köyü
- Kel
- Khoglah Belediyesi
- Nuh Şekem
- Şerik
Bibliyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Faigenbaum-Golovin, Shira; Shaus, Arie; Sober, Barak; Turkel, Eli; Piasetzky, Eli; Finkelstein, Israel (2020). "Algorithmic handwriting analysis of the Samaria inscriptions illuminates bureaucratic apparatus in biblical Israel". PLOS ONE. 15 (1). ss. e0227452. doi:10.1371/journal.pone.0227452
. ISSN 1932-6203. PMC 6975535 . PMID 31968002. - Finkelstein, Israel (2021). "Notes on the Date and Function of the Samaria Ostraca". Israel Exploration Journal. 71 (2). ss. 162-179. ISSN 0021-2059. JSTOR 27194659.
- Mendel, Anat; Grosman, Leore (2013). "Unpublished Hebrew and Other Northwest Semitic Inscriptions from Samaria Studied with a 3-dimensional Imaging Technology". Kleine Untersuchungen zur Sprache des Alten Testaments und Seiner Umwelt. Cilt 15. ss. 177-188.
- Na’aman, Nadav (2019). "A new appraisal of the Samaria Ostraca". Ugarit-Forschungen. Cilt 50. ss. 259-272. ISSN 0342-2356.
- Noegel, Scott B. (2006). "The Samaria Ostraca" (PDF). Chavalas, Mark William (Ed.). The Ancient Near East: Historical Sources in Translation. John Wiley & Sons. ss. 396-399. ISBN 9780631235804.
- Richelle, Matthieu (2022). "Old and New Readings in the Samaria Ostraca". Bulletin de l'Académie Belge pour l'Étude des Langues Anciennes et Orientales. Cilt 10-11. ss. 379-413. doi:10.14428/babelao.vol1011.2022.65023 . ISSN 2034-9491.
- Tappy, Ron E. (2016). The Archaeology of the Ostraca House at Israelite Samaria: Epigraphic Discoveries in Complicated Contexts. American Schools of Oriental Research. ISBN 978-0-89757-095-4.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Noegel 2006, s. 396.
- ^ a b Suriano, Matthew (2007). "A Fresh Reading for 'Aged Wine' in the Samaria Ostraca". Palestine Exploration Quarterly (İngilizce). 139 (1). ss. 27-33. doi:10.1179/003103207x162997. ISSN 0031-0328.
- ^ Lyon, David G. "Hebrew Ostraca from Samaria", The Harvard Theological Review, Vol. 4, No. 1 (Jan., 1911), pp. 136–143, quote: "The script in which these ostraca are written is the Phoenician, which was widely current in antiquity. It is very different from the so-called square character, in which the existing Hebrew manuscripts of the Bible are written."
- ^ Suriano, Matthew (March 2007). "A Fresh Reading for 'Aged Wine' in the Samaria Ostraca". Palestine Exploration Quarterly (İngilizce). 139 (1). ss. 27-33. doi:10.1179/003103207x162997. ISSN 0031-0328.
- ^ "The Biblical Archaeologist". 1982.
- ^ a b Millard, Alan (1 Kasım 1995). "The Knowledge of Writing in Iron Age Palestine". Tyndale Bulletin. 46 (2). s. 208. doi:10.53751/001c.30407 . ISSN 2752-7042.
Sixteen of the twenty-seven place names can be identified with those of Arab villages existing in the past hundred years in the countryside around Samaria (such as Elmatan, 28.3, modern Ammatin, or Sepher, 16a, b.1, 2, 29.3, modern Saffarin)
- ^ a b Zertal, Adam (2004). The Manasseh Hill Country Survey, Volume I: The Shechem Syncline. Leiden. ss. 76-79. ISBN 978-90-474-1352-3. OCLC 1294374548.
- ^ Zertal, Adam (2004). The Manasseh Hill Country Survey, Volume I: The Shechem Syncline. Leiden. s. 77. ISBN 978-90-474-1352-3. OCLC 1294374548.
The survey findings support its accepted identification with Yaset (y-s-t) of the Samaria Ostraca, nos. 9–10, 19 and 47.