Selanik Vilayeti
| |||||||||||||||||||||||||
.svg)
Selanik Vilayeti (1864-1913) (Osmanlı Türkçesi: سلانيك ولايتی, latinize: Selânik Vilâyeti), bir Osmanlı vilayetidir. 1864'te kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile Selanik Eyaleti kaldırılmış ve vilayet kurulmuştur. 1913'te Birinci Balkan Savaşı sırasında Osmanlı egemenliğinden çıkmış ve Yunanistan Krallığı'nın egemenliğine girmiştir.[kaynak belirtilmeli]
Eyaletin yüzölçümü, 19. yüzyıl sonlarında 12.950 milkare (33.500 km2) idi.[3]
Vilayet, kuzeyde Bulgaristan Prensliği (daha sonra Krallık); kuzeydoğuda Doğu Rumeli (Berlin Antlaşması'ndan sonra); doğuda Edirne Vilayeti; güneyde Ege Denizi; batıda Manastır Vilayeti ve bağımsız Serfiçe Sancağı (1881'den sonra); kuzeybatıda Kosova Vilayeti ile sınırlanmıştır.
Vilayet, bugünkü Yunanistan Makedonyası'nın Orta ve Doğu kesimleri ile Bulgaristan'daki Pirin Makedonyası'ndan oluşuyordu. Bugünkü Pirin Makedonyası'nın bir kısmı Cuma-yı Bala, Petriç, Nevrekop, Menlik, Ropçoz ve Razlık kazaları olarak yönetiliyordu.[kaynak belirtilmeli] Balkan Savaşlarından sonra ve 1913 yılında Yunanistan Krallığı, Sırbistan Krallığı ve Bulgaristan Çarlığı arasında paylaşılmıştır.
Sancakları
[değiştir | kaynağı değiştir]Vilayet 3 sancak içeriyordu:[4]
- Selanik Sancağı (سلانیك سنجاغی)
- Serez Sancağı (سیروز سنجاغی)
- (Serez, Zihne, Demirhisar, Razlık, Cuma-yı Bala, Menlik, Nevrekop)
- Drama Sancağı (درامه سنجاغی)
- Taşoz Sancağı (طاشوز سنجاغی)
- (Drama Sancağı'na bağlı olup sonrasında ayrı bir sancak olarak oluşturuldu.)
.jpg)
_Boundaries_and_Ethnic_Makeup.png)
Demografik yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]1881/82-1893 Osmanlı nüfus sayımına göre vilayetin toplam nüfusu 1.009.992 kişidir ve etnik olarak şu gruplardan oluşmaktadır:[5]
- Türk - 450.456
- Rum - 282.013
- Bulgar - 231.606
- Yahudi - 41.984
- Katolik - 2.654
- Protestan - 329
- Ermeni - 48
- Yabancı - 1.272
1905/06 Osmanlı Nüfus Sayımı'na göre vilayetin toplam nüfusu 921.359 kişi ve etnik nüfus şu şekilde idi:[6]
- Türk - 419.604
- Ortodoks Rumlar - 263.881
- Ortodoks Bulgarlar - 155.710
- Yahudi - 52.395
- Eflak - 20.486
- Çingene - 4.736
- Katolik Rum - 2.693
- Doğu Ermenisi - 637
- Protestan - 329
- Katolik Ermeni - 58
- Latin - 31
- Asuri- 4
- Yabancı - 795
Bununla birlikte, Osmanlı Arşivlerine göre, 1905/06 Osmanlı Nüfus Sayımına göre Vilayet'in ana etnik-dinsel grupları şunlardır:[7][8]
- Türk - 510.125
- Ortodoks Rumlar (Patriarkistler) - 326.030
- Ortodoks Bulgarlar (Eksarhistler) - 229.422
- Yahudi - 52.645
Sancaklara göre, dört ana etnokonfesyonel grubun sayısı aşağıdaki gibidir:
| Sancak | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Türk | % | Rum | % | Bulgar | % | Yahudi | % | Toplam | % | |
| Selanik Sancağı | 233.098 | 39,8 | 211.389 | 36,1 | 92.752 | 15,8 | 49.889 | 8,3 | 586.128 | 100,00 |
| Serez Sancağı | 150.045 | 41,1 | 82.334 | 22,5 | 131.476 | 39,3 | 1.580 | 0,4 | 365.435 | 100,00 |
| Drama Sancağı | 126.982 | 76,2 | 32.307 | 19,4 | 5.194 | 3,1 | 2.176 | 1,3 | 166.659 | 100,00 |
| Toplam | 510.125 | 45,6 | 326.030 | 29,1 | 229.422 | 20,5 | 52.645 | 4,7 | 1.118.222 | 100,0 |
Valiler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mehmet Akif Paşa (Haziran 1867 - Şubat 1869)
- Mehmed Sabri Paşa (Şubat 1869 - Eylül 1871)
- Hekim İsmail Paşa (Eylül 1871 - Mayıs 1872)
- Hurşit Paşa (Mayıs 1872 - Ağustos 1872)
- Küçük Ömer Fevzi Paşa (1. kez) (Ağustos 1872 - Mayıs 1873)
- Mehmet Akif Paşa (3. kez) (Mayıs 1873 - Eylül 1873)
- Ahmed Midhat Şefik Paşa (Ekim 1873 - Şubat 1874)
- Küçük Ömer Fevzi Paşa (2. kez) (Şubat 1874 - Eylül 1875)
- Baytar Mehmed Refet Paşa (Aralık 1875 - Haziran 1876)
- Mustafa Eşref Paşa (Haziran 1876 - Nisan 1877)
- Çerkez Nusret Paşa (Haziran 1877 - Aralık 1877)
- İbrahim Halil Paşa (Aralık 1877 - Temmuz 1878)
- Halil Rifat Paşa (Temmuz 1878 - Mart 1880)
- Abidin Paşa (Mart 1880 - Haziran 1880)
- Lofçalı İbrahim Derviş Paşa (Ağustos 1880 - Ocak 1882)
- İsmail Hakkı Paşa (Mart 1882 - Eylül 1885)
- Hasan Hakkı Paşa (Eylül 1885 - Ağustos 1886)
- Abdullah Galib Paşa (Ağustos 1886 - Ağustos 1891)
- Mustafa Zihni Paşa (Ekim 1891 - Kasım 1895)
- Hasan Fehmi Paşa (1. kez) (1895)
- Ramazanoğlu Hüseyin Rıza Paşa (Ocak 1896 - Ocak 1899)
- Hacı Hasan Refik Paşa (Ocak 1899 - Mayıs 1901)
- Biren Mahmud Tevfik Bey (Mayıs 1901 - Mayıs 1902)
- Hasan Fehmi Paşa (2. kez) (Mayıs 1902 - Eylül 1904)
- Şerif Mehmed Rauf Paşa (Eylül 1904 - Ağustos 1908)
- Ali Daniş Bey (Ağustos 1908 - Eylül 1909)
- Pirizade İbrahim Hayrullah Bey (Eylül 1909 - Ocak 1912)
- Hüseyin Kâzım Kadri Bey (Ocak 1912 - 8 Ağustos 1912)
- Ali Ferit Paşa (Ağustos 1912 - Eylül 1912)
Selanik Vilayeti doğumlu şahsiyetler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ahmet Demir (bürokrat)
- Ahmet Kınık
- Ahmet Zeki Soydemir
- Ali Rıza Çevik
- Ali Rıza Türel
- Ali Şevket Öndersev
- Arif Ertunga
- Asaf İlbay
- Ayşe Günel
- Behzat Bilgin
- Refet Bele
- Mithat Şükrü Bleda
- Cahit Ortaç
- Cahit Tokgöz
- Cavid Bey
- Doktor Nâzım
- Emin Kalafat
- Emine Özçağlar
- Enver Dündar Başar
- Esat Sagay
- Firuz Kesim
- Fuat Bulca
- Şükrü Naili Gökberk
- Grigorios Zalikis
- Hakkı Yeten
- Halil Rifat Paşa
- Halil Tekin Bucaklı
- Haluk Nihat Pepeyi
- Hasan Adnan Erzi
- Hasan Faik Türel
- Hasan Rami Paşa
- Hasan Tahsin Berk
- Hasan Tahsin San
- Hasan Tahsin Uzer
- Hatice Özgener
- Hilmi Oytaç
- Hristos Sarcetakis
- Hüsnü Kitapcı
- Emanuel Karasu
- Kemal Zaim Sunel
- Makbule Atadan
- Mebrure Aksoley
- Mehmet Ali Okar
- Mehmet Orhan Mersinli
- Mehmet Rüştü Eğel
- Mehmet Somer
- Mustafa Arif Deymer
- Mustafa Kemal Atatürk
- Mustafa Neyyir
- Mustafa Önsay
- Naime İkbal Tokgöz
- Nazım Bezmen
- Nâzım Hikmet
- Nazım Poroy
- Nihat İyriboz
- Nuri Conker
- Nuri Yamut
- Osman Kibar
- Osman Köksal
- Ragıp Hulûsi Özdem
- Rahmi Arslan
- Salih Bozok
- Seyfullah Esin
- Sıtkı Üke
- Süleyman Kani İrtem
- Süleyman Sırrı Aral
- Şefik Hüsnü Deymer
- Tevfik Kamil Koperler
- Yusuf Salman
- Zehra Budunç
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]Dipnot
- ^ Google Kitaplar'da Geographical Dictionary of the World, s. 1626,
- ^ Teaching Modern Southeast European History 20 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Alternative Educational Materials, p. 26
- ^ Europe by Éliseé Reclus, page 152
- ^ "Selanik Vilayeti | Tarih ve Medeniyet". 28 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2024.
- ^ Kemal Karpat (1985), Ottoman Population, 1830-1914, Demographic and Social Characteristics 10 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The University of Wisconsin Press, p. 158-159
- ^ Kemal Karpat (1985), Ottoman Population, 1830-1914, Demographic and Social Characteristics 10 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The University of Wisconsin Press, p. 168-169
- ^ Tilbe, Özgür (2018). "Hilmi Pasha's Tenure as Inspector-General in Rumelia (1902-1908) / Hüseyin Hilmi Paşa'nın Rumeli Umumî Müfettişliği (1902-1908)" (PDF). s. 132.
- ^ Rahman Ademi (2006). "The Macedonian Muslims in the Era of Abdulhamid II / II. Abdülhamit döneminde Makedonya Müslümanları". s. 97. 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2024.
Alıntı
La Grande Encyclopédie, s.v. Salonique.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Selanik Vilayeti ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
"Salonica". Encyclopædia Britannica (11. bas.). 1911.
