Selçuk

Başlığın diğer anlamları için Selçuk (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Selçuk
İlçe
Efes
İzmir'deki konumu
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	İzmir
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
İlçe oluşu	1 Eylül 1957
İdare
• Kaymakam	Oğuz Alp Çağlar
• Belediye başkanı	Filiz Ceritoğlu Sengel (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	317 km²
Rakım	16 m
Nüfus  (2018, 2014, 2020, 2000, 2012)
• Toplam	36.360, 35,281, 37,386, 25,564, 34,587
• Kır	-
• Şehir	37.386
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	35920
İl alan kodu	232
İl plaka kodu	35
Resmî site Selçuk Belediyesi Selçuk Kaymakamlığı

Selçuk, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. İlçenin kuzeyinde Menderes ve Torbalı, kuzeydoğusunda Tire ilçesi, güneyinde Aydın ilinin Kuşadası ve Söke ilçeleri, doğusunda Aydın ilinin Germencik ilçesi, batısında Ege Denizi bulunmaktadır. Ünlü Efes Antik Kenti, Şirince köyü, Meryem Ana Evi, Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Artemis Tapınağı Selçuk'ta bulunmaktadır.

Tarihçe

Efes Antik Kenti

Selçuk eski adıyla Ayasuluk, 1304 yılında Aydınoğulları Beyliği'nin eline geçmiş ve 1426 yılında Osmanlı Devleti topraklarına katılmıştır. İmparatorluk dağılmadan önce Aydın Vilayeti'ne bağlı İzmir Sancağı'nın Kuşadası kazasına bağlıydı. 1914'te Ayasuluk olan adı Selçuk olarak değiştirilmiştir. 1919-1922 yılları arasında İtalyanlar ve Yunanlar tarafından işgal edilmiştir. Kurtuluş Savaşından sonra Akıncılar adıyla anılmaya başlamıştır. 1922'de Kuşadası'nın parçası olarak yeni kurulan İzmir iline bağlanmıştır. 1 Eylül 1957'de Kuşadası'ndan ayrılarak ilçe ünvanını almıştır.

Selçuk, dünyanın en büyük açık hava müzelerinden biridir. Antik Çağ'ın en önemli yerleşim yerlerinden biri olmuştur. Selçuk'ta bulunan tarihi yapıların büyük bir bölümü ayaktadır. Efes ören yeri, Türk ve dünya turizmi açısından çok önemli bir merkezdir. Efes her yıl yaklaşık olarak 2 milyon ziyaretçi tarafından gezilmektedir. Selçuk Efes Müzesi, sahip olduğu ve sergilediği sadece yerel eserlerle Avrupa'nın en önemli ve en zengin müzelerinden birisidir. Bu etkinlikler dışında, müzede verilen konferanslar ve açılan resim sergileri kültür hayatını canlı tutmaktadır. Selçuklu sanatının en önemli eserlerinden biri olan İsa Bey Camii Selçuk'tadır. Cami, hem avlulu Türk camii tipinin, hem de Anadolu sütunlu camilerinin bilinen en eski örneğidir.

İlk çağın en ünlü şehirlerinden biri olan Efes, Küçük Menderes Nehri'nin sularını boşalttığı körfezin yakınında kurulmuştur. Tarıma elverişli toprakları, Doğu'ya açılan büyük bir ticaret yolunun başında oluşu, gerek Antik Çağ'da, gerekse de Hristiyanlık döneminde çok önemli bir dini merkez oluşu, tarihe büyük bir kent olarak geçmesini sağlamıştır. İlim ve sanat dünyasında da adını duyurmuş, ünlü kişiler yetiştirmiştir. Bunlar arasında, rüya tabircisi Artemidorus, şair Kallinos ve Hipponaks, filozof Herakleitos, ressam Parrhasius, gramer bilgini Zinodotos sayılabilir.

Efes'in tarihi MÖ 6. binyıla kadar uzanmaktadır. Bu sonuca son yıllarda Arvalya ve Çukuriçi höyüklerinde ele geçen arkeolojik yerleşke bulgularıyla varılmıştır. Ayasuluk Tepesi'nde yapılan kazılar da burada Erken Tunç Çağı'ndan Hellenistik Çağ'a kadar kesintisiz yerleşmenin var olduğunu göstermiştir. Bu da eski Efes'in Ayasuluk Tepesi'nde olduğunu, buranın Anadolu kavimleri ve Hititler tarafından iskân edildiğini ispatlamaktadır. Ayrıca Hitit yazılı metinlerinde Apasas olarak geçen kentin bu kent olduğu da kesinleşmiştir.

Strabon ve Pausanias gibi yazarlar, tarihçi Herodot, Efesli şair Kallinos gibi antik kaynaklar Efes'in Amazonlar tarafından kurulduğuna ve yerli halkın Karyalılar ve Lelegler'den oluştuğuna işaret etmektedirler.

MÖ 1050'de Androklos, diğer eski Yunan kolonistleri gibi Anadolu'ya gelmiş, Efes ve civarını almıştır. Efes, MÖ 7. yüzyılda Kimmer istilasına uğrar ve Artemis Tapınağı yerle bir edilir. MÖ 560'ta kent Lidyalılarca Artemision çevresine taşınır. MÖ 386'da akdedilen Kral Barışı'nın sonunda Efes, Büyük İskender'in gelişine dek sürecek olan Pers egemenliği altına girer.

Bugün gezilen Efes, büyük ölçüde, Büyük İskender'in generallerinden Lysimakhos tarafından MÖ 300'lerde kurulmuştur. Efes, Bizans döneminde tekrar yer değiştirmiş ve ilk kurulduğu Ayasuluk Tepesi'ne gelmiştir.

277 km²lik alanı kapsayan ilçe, merkez dâhil, 1 belde ve 9 köyden oluşmaktadır. Selçuk'un denize uzaklığı 8 km, denizden yüksekliği ise 16 metredir.

Coğrafya

Selçuk, İzmir ilinin en güneydeki ilçesidir. İzmir-Aydın karayolu üzerinde yer alır ve denize kıyısı vardır. İlçenin kuzeyinde Menderes ve Torbalı, kuzeydoğusunda Tire ilçeleri, doğusunda Aydın ilinin Germencik ilçesi, güneyinde Aydın ilinin Kuşadası ve Söke ilçeleri, batısında Ege Denizi bulunmaktadır. İzmir il merkezine 74 km mesafededir. Yüzölçümü 317 km²dir. 9 km'lik sahili ile Türkiye'nin en uzun sahillerinden biri olan Pamucak Sahili ilçe merkezinin 9 km batısındadır.

Batı Anadolu'dan doğan Küçük Menderes Nehri, geniş bir ova ile ilçeye 3 km kuzeyinden geçip, 9 km batısından denize dökülür. Doğusunda yükseklikleri pek fazla olmayan Maden, Kayser ve Sarıkaya dağları; güneyinde ise, eteğinde büyük bir medeniyetin kurulmasına sahne olmuş Bülbül Dağı vardır. Kuzeydoğusunda Belevi Gölü, kuzeybatısında Kuş Cenneti ve adları Çakal, Gebekirse, Cevaşır ve Kazan olmak üzere toplam 5 doğal göle sahip olan Selçuk'ta, doğa çeşitli kuşların barınmasına olanak sağlamaktadır. Selçuk yüzölçümünün, %52 gibi büyük bir bölümünün ormanlık alan olması, ilçenin doğal deseninin zenginliğini oluşturur.

İklim

İlçede Akdeniz iklimi görülmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlı geçer.

Nüfus

2020 yılı nüfus verilerine göre toplam nüfusu 37.386'dır. Selçuk kış mevsimlerinde büyük bir kasaba nüfusuna sahip olmakla birlikte, yaz mevsimlerinde turizmin de etkisiyle nüfusu bazı küçük illerin nüfusunu aşar.

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1960	13.126	8.887	4.239
1965	15.640	10.227	5.413
1970	16.757	11.101	5.656
1975	18.998	12.251	6.747
1980	19.694	12.775	6.919
1985	23.855	16.242	7.613
1990	27.353	19.412	7.941
2000	33.594	25.414	8.180
2007	34.002	27.284	6.718
2008	34.459	27.555	6.904
2009	34.479	27.801	6.678
2010	34.441	27.880	6.561
2011	34.643	28.158	6.485
2012	34.587	28.213	6.374
2013	34.979	34.979	veri yok
2014	35.281	35.281	veri yok
2015	35.736	35.736	veri yok
2016	35.960	35.960	veri yok
2017	35.991	35.991	veri yok
2018	36.360	36.360	veri yok
2019	36.824	36.824	veri yok
2020	37.386	37.386	veri yok
2021	37.689	37.689	veri yok
2022	38.151	38.151	veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Ekonomi

İlçenin ekonomisi öncelikle turizme dayalıdır, sonrasında sırasıyla tarım ve hayvancılık gelir. Zeytin, üzüm, narenciye (özellikle mandalina, şeftali, nar) tarım faaliyetlerini oluşturur. Hayvancılık olarak küçükbaş hayvancılıktan sonra büyükbaş hayvancılık gelir. Orta büyüklükte bir sanayi sitesi bulunmaktadır. İlçede her türlü sebze ve meyve yetişmektedir.

Kültür

Selçuk pek çok kültüre ev sahipliği yapmıştır. Önde Helen medeniyetine ait Artemis Tapınağı, ortada Selçuklular döneminde yapılan İsa Bey Camii, arkada Osmanlılar döneminde yapılan Selçuk Kalesi görülmektedir.

Pamucak Plajı 6 büyük otele, Selçuk Belediyesi'ne ait bir tesise, bir de Mocamp Tesisi'ne sahiptir. Şirince köyü, popüler bir kırsal turizm merkezidir.

İlçedeki tarihî eserler arasında Artemis Tapınağı (Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri), Efes Antik Kenti (UNESCO Dünya Mirası), Meryem Ana Evi ve Kilisesi, St. Jean Kilisesi ve Mezarı, Selçuk (Ayasuluk) Kalesi, İsa Bey Camii, İsa Bey Hamamı, Yedi Uyuyanlar, Bizans Su Kemerleri ve Pollio Su Kemeri yer alır.

Her yıl ocak ayının üçüncü pazarında Pamucak sahilinde “Selçuk-Efes Deve Güreşleri Festivali” düzenlenir. Festival deve güreşi otoriterlerince “en popüler ve en iyi organizasyon” olarak seçilmiştir. Ayrıca eylül ayında ilçe merkezinde düzenlenen “Uluslararası Selçuk-Efes Kültür Sanat Turizm Festivali ve Kurtuluş Şenlikleri” ilçenin gelenekselleşmiş kültür ve sanat etkinliklerindendir.

Spor

Selçuk Efes Spor, 1943 yılında kurulmuş olup uzun yıllar 3. Lig'de mücadele etmiş, şu an İzmir amatör liglerinde mücadele etmektedir. İlçedeki diğer spor kulüpleri Selçuk Gençlik Spor, Selçuk Belevi Gençlerbirliği Spor ve Selçuk Çamlık Spor'dur.

Yönetim

Yerel Seçimler

Seçim	Belediye Başkanı	Parti		Oy Oranı
1963	Ahmet Necati Ferahlı		Adalet Partisi	%52,65
1968	Mustafa Cahit Tanman		Cumhuriyet Halk Partisi	%43,82
1973	Ahmet Necati Ferahlı		Adalet Partisi	%43,26
1977	Mustafa Cahit Tanman		Cumhuriyet Halk Partisi	%55,01
1984	Efdal Doğru		Anavatan Partisi	%27,39
1989	Kamil Subaşı		Sosyaldemokrat Halkçı Parti	%54,59
1994			Cumhuriyet Halk Partisi	%30,25
1999	Hüseyin Vefa Ülgür			%32,70
2004				%37,92
2009				%43,76
2014	Dahi Zeynel Bakıcı		Adalet ve Kalkınma Partisi	%36,67
2019	Filiz Ceritoğlu Sengel		Cumhuriyet Halk Partisi	%51,54
2024				%34,92

Eğitim

Selçuk merkezde 6, Belevi'de 1, köylerinde 6 olmak üzere toplam 13 ilköğretim okulu, 3 anadolu lisesi, 2 meslek lisesi, 1 imam hatip lisesi, Dokuz Eylül Üniversitesi ve Türk Hava Kurumu Üniversitesi'ne ait 2 yüksek öğretim kurumu bulunmakta; 8300 öğrencinin eğitim gördüğü bu okullarda 375 öğretmen görev yapmaktadır.

Altyapı

Sağlık

İlçede, sağlık hizmetleri 1 devlet hastanesi, 5 aile sağlığı merkezi tarafından verilmektedir.

1993 yılından bu yana Selçuk Devlet Hastanesi Uluslararası Hastaneler Federasyonu üyesidir.

Ulaşım

Selçuk'a tüm ulaşım yollarıyla ulaşılabilir. Kara yolu ile İzmir-Aydın Otoyolu, hava yolu ile Adnan Menderes Havalimanı ve Selçuk-Efes Havalimanı, deniz yolu ile Kuşadası Limanı, demir yolu olarak İzmir (Basmane) - Selçuk - Denizli yönüne giden, günde 8 defa karşılıklı düzenlenen ve 75 dk süren tren seferleri veya banliyö hattı İZBAN kullanılabilir.

Selçuk, İzmir-Aydın kara ve demir yolu üzerinde kurulmuştur. Denize kıyısı olmasına rağmen limanı yoktur.

İl Özel İdaresi, Selçuk Belediyesi ve Türk Hava Kurumu işbirliği ile inşa edilen 1993 yılında faaliyete geçen Selçuk Efes Havaalanı'nın işletmesi Türk Hava Kurumunca yürütülmektedir. Havaalanı ilçenin batısında olup 3 km uzaklıktadır. Pist uzunluğu 1740 metre, pist eni 30 metredir. Orman yangınlarına uçak ile müdahale amacıyla meydan içerisinde 60 ton kapasiteli su havuzu mevcuttur. Aynı zamanda eğitim merkezi durumunda olan havaalanında paraşüt, planör, motorlu yelken kanat, yelken kanat ve motorlu uçak eğitimleri yapılmaktadır. Havaalanında hava taksi veya ambulans olarak kullanılabilecek 4 ve 6 yolcu kapasiteli 2 adet uçak her an hazır tutulmaktadır.

Selçuk'a bağlı tüm köylerin ana yolları asfaltlanmıştır. Merkezde ise yolların büyük bir bölümü beton ve parke taş döşenmek suretiyle yenilenmiş olup, kalan kısımları program dâhilinde düzenlenmekte ve yenilenmektedir.

Kardeş şehirler

• Siegburg, Almanya
• Lienz, Avusturya
• Kobuleti, Gürcistan
• Dion, Yunanistan
• Radoviş, Kuzey Makedonya
• Ourém, Portekiz
• Hennef, Almanya
• Prizren, Kosova
• İzmit, Kocaeli
• Erbaa, Tokat

Dış bağlantılar

• T.C. Selçuk Kaymakamlığı 26 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Selçuk Belediyesi 24 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.