Lisimahos
Lisimahos (Yunanca: Λυσίμαχος, İngilizce: Lysimachus, MÖ 360 - MÖ 281) Büyük İskender döneminde Makedonya Krallığı'nda görev yapmış olan Teselyalı bir general, yönetici ve MÖ 306'dan itibaren Trakya, Anadolu, Makedonya kralıdır.
Lisimahos, MÖ 360 dolaylarında Teselya kökenli Makedonya Krallığı vatandaşı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1][2] Babası Agathocles, Makedonya Kralı II. Filip ile yakın dost olarak kraliyette üst düzey göreve ulaşmıştır.[3]
Pausanias ve tarihçi Justinus, İskender'in Lisimahos'u ceza olarak bir aslana attırdığına dair bir hikâye ele almışlardır. Justinus bunun nedenini, Lisimahos'un İskender'in yavaş bir ölüme mahkum ettiği bir kişiye zehir sağlaması olarak belirtmiştir. Hem Pausanias hem de Justinus, Lysimachus'un aslanı çıplak elleriyle yendiğini ve ardından İskender'in favorilerinden biri olduğunu bildirmiştir.[4][5] II. Filip döneminde Somatophylakes unvanıyla üst düzey yetkililerin muhafızı ve koruması görevine getirilmiştir.[6] İskender'in Pers seferleri sırasında, MÖ 328'de onun en yakın korumalarından biri olarak görülmektedir.[7]
MÖ 323'te İskender'in ölümünden sonra Trakya topraklarının stratigos'u (vali) olmuştur.[8] Diadohlar mücadelesinde ön plana çıkmaya başlamıştır. MÖ 309'da Chersonese'yi (Gelibolu Yarımadası) anakaraya bağlayan bölgede komuta merkezi konumunda olan Lysimachia antik kentini kurmuş ve Trak kabilelerinden oluşan Odrysian Krallığı'na karşı bir siper oluşturmuştur. MÖ 306/305'te Basileus unvanını alarak krallığını ilan etmiştir.[9]
MÖ 302'de I. Antigonos'a karşı Kassandros, I. Seleukos ve I. Ptolemaios ile ittifak yapmış ve Kassandros'tan aldığı destekle kısa sürede Küçük Asya topraklarını ele geçirmeye başlamıştır. Antigonos'un üzerine gelmesi üzerine Herakleia Pontiki'ye çekilmiş ve buranın Tiranı olan Pers prensesi Amastris ile evlenmiştir. MÖ 301'de müttefikleriyle birlikte İpsos Muharebesinde Antigonos'u yenmiştir. Antigonos'un muharebede öldürülmesiyle egemen olduğu topraklar müttefikler arasında paylaşılmış olup Lisimahos'a Lidya, İyonya, Frigya ve Küçük Asya'nın kuzey kıyısındaki topraklar kalmıştır. Seleukos'un güçlenmesi eski müttefiklerde hoşnutsuzluk yaratmış ve yeni ittifaklar oluşmaya başlamıştır. Bu kapsamda Ptolemaios'un kızı II. Arsinoe ile evlenmiştir.[10] Antigonos'un oğlu I. Dimitrios'un MÖ 297'de Yunanistan'da olmasından faydalanarak Anadolu içlerinde ilerlemeye başladı. MÖ 294'te Demetrius'un Makedonya kralı olmasını kabul ederek onunla barış yaptı. Tuna ötesine düzenlediği seferde Getae kralı Dromichaetes'e yenilerek esir düştü. Kısa süreli esaretten sonra MÖ 292'de ele geçirdiği Tuna topraklarını geri vermesi şartıyla serbest bırakıldı. Sonrasında Trakya topraklarında ve Kuzey Makedonya'da egemenlik alanını genişletmek istese de Epir kralı Pirus karşısında geri çekilmek zorunda kalmıştır.[7] MÖ 287'de Pirus'la eşzamanlı Makedonya'ya saldıraya geçerek Demetrius'u ülke dışına sürmeyi başardı. Bir süre Pirus ile birlikte Makedonya'da ortaklaşa hüküm sürse de MÖ 285'te Pirus'u kovarak Makedonya'da tek başına hüküm sürmeye başladı.[11]
MÖ 284 yılında ilk evliliğinden olan oğlu ve taht varisi Agathocles, muhtemelen II. Arsinoe'nin kendi oğlunu tahta geçirmek için düzenlediği entrika sonucu ya da Lisimahos'un oğlunun popülerliğinden endişe etmesi nedeniyle Selevkoslarla işbirliği yaptığı suçlamasıyla idam edilmiştir. Bu eylemi Küçük Asya'daki birçok şehirde isyana sebep olmuş ve birçok destekçisi tarafından terk edilmiştir. Agathocles'in dul eşi ve çocukları Selevkos imparatoruna sığınmış ve bu olay I. Seleukos ile savaşa girmesine sebep olmuştur. Selevkoslar'ın Anadolu içlerine ilerlemesi üzerine MÖ 281'de Lidya topraklarına ilerleyen Lisimahos, I. Seleukos'a yenildiği Korupedyon Muharebesinde öldürülmüştür.[12]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Sear, David R. (1978). Greek Coins and Their Values, Volume 2. Seaby. s. 634. ISBN 9780900652509.
Lysimachos, 323–281 B.C. (one of the most remarkable of the 'Successors' of Alexander, Lysimachos was of Thessalian stock and was a bodyguard of the great Macedonian King.
- ^ Traver, Andrew G. (2002). From Polis to Empire, the Ancient World, C. 800 B.C.-A.D. 500: A Biographical Dictionary
. Greenwood Publishing Group. s. [1]. ISBN 9780313309427. Lysimachus was a citizen of Pella in Macedonia, although his father was said to have been a Greek from Thessaly.
- ^ Lund, Lysimachus: A Study in Early Hellenistic Kingship, p.2
- ^ http://www.attalus.org/translate/justin1.html#15.1 7 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Justin, Epitome of Pompey Trogue’s “Philippic histories”, XV, 3, 1–9: Retrieved 18 January 2019
- ^ "Pausanias, Description of Greece, 1.9.5". 4 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2025.
- ^ Heckel, Who’s who in the age of Alexander the Great: prosopography of Alexander’s empire, p. 153
- ^ a b Hornblower, Simon; Spawforth, Tony (2000). Who's Who in the Classical World. Oxford: Oxford University Press. ss. 238. ISBN 0192801074.
- ^ Heckel, Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire p. 155." In 323 Lysimachus was assigned control of Thrace, and was probably strategos rather than satrap. The subordinate position of strategos may account for the failure of the sources to mention Lysimachus in the settlement of Triparadeisus; his brother Autodicus was, however, named as a Somatophylax of Philip III at that time."
- ^ Heckel, Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire, p. 155. "In 306 or 305 BC, he assumed the title of "King", which he held until his death at Corupedium in 282/1 BC."
- ^ Williams, Henry Smith. Historians History of the World (Volume 4), p. 450.
- ^ Williams, Henry Smith. Historians History of the World (Volume 4), p. 454.
- ^ Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Lysimachus". Encyclopædia Britannica. 17 (11. bas.). Cambridge University Press. s. 184.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- "Lysimachus". 6 Ocak 2009. 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2009.
- "Lysimachus' Dog & Nisaean Horses (Bilgilendirici dipnotlu ancak akademik olmayan bir makale.)". 6 Ocak 2009. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2009.
