Semiz Ali Paşa Camii (Babaeski)
 Semiz Ali Paşa Camii'nin 2013'teki görünümü | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Cedid Ali Paşa Camii |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Mezhep | Sünni |
| Mimari tarz | Osmanlı |
| Konum | Babaeski, Kırklareli, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°25′41″K 27°05′50″D / 41.42806°K 27.09722°D |
| Yaptıran | Semiz Ali Paşa |
| Tamamlanma | 16. yüzyıl |
| Yenileme | 1832-33, 1934, 1986-1988, 2013, 2018 |
| Mimar(lar) | Mimar Sinan |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | kesme taş, tuğla |
| Minare sayısı | 1 |
Semiz Ali Paşa Camii veya Cedid Ali Paşa Camii, Kırklareli ili Babaeski ilçesi sınırları içerisinde, Semiz Ali Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan tarihi bir Osmanlı dönemi camisidir.[1]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]İnşa kitabesi bulunmayan caminin, 16. yüzyılda Semiz Ali Paşa tarafından Hassa mimarı Koca Sinan'a yaptırıldığı bilinmektedir.[2] Hicri 982 tarihli bir muhasebe evrağına göre içinde medrese, kervansaray ve arastası da olan bir külliye olarak inşa ettirildiği ifade edilse de bu yapı topluluğundan günümüze yalnızca caminin kendisi ulaşabilmiştir.[3] Külliyeyi oluşturduğu düşünülen medrese, kervansaray, hamam ve arasta hakkında net bir bilgi bulunmamaktadır. Mimar Sinan'ın eserlerinin listelerinde Babaeski'deki bir cami ve medresenin isimleri bulunmaktayken[3] hamam ve kervansarayın isimleri geçmemektedir. Edirne'deki Ali Paşa Çarşısı da yine Semiz Ali Paşa tarafından Mimar Sinan'a yaptırılmış, çarşının geliri bu camiye vakfedilmiştir.[4][5] Hüseyin Ayvansarâyî, Semiz Ali Paşa'nın yaptırdığı yapılar arasında bir cami, bir çifte hamam ve bir çeşmeyi saymaktadır.[2] Babaeski'nin 1911-1912 yıllarında Bulgar ordusu tarafından işgali sırasında caminin minaresi pabuç kısmına kadar yıkılmıştır.[3]
Onarımlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Cami avlusunun batısındaki giriş kapısı üzerinde bulunan tamir kitabesine göre Sultan II. Mahmud döneminde Hicri 1248 (Miladi 1832) yılında geniş çaplı bir onarım geçirmiştir.[1] Bu kitabe şu şekilde aktarılmaktadır:
Şehinşah, ibâdet-pîşe hân Mahmud hayr a’mâl
O, hami-i şeriat âlemin emn ü emânıdır
Değil Hazreti Peygamber ve Zıll-ı Cenâb-ı Hak
Cihânın Padişâhı mehdi-i sahib-i zamanıdır.
Ali Paşanın etdi ma’bedin ta’mir gördüğün
Senây-ı cûdu hayr herkesin vird-i zebanıdır.
Salât-ı hamse de ol şâh-ı devrâna duâ kıl kim
Bu din ve devlet ve mülkün medâr-ı fahr-ı şânıdır.
Sipihr tâkına ‘aynı şüreyyâ oldı târihim
Bu dil-cu câmiin muhyisi Han Mahmud sânidir. -1248.[6]
1911-1912'de Bulgarlar tarafından yıkılan minaresi 1934 yılında yeniden inşa edilmiştir. 1986-1988 yılları arasında Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından restore edilmiştir. 2013 ve 2018 yıllarında da restore edilen cami günümüzde ibadete açıktır.[3] Cami, 08.04.1988 tarih ve 7 sayılı kararla tescil edilmiştir.[1]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Tek kubbesi, geniş bir avlusu ve çift sıra revaklı bir son cemaat yeri olan caminin harim kısmı kareye yakın dikdörtgen plandadır.[4] İbadet edilen alan, altı adet kemer üzerinde taşınan merkezi bir kubbe ve yarım kubbelerle örtülüdür. Bu mekanın doğu ve batısında büyük birer payanda bulunmaktadır. Kuzeyinde bulunan çift revaklı son cemaat yeri bir çapraz tonoz ve ikişer kubbe ile örtülmüştür.[5] Bütün kubbeler kurşunla kaplanmıştır. Caminin beden duvarlarının köşelerinde ağırlık kuleleri bulunmaktadır.[1] Caminin batı köşesinde kesme taştan inşa edilmiş minaresi bulunmaktadır. Balkan Savaşları sırasında bir kısmı yıktırılan tek şerefeli minaresi 1934 yılında özgün durumuna göre onarılmıştır.[2][3]
Caminin harim kısmına iki yanında mihrabiyelik bulunan bir cümle kapısı ile girilmektedir. Mihrap kısmı dışa çıkıntılıdır ve üzeri yarım kubbe ile örtülmüştür. İç mekanda duvarlarda bulunan taşıyıcı payelerin arasına ise mahfil kısımları konumlanmıştır.[3] Kubbeye geçiş elemanı olan pandantiflerin içerisinde mukarnaslar bulunmaktadır.[2] Caminin üst kat pencereleri sivri kemerler içine, daha büyük olan alt sıra pencereleri ise dikdörtgen dış kontürlerle çevrelenmiştir.[5]
Cami avlusunda mihrap hizasında ana giriş kapısı, sağ tarafında ise üzerinde günümüze ulaşabilmiş tamir kitabesi bulunan yan giriş kapısı bulunmaktadır.[1] Etrafı revaklarla çevrili olmayan avlunun ortasında Osmanlı'nın geç devirlerinde inşa edildiği düşünülen on iki kenarlı ahşap bir çatıyla örtülü bir şadırvan bulunmaktadır. Avlunun sokağa açılan kuzeydeki kapısının üzerinde ise Goodwin tarafından bahsedilen[7] ve Tuncel'e göre bir kütüphane işlevindeki bir mekan olduğu düşünülse de[5] Semavi Eyice bu görüşe karşı çıkmaktadır.[2]
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
İç görünümü -
Şadırvan -
Avlunun gece görünümü
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e "Babaeski Cedid (semiz) Ali Paşa Camii". Kırklareli Kültür Varlıkları Envanteri. 21 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2025.
- ^ a b c d e "ALİ PAŞA CAMİİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2025.
- ^ a b c d e f Küçükkaya, Ayşe Gülçin; Canıtez, Tülay (30 Mayıs 2019). "Babaeski Semiz Ali Paşa Külliyesi". Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi. 19 (1): 90-109. doi:10.22520/tubaked.2019.19.006. ISSN 1304-2440. 11 Haziran 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi30 Nisan 2025.
- ^ a b Pekel, Şükran (1965). Tekirdağ, Babaeski, Kırklareli'de Osmanlı Mimarisi (Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü. s. 20. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2025.
- ^ a b c d Tuncel, Mehmet (1974). Babaeski, Kırklareli, Tekirdağ Camileri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları. s. 15. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2025.
- ^ Müderrisoğlu, Mehmet Fatih (1993). 16. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda İnşa Edilen Menzil Külliyeleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 636.
- ^ Goodwin, Godfrey (1974). A history of Ottoman architecture (İngilizce). Johns Hopkins Press. s. 303. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
OpenStreetMap'te Semiz Ali Paşa Camii (Babaeski) ile ilgili coğrafi veriler 
Wikimedia Commons'ta Semiz Ali Paşa Camii ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
| Otorite kontrolü |
|
|---|