Tartışma:Bazitli mantarlar

Doğru ad "Bazidiyumlu mantarlar" olmalı çünkü...

...bir anlamda türkçeleşmiş olması gereken ve ayrı yazılması gereken bir ad söz konusu: Basidium adındaki -s- yerine -z- koyuyorsak, bu adı türkçeleştiriyoruz demektir ve yine o ad içindeki -iu- kısmı da -iyu- diye türkçeleşir; lityum, kalsiyum, stronsiyum, konidyum, miselyum, akvaryum vb gibi. Bazidiyumlu mantarlar diye yazmak gerekir çünkü bu ad, "Kelimelerden her ikisi veya ikincisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğradığında bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır." şeklindeki genel kaideye uymuyor: herhangi bir anlam kayması yok; bir tür mantarın, morfolojisine ait bir nitelik ile anılması söz konusu. Zaten, bu adın birleşik yazılması gerekiyorsa, neredeyse bütün çoklu adlı canlıları da birleşik yazmak gerekir: mavibalina, kutupayısı, yeşilkaplumbağa, akdenizservisi, Amerikasiyahayısı, derisırtlıkaplumbağa vb. --Doruk Salancıileti 18:19, 11 Ekim 2006 (UTC)

Bu yaklaşımla kurallar türetmek bilimsel çevirilerde yararlı olacak çünkü böylece Vikipedi'de tutarlı standartlar oluşturabiliriz. Yalnız, yukarıdaki mantıkta ufak bir sorun var. Lityum, konidyum, miselyum, akvaryum benzetmelerinden yola çıkacaksak Basidium'a Bazidyum demek gerekir. Kalsiyum, stronsiyum'a benzetirsek Bazidiyum demek gerekir. -iumlu yabancı sözcüklerin Türkçeleşmesinde acaba hangi kural daha yaygın olarak kullanılıyor, biliyor musun Doruk ? --İnfoCan 01:53, 12 Ekim 2006 (UTC)

Lityum, konidyum, miselyum ve akvaryum gibi örneklerdeki -i- düşmesi halinin farkında olmama rağmen, bu düşmenin uygulanma tercihleri ya da kuralları hakkında net bilgim ya da kaynağım olmadığı için, bazidiyum teriminden -i- düşürmedim. -i- düşmesi, türkçeleşmiş adın hecelenmesi ve hece ekonomisi ile ilgili olabilir. -yum'la biten terimlerin elementler arasında gani olması ve çok biliniyor olması vesilesi ile sağdaki tabloda bazı örnekler vermeye çalıştım. Geçerli olan durum buysa (ki akvaryum, miselyum ve konidyum için de uyuyor), basidium için de tercih edilecek karşılık bazidyum olmalı. Buna mukabil, -i-'den önce gelen ünsüzün ne olduğu da belki önemlidir. --Doruk Salancıileti 09:36, 12 Ekim 2006 (UTC)

Özgün ad Tercih edilmiş (heceli) Tercih edilmemiş (heceli) zirconium zir-kon-yum zir-ko-ni-yum yttrium it-ri-yum itr-yum vanadium va-nad-yum va-na-di-yum uranium u-ran-yum u-ra-ni-yum titanium ti-tan-yum ti-ta-ni-yum francium fran-si-yum frans-yum calcium kal-si-yum kals-yum cadmium kad-mi-yum kadm-yum

Verilen örneklere dayanarak Türkçe'de (muhtemelen yazılı olmayan) şöyle bir kural olduğuna dair hipotezimi sunuyorum:

Genelde hece ekonomisi esas alınıp -ium ile biten sözcükler -yum olarak Türkçeleşir. Bunun bir istisnası, "-yum"a dönüşme halinde evvelki hecenin iki ünsüzle bitmesi durumudur (calcium, francium gibi), böyle durumlarda -ium, -iyum olarak Türkçeleşir.

Eğer bu kuralı kabul edeceksek basidium u bazidyum olarak Türkçeleştirmemiz tutarlı olur.

--İnfoCan 14:15, 12 Ekim 2006 (UTC)

Ben bu hipoteze katılırım ama "'-yum'a dönüşme halinde evvelki hecenin iki ünsüzle bitmesi..." değil de "'-yum'a dönüşme halinde, '-yum'dan önce yanyana iki ünsüz bulunması..." diyelim çünkü örneğin kals- ya da kadm- diye bir heceleme zaten mümkün değil, bildiğim kadarıyla. --Doruk Salancıileti 21:56, 12 Ekim 2006 (UTC)

Sağol. Bu tür kuralları keşfettikçe bir yerde kaydedelim. Bilimsel çeviriler için bir yazım kılavuzunun çekirdeğini oluşturmuş oluruz, standartlaşma olur. Google'dan arayarak en uygun Türkçe karşılığı bulmak her zaman çalışmıyor çünkü bazen ya karşılık bulunmuyor bazen de birden fazla çeşitleme çıkıyor (basidium örneğinde olduğu gibi). --İnfoCan 04:44, 13 Ekim 2006 (UTC)

İmla düzenlemeleri...

Eğer maddenin adı bazidiyumlu mantarlar olarak kondu ise, madde içinde de bu adı kullanmakta fayda var çünkü Türkçe eklemeleri (çoğul ekleri filan gibi) kullanmak daha doğru olur: basidiomycotalar ya da basidiomycetesler demek doğru olmamalıdır. Basidiomycota çoğul (bazidiyumlu mantarlar), basidiomycetes tekildir (bazidiyumlu mantar). Dolayısıyla, basidiomycotalar gibi bir ifade doğru olmamalıdır. --Doruk Salancıileti 18:32, 11 Ekim 2006 (UTC)