Timurlu Sanatı
Timur sanatı, Timur İmparatorluğu (1370-1507) döneminde ortaya çıkan bir sanat tarzıdır. Timur sanatı, hem Fars sanatını hem de Çin sanatını kullanmasının yanı sıra, diğer Orta Asya medeniyetlerinin sanat tarzlarından etkilendiği için de dikkat çekti.[1] Timur İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra, bu medeniyetin sanatı Batı ve Orta Asya'daki diğer kültürleri etkilemeye devam etti.[1][2]
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]Timur İmparatorluğu Emir Timur tarafından 1370 yılında çeşitli İlhanlı halef devletlerinin fethedilmesinden sonra kurulmuştur. Timurlular bir şehri fethettikten sonra sık sık yerel zanaatkârların hayatlarını bağışladılar ve devletin başkenti Semerkant'a sürdüler. Timurlular'ın 15. yüzyılın başlarında İran'ı fethinden sonra Fars sanatına ait pek çok karakteristik özellik Türk - Moğol sanatıyla iç içe geçti. Timur'un daha sonra ülke yaşantısında İslam'i yaşayışa dönmesinin ardından Semerkant, İslam sanatının merkezlerinden biri haline geldi. 15. yüzyılın ortalarında imparatorluk, başkentini Timur sanatının odak noktası haline gelen Herat'a taşıdı. Semerkant'ta olduğu gibi, Fars zanaatkâr ve aydınlar Herat'ı kısa süre içinde sanat ve kültür merkezi haline getirdiler. Yakında Timurluların çoğu Fars kültürünü kendi kültürü olarak benimsedi.[3]
Metal işleri, seramik ve oyma
[değiştir | kaynağı değiştir]Timur İmparatorluğu döneminde de kaliteli metal parçalar üretildi. Çelik, demir, pirinç ve bronz yaygın olarak kullanılmıştır.[4] Timur dönemindeki gümüş işlemeli çeliğin yüksek kalitede olduğu belirtiliyor.[5] Timur İmparatorluğu'nun yıkılmasının ardından, birkaç İran ve Mezopotamya kültürü Timur metalini örnek aldı.
Miras
[değiştir | kaynağı değiştir]15. yüzyılın sonlarında Timur İmparatorluğu'nun gerilemesinin ardından Osmanlılar, Safevi hanedanı ve Babür İmparatorluğu Timur sanatının geleneklerini benimsedi.[2][1]
-
Timur devleti dönemine ait oyma yeşim kılıç kabzası. -
Babur'ün resmi. -
15. yüzyılda Herat'ta yapılan maşrapa.
,_painted_in_1605-1615_in_India_(British_Museum_1921,1011,0.3).jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c "The Art of the Timurid Period (ca. 1370–1507) | Essay | Heilbrunn Timeline of Art History | The Metropolitan Museum of Art". The Met’s Heilbrunn Timeline of Art History. 3 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ a b "The Timurids and the Turkmen - The David Collection". www.davidmus.dk (İngilizce). Erişim tarihi: 2017-11-16.
- ^ B.F. Manz; W.M. Thackston; D.J. Roxburgh; L. Golombek; L. Komaroff; R.E. Darley-Doran (2007).
- ^ "METALWORK – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (İngilizce). 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2017.
- ^ The Caspian Sea Journal ISSN: 1578-7899 Volume 10, Issue 1, Supplement 3 (2016) 127-132 The Compilation of One Object of Timurid Metalwork (12th Century) in the National Museum of Iran with Two Objects in National Museum of Yerevan-Armenia.