Vikipedi:Denemeler
 | Burası bir bilgilendirme sayfasıdır. İçerikte Vikipedi topluluğunun projede uygulanmasına olumlu baktığı düsturlar ve teamüller açıklanmaktadır. Topluluğun etraflı incelemesinden geçmediği için Vikipedi'nin politika ya da yönergelerinden biri değildir. |
| Vikipedi denemeleri |
|---|
|
|
Denemeler, genellikle bir veya daha fazla Vikipedi yazarının tavsiyesi veya görüşlerini içeren metinlerdir. Bir denemenin amacı Vikipedi hakkında yardım sağlamak veya yorum yapmaktır, ancak Vikipedi ile ilgisiz sebepleri konu almazlar. Denemelerin resmi statüleri yoktur ve genel topluluk gözetimi olmadan oluşturulabilecekleri ve düzenlenebilecekleri için Vikipedi topluluğu adına söz söylemezler. Bir denemede verilen talimat veya tavsiyelere uymak isteğe bağlıdır.
Denemeler hakkında
[kaynağı değiştir]
Denemeler bir politika veya yönerge olmasa da, çoğu dikkate değerdir. Zira politika ve yönergeler tüm koşulları kapsayamaz. Birçok deneme belirli konular ve durumlar için algılanan topluluk normlarının yorumlanmasına veya açıklanmasına hizmet eder.
Bir denemenin değeri, sağduyu ve takdir kurallarına bağlı olarak içerdiği bilgi ile anlaşılır. Denemeler herkes tarafından yazılabilir; uzun veya kısa metinlere, ciddi veya eğlenceli yazım tarzına sahip olabilir. Denemeler yaygın normları veya azınlık bakış açılarını temsil edebilir. Bir deneme, faydalı olmasının yanı sıra, potansiyel olarak bir bakış açısında ayrılık yaratan bir araç şeklinde de yazılabilir. Bir denemenin alternatif bir kural kümesi oluşturmak için kullanılmaması gerekmesine rağmen, yazarların Vikipedi'ye dair konulara dair çeşitli bakış açılarının var olması ve kullanıcı sayfalarının bu amaçla kullanılması kabul edilmektedir.
Politika ve yönergeler ile Vikipedi'deki bazı denemeler arasındaki farklar belirsiz olabilir. Denemeler popülariteye, ne kadar takip edileceğine ve yönlendirildiğine göre değişir. Yazarlar, denemelerin, bilgi sayfalarının veya şablon dokümantasyon sayfalarının belirlenmiş topluluk standartlarına ve ilkelerine uygun olmadığı durumlarda resmi politikaları veya yönergelere uymalıdır.
Bu bilgi sayfası dahil, denemeleri bir politika veya yönergeymiş gibi "alıntı" yapmaktan kaçının. Topluluk tarafından iyice incelenen ve tartışılan Vikipedi politikalarının aksine, denemeler, bilgi sayfaları ve şablon dokümantasyon sayfaları tartışılmadan veya topluluk onayı alınmadan yazılabilir. Vikipedi tartışmalarında yazarlar, genel uzlaşma veya politika olarak kabul edilmemeleri koşuluyla denemelere başvurabilirler. Yeni politika veya yönerge için teklif verilmesi, tartışma yapılması ve uygunluk için yüksek oranda fikir birliği sağlanması gerekir.
Denemeler Vikipedi ad alanında ve kullanıcı alan adlarında yer alır. {{Deneme}} grubu şablonları ({{Nezaket denemesi}}, {{Mizahi deneme}} gibi) ile {{Yönerge}} ve {{Politika}} grubu şablonlar, bir sayfanın topluluk içindeki durumunu gösterir. Bazı denemeler politikalar veya yönergeler olarak önerilebilir, ancak teklifte genel olarak fikir birliği sağlanamazsa {{Başarısız teklif}} şablonunda belirtildiği gibi başarısız olur. Bir zamanlar fikir birliği olan, ancak artık olmayan yazılar {{Tarihsel}} şablonuyla etiketlenir. Mevcut madde politika veya yönerge adayları {{Teklif}} şablonuyla belirtilir.
Deneme türleri
[kaynağı değiştir]Vikipedi alan adı denemeleri
[kaynağı değiştir]Ansiklopedik madde adı olarak adlandırılmayacak Vikipedi alan adındaki yazılardır ve genellikle Vikipedia'de çalışmalarının bir yönünü ele alır. Resmen topluluk tarafından politika veya yönerge olarak kabul edilmemişlerdir, ancak genellikle topluluk tarafından düzenlenirler. Bazıları Vikipedi işleyişinin birer parçası olarak geniş olarak kabul görür ve tartışmalar sırasında önemli bir etkiye sahiptir. (Örneğin Vikipedi:Cesur ol, geri al, tartış döngüsü gibi davranış denemeleri).
Bununla birlikte, birçok deneme belirsiz ve tek yazarlıdır. Denemeler, gerekli görüldüğünde kullanıcı denemesi olarak kullanıcı sayfasının altsayfası alanına taşınabilir veya problemli bulunursa silinebilir. Bazen, uzun zamandır var olanlar bile, topluluk tarafından düzenlenen maddeler topluluğun fikir birliği üzerine değişiklikler yaşandığında kaldırılabilir veya kökten revize edilebilir.
Nasıl yapılır ve bilgi sayfaları
[kaynağı değiştir]Vikipedi'nin "nasıl yapılır sayfaları" ve "bilgi sayfaları" genellikle topluluk tarafından düzenlenir ve ihtiyaç duyulursa yardım ad alanında da bulunabilir. Genel olarak Vikipedi hakkında teknik yöntemleri ve gerçeklere dayalı bilgileri konu alırlar veya politika ve yönergeleri daha ayrıntılı olarak açıklama hedefini güderler.
"Deneme sayfaları" genellikle bakış açıları aracılığıyla tavsiye ve görüşler sunar, bilgi sayfaları ise mevcut topluluk uygulamalarını yorumlar ve uygulamaların netleşmesini açıklamayı amaçlar. (Örneğin Vikipedi:Adil kullanım hakkında, Vikipedi:Telif hakları/SSS veya Vikipedi:Kopyala-yapıştır). Bu amaçla hazırlanan sayfalara {{Bilgi sayfası}}, {{Tamamlayıcı}} gibi şablonlar konulur.
Vikiproje tavsiye sayfaları
[kaynağı değiştir]Vikiprojeler ekip olarak çalışmak isteyen katılımcılar grubudur. Bu gruplar tarafından yazılmış tavsiye sayfaları, başkaları tarafından yazılmış sayfalarla aynı olarak kabul edilir. Yani topluluk çapında politika veya yönerge olarak resmi olarak kabul edilmedikçe deneme niteliğindedir. Vikiprojeler, topluluk politikalarının ve yönergelerinin ilgi ve uzmanlık alanlarına nasıl uygulanmaları gerektiğini açıklayan yazılar yazmaya teşvik eder.
Kullanıcı denemeleri
[kaynağı değiştir]Vikipedi'de bir yazar, başkalarının düzenlemesini istemediği, üzerinde çalıştığı veya yaygın fikir birliğine aykırı olduğu tespit edilen yazılarını kullanıcı sayfasına aktarabilir. Bunlar Vikipedi ad alanına yerleştirilen denemelere benzer; bununla birlikte, genellikle sadece bir kişi tarafından yazılıp düzenlenir ve Vikipedi ya da süreçleri hakkında olmayıp kişisel bir bakış açısını da temsil edebilir. Bazıları diğer yazarlar tarafından geniş çapta kabul görür ve hatta zaman zaman politika üzerinde bir etkileri olur. Politika ve yönergelere aykırı olan yazılar, kullanıcı ad alanında bir şekilde tolere edilir. Kullanıcı alanında yer alan kişisel bir denemenin yazarı, herhangi bir kullanıcı tarafından herhangi bir sebeple yapılan değişiklikleri geri alma hakkına sahiptir. Ancak kullanıcı sayfamda ne olamaz? yönergesine uygun olmayan sayfalar silinir. Belirli insanlara karşı veya Vikipedi'nin kendisine karşı olan polemikler genellikle yapıcı olmayan sayfalar olarak değerlendirilir ve bu sayfalar da silinebilir.
Tarihsel denemeler
[kaynağı değiştir]Wikimedia Vakfı'na bağlı Meta-Wiki, "Vikipedi ad alanı" bu rolün çoğunu üstlenmesine rağmen, yazarların Vikipedi hakkında yorum yapıp tartışması için daha kapsamlı bir yer olarak işlev görmektedir. Pek çok tarihsel deneme Meta.Wikimedia.org adresinde halen yer almaktadır.
Denemelerin oluşturulması ve düzenlenmesi
[kaynağı değiştir]Bir deneme oluşturmadan önce, benzer denemelerin zaten var olup olmadığını kontrol etmek iyi bir fikirdir. Açıkça yasaklayan bir politika ya da yönerge bulunmamasına rağmen, gereksiz denemeler yazmaktan kaçınılmalıdır. Sadece bir noktayı ispatlamak veya sistemle oynamak için denemeler yazmaktan kaçının. Bu denemeler bir veya daha fazla Vikipedi politikasını ihlal eden yazılardır, örneğin reklam, kişisel saldırılar, telif hakkı ihlalleri barındıran veya Vikipedi:Vikipedi ne değildir? politikasında anlatılara dair oluşturulan sayfalar silinir. Bu tür sayfaların kullanıcı ad alanına aktarılma eğilimi yoktur.
Bir denemeyi geliştirmek için yeni bir deneme oluşturmanıza gerek yoktur. Bir deneme halihazırda zaten varsa, iyi bir karar vermeniz şartıyla, istediğiniz gibi ekleyebilir, çıkarabilir veya dilediğiniz gibi değiştirebilirsiniz. Buna karşın her zaman olmamakla birlikte, Kullanıcı sayfasına yazılar denemeler genellikle yalnızca bir kullanıcının bakış açısını temsil etmek içindir. Bu yüzden bir başkasının kullanıcı sayfasını küçük değişiklik bile olsa izinsiz olarak düzenlenmemelidir. Düzenleme yapmadan önce mutlaka ilgili kullanıcı ile tartışın. Orijinal yazar artık aktif değilse veya ulaşılamıyorsa, denemenin tartışma sayfasında (yazı üzerinde çalışmış olan diğer yazarların bu konuya dikkat etmesi muhtemeldir) üzerinde fikir birliği arayın veya yeni bir tane deneme yazın.
Denemeleri bulma
[kaynağı değiştir]Vikipedi denemelerine ait kategorilerden, şablondan veya Özel:Arama sekmesinden (aşağıda görüldüğü gibi; diğer arama kelimelerinize "Vikipedi denemeleri" kelimelerini ekleyin) aradığınız denemeyi bulabilirsiniz.