Vikipedi:Terör konusunda fikir birliği yoktur
 | Burada yazılı olanlar Vikipedi:Tarafsız bakış açısı sayfasındaki bilgilerin tamamlayıcı açıklamalarını içerir. Bu sayfa, tamamladığı sayfa(lar)daki kavramlar hakkında ek bilgi sağlamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu sayfa Vikipedi'nin politikalarından veya yönergelerinden biri değildir, çünkü topluluk tarafından incelenmemiştir. |
 | Bu sayfa tarafsız bakış açısıyla ilgili bir denemedir. Bir veya daha fazla Vikipedi katılımcısının tavsiyesini veya görüşlerini içerir. Bu sayfa Vikipedi'nin politikalarından veya yönergelerinden biri değildir, çünkü topluluk tarafından incelenmemiştir. Bazı denemeler yaygın normları temsil eder; bazıları ise sadece azınlık bakış açılarını temsil eder. |
 | Bu sayfanın özeti: Terörizm oldukça tartışmalı bir kavram olup üzerinde akademik ya da uluslararası fikir birliği yoktur. Vikipedi:Tarafsız bakış açısı, Vikipedi'deki bütün maddeler ve diğer ansiklopedik içeriklerin tarafsız bir noktadan yazılmasını sağlar. Bu sebeple kişi veya gruplara terörist yaftası koymaktan kaçının. |
Vikipedi, beş temel taşından biri olan tarafsız bakış açısı ilkesi gereği hiçbir kişi veya grubu terörist olarak nitelendirmemekte ve sınıflandırmamaktadır. Terörizm olgusu oldukça tartışmalı bir kavram olup üzerinde akademik ya da uluslararası fikir birliği yoktur. Diğer bir deyişle terörizm olgusunun kapsayıcı bir tanımlaması bulunmamaktadır ve her bölgeye/ulusa/kuruluşa göre farklılık göstermektedir. Olguları anlatırken bu ifadeyi tanım şeklinde koymaktan sakının. Direkt tanımlama dışında terörizm imasında bulunmak da (tartışma sayfaları, kategori ekleme, değişiklik özetleri, SAS adaylıkları, Vikiprojelerde atıf vb.) sakınılması gereken bir davranış biçimidir.
Terör konusunda fikir birliği bulunmaz
[kaynağı değiştir]
Terörizm, devlet destekli terörizm veya devlet terörizmi gibi olgular evrensel anlamda oldukça tartışmalı kavramlardır ve üzerinde uluslararası fikir birliği yoktur. Teröristler kategorisi, terörist örgütler kategorisi gibi kategoriler görüldüğü üzere boştur ve boş kalmaya devam edecektir. Ancak kavramsal bir olgu olduğu için terörizm kategorisi mevcuttur, ancak kategorideki maddeler kişi veya grupları tanımlama amacı için değil, kavramsal ifadeleri (devrimci terör, milliyetçi terörizm, dinî terörizm vb.) ansiklopedik olarak anlatmak için vardır. Bunun yanında konuyla ilgili çeşitli ülkelerin, meclislerin veya kuruluşların ilan ettikleri bazı listeler ve tanımladığı kavramlar vardır. Bunun için terör örgütü olarak tanımlanmış örgütler listesi maddesine göz atılabilir. Fakat hatırlatmak gerekir ki Vikipedi bu tanımlamaların hiçbirisine taraf değildir. Vikipedi kişi veya gruplarla ilgili ansiklopedik bilgileri aktarırken çeşitli tarafların bu yapıları terör tanımına sokmasıyla ilgilenmez, ansiklopedik ifadelerini buna göre oluşturmaz veya herhangi bir yargılamada bulunmaz. Dolayısıyla belirli bir siyasi eğilimleri, liderleri, protestoları, eylemleri vb. yargılamak veya "terörist" tanımlaması koymak Vikipedi'nin işi değildir. VP:MİLLİ gereği Vikipedi hiçbir devletin veya mahkemenin kararlarına taraf değildir. Tek bağımlı olduğu kendi politikaları ve yönergeleridir.
Yorum farkları
[kaynağı değiştir]Bir ülkede veya bölgede gücü elinden bulunduran iktidarlar veya hükûmetler bir amaç uğruna hareket eden direniş hareketlerini veya gerilla savaşı yürüten grupları "terörizm" ile etiketleyebilir.
Uluslararası hukukta silah kullanarak yapılan eylemlerin kabul edilebilirliği üzerine, en az 1899'dan günümüze kadar, savaş hukukunun bir dizi uluslararası antlaşma düzeyde belirlenmesi yoluyla ilk büyük girişim gerçekleştiğinden bu yana direniş hareketlerinin kapsamı konusunda anlaşmazlık yaşanmaktadır. 12 Ağustos 1949 tarihli Cenevre Sözleşmeleri'ne 1977 yılında eklenen I. Protokol olarak anılan "Uluslararası Silahlı Çatışmaların Kurbanlarının Korunması ile İlgili Protokol", insanların sömürgecilik hakimiyeti, yabancı işgal kuvveti ve ırkçı rejimlere karşı yapılabileceğini öngörür. Dolayısıyla, bir devlette gücü elinde bulunduran iktidar veya kendi yasal yoluyla seçilmiş hükûmet; kendi bakış açısına bağlı olarak bir direniş hareketini, onun mensuplarını "yasal" veya "yasadışı" savaşçı olarak tanımlayabilir veya direnme haklarına sahip olup olmadığına dayanarak onları "terörist grup" olarak etiketleyebilir. Tüm bu ayrımlar politik yargılardır. İktidarların uygulamalarından öte, uluslararası hukuk da bu konuda net bir ayrım yapmaz.
Politik tanımlamalara ilgisizlik
[kaynağı değiştir]
Vikipedi, iktidar veya muhalefet olması fark etmeksizin, herhangi bir politik yapının söylemlerinin savunuculuğunu yapmaz. Bu kapsamda bir yönetim biçiminin değişmesinin doğruluğu veya yanlışlığı, ayrılıkçılık taleplerinin haklılığı veya haksızlığı, bir ulusun devletleşmesi veya devletleşmemesi, bir yapının özerk olması veya olmaması, federal veya konfederal bir örgütlenme içerisine girmesi vb. gibi çeşitli durumlardan kaynaklı gerçekleşen olayların politik yorumlanması Vikipedi'yi hiçbir zaman ilgilendirmemektedir. Diğer bir deyişle Vikipedi kendi ansiklopedik yöntemlerini bunlara göre uygulamamaktadır. Yani ansiklopedik maddeler oluşturulurken hiçbir politik tutumu desteklemez, herhangi birini olumlamaz ya da karşı çıkmaz. Yalnızca "olanı olduğu gibi" verir. İçerik çıkarma veya ekleme konusunda yapılacak girişimler ancak ve ancak politikaları ve yönergeler bazında yapılır. Bu sebeple politik farklılıklar gerekçesiyle yapılan bütün terörizm tanımlamaları Vikipedi'de sadece ansiklopedik olarak yer alır, bunun dışında bir taraf belirleme açısından cümle yapılarına sokulamaz.
Başka türlü açıklanabilir
[kaynağı değiştir]Kişi, grup, oluşum, örgüt vb. maddelerinin tanım tümcelerinde terör ve terörist gibi ibareler yer almamalıdır. Vikipedi'de bir politik/tarihsel kişinin veya grubun neden olduğu olaylar ansiklopedik olarak açıklanırken "politikaları nedeniyle ... olayına neden olan politikacı veya grup" olarak ifade edilmesi daha uygun bir dildir. Maddede kişiyi veya oluşumu kimin terörist olarak kabul ettiğine yönelik kaynaklı bir açıklama belirtilmesi ansiklopedik bir anlatımdır, ancak madde içerisinde maddeye konu olan kişi veya oluşuma tümce içi bir nitelemeyle terörist olarak tanımlamak tarafsız bir yaklaşım değildir. Unutulmamalıdır, Vikipedi tarafsızdır.
Maddelerde terör örgütü, terörist gibi kategoriler bulunamaz, bunun yerine "terörist kabul edilenler" gibi kategoriler uygundur. Benzer olarak ilgili Vikiprojelerde bu sayfalar ancak "kabul edilen" kategorilendirmesinin üyesi olması dolayısıyla, bir ayrıntı şeklinde bulunabilir, herhangi bir şekilde terörizm sınıflandırılmasına tabi tutulamaz. Terör/terörist nitelemesinin yapılacağı hiçbir kullanıma yer verilemez.
Öte yandan; diğer dillerin kaynaklarına göz atmayıp az sayıda dilde var olan kaynaklarla veya sadece ilgili kişi veya grupların yerel dilleri gözetilerek terör tanımlamaları yapmak, kaçınılması gereken bir yöntemdir. Vikipedi pek çok dilde sürümü olan bir projedir, ilgili maddeyle bağlantılı diğer dil sürümlerini kontrol etmek yararlı olabilir. Örneğin; A oluşumu B grubuna yönelik olarak terörizm tanımında bulunabilir ve A1 dilinde bu tür kaynaklar çıkabilir, ancak C ülkesinde ve o ülkeyle ilişkili C1 dilinde aynı şeyler savunulmayabilir. Bu nedenle bu tür ifadelere yönelik iyi bir araştırma her zaman daha işe yarar bir yöntemdir. Tarafların yer aldığı "terörizm" konulu maddelerde, doğal olarak tarafları farklı olarak tanımlayan kaynaklar vardır, bunların Vikipedi'ye dengeli bir şekilde aktarılması gerekir.
Kendini tanımlama
[kaynağı değiştir]
Bir iktidarın, kuruluşun veya bireyin kendisini "terör yöntemlerini seçiyoruz" şeklinde açık beyan etmesi durumunda maddede biraz daha farklı tanımlamalara gidilebilir. Ancak bu ifadeler "-e göre" kalıbında olmalıdır, Vikipedi'nin bir tanım koymasını düşündürecek ifadelerden kaçınılmalıdır. Örneğin Terör Dönemi'ni yürüten Jakobenler bu konuya dair iyi bilinen bir örnektir. Ya da Kızıl Terör maddesinde akademik bilgi vermek için Lev Troçki'nin 1920 tarihli Terörizmin Savunması adlı kitabından alıntı yapıp "Bu sınıfı koparmak ve parçalamak zorundayız. Kızıl Terör, bir sınıfa karşı kullanılan, yıkıma mahkum olmasına rağmen, yok olmak istemeyen bir silahtır." gibi ifadeler kullanılabilir. Bu tür ifadeler bizzat kişilerin veya grupların kendi anlatımlarıdır, bu gibi kendilerini tanımlarken kullandığı ifadelerle yapılan birincil tespit cümleleri taraflı bir bakış açısı oluşturmaz, sadece ansiklopedik bir bilgi verilmiş olur. (Yine de tartışmaya açık durumlar olabilir, konuyu tartışmak en iyisidir). Ancak üçüncü tarafların ifadeleriyle kişilerin veya grupların "terörizm faaliyetleri yaptığını" söylemek veya ima etmek (örneğin son örnekte Beyaz Ordu kaynaklarını kullanarak Troçki'nin terörizm savunuculuğu yaptığını ifade etmek) kabul edilemez.
Kişisel saldırılar ve hukukî tehditler
[kaynağı değiştir]
Bazı kullanıcılar (çoğunlukla yeni veya bir olay üzerine öfkeyle gelen kullanıcılar) özgün yorumları ile savundukları "terör" olgusunun Vikipedi'de olmadığını gördüklerinde veya olmasında ısrar ettiklerinde, kendi görüşünde olmayan kullanıcılara kaba ifadeler ile birlikte "terörizm savunucusu", "terör sevicisi", "terör aklayıcı" gibi ithamlarla kişisel saldırı politikasına aykırı olarak saldırmaya başlar veya buna benzer ifadelerle iğneleme yaparlar. Bu davranışı sergileyenler genellikle kendilerini bir şekilde ispat etme amacındadırlar, fikirleri karşıt görüşlere kapalıdır ve ısrarla galibiyet duygusu yaşamak isterler. Büyük oranla da vandalist davrandıkları için engelleme ile karşılaşırlar. Yine de bazen bu tür kullanıcılara Vikipedi ne değildir? politikasını hatırlatmak bazen yararlı olabilir. Vikipedi'nin bir ansiklopedi olduğunu hatırlatmak, özgür bilginin tüm dünyaya yayılması amacına ulaşmak için bir araya gelmiş karşılıklı saygı çerçevesinde yüksek kalitede bir ansiklopedi oluşturmakla ilgilenen kişilerden oluşan bir topluluk olduğunu belirtmek bazen işe yarayabilir. Hatta bu denemeye bile alıntı yapmak yararlı sonuçlar doğurabilir.
Diğer bir yöntem Vikipedi'nin sansürlenmesini (özellikle de Vikipedi'ye Türkiye'den erişimin engellenmesini) örnek göstermektir. Bu yolla eğer dedikleri yapılmazsa Vikipedi'nin engellenebileceğini ima ederler ve güya bunu önlemek bahanesiyle Vikipedi'yi belirledikleri formatlara sokmaya çalışırlar. Bu girişimlerin hiç bir neticesi olmamıştır ve olamayacaktır, çünkü Vikipedi hiç kimsenin veya grubun millî ansiklopedisi değildir. Tarafsızlık politikası gereği, Vikipedi hiçbir millet veya devletin ansiklopedisi olarak tanımlanamaz. Farklı dillerde birçok Vikipedi projesi mevcuttur ve bunların hepsi aynı çatı altında birleşmektedir. Topluluklarının farklılıkları sebebiyle farklı özellikleri ve yönleri bulunsa da tüm Vikipedi projeleri temelde aynıdırlar. Farklı dillerde içerik sunmaları onları o dillerle bağdaştırılan millet veya devletlerin ansiklopedisi kılmaz.
Bunun yanında bazen bu öfkeli kullanıcılar hukukî tehditlere de başvurabilir. Politikalar gereği Vikipedi kullanıcılarını veya topyekün ansiklopediyi herhangi bir ülkedeki kanunlarla tehdit etmek kesinlikle yasaktır ve engelleme ile sonuçlanır. Vikipedi'de iletişim önemlidir, bu yüzden herhangi bir fikir ayrılığında anlaşmazlıkların giderilmesi yoluna başvurmanız önerilir. Bunun yanında cesur ol, geri al, tartış döngüsünü kullanmak da fikir birliğine ulaşmakta son derece yararlı bir yöntemdir.
Tartışmaların tekrarlaması
[kaynağı değiştir]Terörizm konusunun yazılı ve görsel kaynaklarda ele alınan güncel bir konu olmasından dolayı, Vikipedi'de belirli periyotlarla aynı veya benzer tartışmalar tekrar tekrar ortaya çıkar. Bu tartışmalar muhtemelen söz konusu kullanıcıların konuyu bilmemesinden kaynaklanır. (diğer yandan bilinçli yapılan hareketler de azımsanmayacak kadar çoktur). Bu tartışmalar ölü birer ata benzer, sopanızı bırakın ve oradan uzaklaşın.