555K
| 555K | |||
|---|---|---|---|
| Tarih | 5 Mayıs 1960 | ||
| Yer | Ankara | ||
| Sebep | 28-29 Nisan Olayları | ||
| Yöntem | Sivil itaatsizlik | ||
| Sonuç | 22 gün sonra asker yönetime el koydu | ||
| Taraflar | |||
| |||
| Öne çıkan kişiler | |||
555K; 5 Mayıs 1960 tarihinde, Ankara'da, Demokrat Parti aleyhtarı öğrencilerin yaptığı protesto eylemi. Adını 5. ayın 5. günü saat 5'te Kızılay'da düzenlenmesinden alan eylem cumhuriyet tarihinin ilk; "sivil itaatsizlik" eylemi olarak da anılır.
28-29 Nisan protestolarında polisle öğrenciler arasında çıkan çatışmalarda iki öğrencinin ölümü ülkedeki ortamı iyice germişti.[1] Miting için Kızılay Meydanı'na gelen Adnan Menderes, şoförünün yolun kapalı olmasını söylemesine rağmen onu dinlemeyince bir anda kendini protestocuların arasında buldu.[2] Rivayete göre[kime göre?] o zamanlar öğrenci olan Deniz Baykal, Cemal Süreya'nın aktardığına göre ise Vedat Dalokay, Menderes'in: “Ne istiyorsunuz?” sorusu üzerine yakasına yapışıp: “Hürriyet istiyoruz!” demişti. Menderes ise şu şekilde cevap vermişti: “Başbakanın yakasına yapışıyorsun, bundan büyük hürriyet olur mu?”[3][4] 2000 yılında Aydın Menderes ile buluşan Baykal, öyle bir söz söylemediğini belirtmiştir.[5]
555K Marşı
[değiştir | kaynağı değiştir]Meydanda toplanan üniversiteli öğrenciler, Plevne Marşı'nı şu şekilde değiştirerek söylemiştir:
- ''Olur mu böyle olur mu?
- Kardeş kardeşi vurur mu?
- Kahrolası diktatörler.
- Bu dünya size kalır mı?
- Kızılırmak akmam diyor.
- Etrafını yıkmam diyor.
- Ünü büyük İsmet Paşa
- Ben sözümden dönmem diyor''[6]
555K eyleminden yaklaşık 20 gün sonra, 27 Mayıs 1960 tarihinde cumhuriyet tarihinin ilk askeri müdahalesi yapıldı.
Popüler kültür
[değiştir | kaynağı değiştir]- Müzik: Ozan Çoban - Olur mu böyle olur mu[7]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Eyleme katılan şair Cemal Süreya sonradan 555K şiirini yazdı.[8]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Atik, Ferhat (3 Mayıs 2018). ""555K"". Şalom Gazetesi. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.
- ^ "Demirkırat Belgeseli 7. Bölüm". 32. Gün. Youtube. 20 Nisan 2017. Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ "Yeni Şafak". 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008.
- ^ "Sabah". 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008.
- ^ "Tekzip ziyareti". Hürriyet. 22 Ekim 2000. 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2023.
- ^ "555K Protestosu ve Marşı". Altan Öymen'in Demirkırat Belgeselinde 555K olayını anlatması. 32. Gün Arşivi. 4 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2020.
- ^ Çoban, Ozan. "Olur mu böyle olur mu". Youtube. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Küçükkürtül, Mehmet Raşit (3 Ekim 2016). "cemal süreya'nın 555k şiiri hakkında". 15 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2018.