Bayezid Paşa
| Bayezid Paşa | |
|---|---|
| Sadrazam | |
| Görev süresi 1413 - Temmuz 1421 | |
| Hükümdar | I. Mehmed II. Murad |
| Yerine geldiği | Osmancıklı İmamzade Halil Paşa |
| Yerine gelen | I. Çandarlı İbrahim Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Amasya |
| Ölüm | Temmuz 1421 Sazlıdere |
Bayezid Paşa, (Amasyalı Bayezid Paşa) Osmanlı Devleti'nin Fetret Devri'nde, 1413'te Sultan I. Mehmed Çelebi saltanatında sadrazam olmuş; devleti toparlama süreci içinde yanında bulunmuş ve sonra da II. Murad döneminde I. Bayezid'in oğlu, Şehzade Mustafa Çelebi'ye Sazlıdere'de yenilip, teslim olup, onun emriyle öldürüldüğü Temmuz 1421'e kadar başvezirlik yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Amasyalı Yahşi Bey'in oğludur.[1] Amasya'da doğduğu için lakabı Amasyalı olmuştur. Sarayda yetişmiştir. I. Bayezid döneminde bazı askeri görevler yapmıştır. Çelebi Mehmet'in Amasya'da sancak beyliği yaptığı dönemde onun baş danışmanlarından biri olmuştur.
Yıldırım Bayezid'in Timur'a esir düştüğü 1402 Ankara Savaşında, 15 yasındaki genç Şehzade Mehmed'i Timur'un kuşatmasından kurtararak Amasya'ya getirmeyi başarmıştır. Beyazıd Paşa, Mehmed Çelebi'nin Amasya'da Osmanlı birliğini yeniden kurmaya çalıştığı, kendileri de sultan sıfatıyla çeşitli merkezlerde üslenmiş kardeşlerine karşı mücadele verdiği dönemde onun hizmetinde bulunmuştur.
Mehmed Çelebi'nin 1412 yılında Bursa'ya girerek I. Mehmed adıyla Osmanlı Hükümdarı olmasından sonra da Vezir olmuş ve 1413-1415 Osmanlı-Karaman Savaşı'nda 1415 Mart'ındaki Konya Muharebesi'nde kazandığı zafer sonrasında ayrıca Rumeli beylerbeyi olarak atanmış, bu iki vazifeyi ölümüne kadar muhafaza etmiştir.[1]
Beyazıd Paşa gayretleriyle Şeyh Bedreddin isyanlarını bastırmış olan devlet adamıdır. Bu isyan hareketleri Şeyh Bedrettin liderliğinde Rumeli'de Deliorman bölgesinde, Karaburun'da Börklüce Mustafa, Manisa'da da Börklüce'nin sağ kolu Torlak Kemal önderliğinde gelişmekteydi. Eflak hükümdarının da desteğiyle Tuna'nin güneyine geçen Şeyh Bedrettin asileri çevresinde toplayarak kuvvetlerini arttırmıştı.[2]
Börklüce Mustafa'nın da beş bin kişiyle İzmir sancakbeyini yenmesi üzerine isyan ciddileşti. Saruhan sancak beyinin de Börklüce'ye yenilmesi üzerine Sultan I. Mehmed harekete geçti ve veliaht şehzade Murat ve vezir-i azam Beyazıd Paşa'yı Börklüce'nin üzerine gönderdi. Hayli şiddetli geçen Karaburun yarımadası çarpışmalarında Beyazıd Paşa isyancıların çoğunu imha etti, esirleri de idam ettirdi. Bizzat Börklüce Mustafa da idam edildi. Manisa civarında Torlak Kemal ile 3000 asi de yakalanıp öldürüldü. Anadolu'daki isyan bastırıldıktan sonra Şeyh Bedrettin'in yanındakilerin çoğu kaçtılar.[2]
Beyazıd Paşa, Rumeli'ye geçerek, Şeyh Bedrettin ve taraftarlarını Deliorman'da küçük bir çarpışmadan sonra kolaylıkla yakaladı. Şeyh Bedrettin'i kardeşi Mustafa Çelebi'ye karşı Rumeli'ye geçmiş bulunan Sultan I. Mehmed'nin bulunduğu Serez’e yolladı. Sultan Şeyh Bedrettin'i Heratlı Mevlana Haydar başkanlığındaki mahkemede yargılatarak, 1420'de Serez çarşısında astırdı. Böylece, Mustafa Çelebi hadisesi ile aynı zamanda vuku bulan ve Osmanlı Devleti'ni çok zor duruma sokan bu ayaklanmalar, Beyazıd Paşa'nın sayesinde ortadan kaldırıldı.[2]
I. Mehmed'in ölümünden sonra, oğlu II. Murad tahta geçti, ancak bu arada Vezir olan Beyazıt Paşa padişahın ölümünü, onun vasiyeti üzerine, oğlu şehzade Murad gelinceye kadar kırk gün süreyle gizledi ve böylece çıkması muhtemel bir fitneyi önledi.[2]
Mayıs 1421'de tahta geçen II. Murat zamanında da Beyazıd Paşa Vezir mevkiini korumuştur. I. Mehmed'in ölümünün duyulmasından sonra serbest bırakılan ve hemen meşru hükümdarla mücadeleye başlayan Şehzade Mustafa'nın (Düzmece Mustafa) üzerine gönderilmiştir. Beylerbeyi olarak, kuvvetleriyle Rumeli'ye geçerek Mustafa Çelebi'ye karşı koymuştur.[1]
İki taraf, bugün Keşan'in bir köyü olan Saros Körfezi kıyısındaki Sazlıdere mevkiinde karşılaştığında, muharebe esnasında elindeki kuvvetler Mustafa Çelebi tarafına geçince, Beyazıd Paşa teslim olmuştur. Fakat kendisine itimat edilmeyerek Mustafa Çelebi'nin yanındaki İzmiroğlu Cüneyt Bey'in ısrarlarıyla (Temmuz 1421'de) boynu vurulmuştur.[2]
Mezarı Sazlıdere'dedir.
Eserleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Amasya'da birer camii, imaret ve medrese yaptırmış ve 1418 tarihli vakfiyeleri vardır.[3] Oğlu İsa Bey ümeradan olup Bursa'da mescidi ve imareti vardır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Yayın Kurulu, "Beyazıd Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.1 s.302, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- ^ a b c d e Sakaoğlu, Necdet, (1999) Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say.70
- ^ Vakıflar Umum Müdürlüğü, Mücedded Anadolu 19, S. 244 ila 249
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi say.9.
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003) Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu 2003 (8. Baskı) ISBN 975-16-0011-1 s.364-365, 378-379, 543, 553-554
- Yayin Kurulu, "Beyazid Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.1 s.302, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Osmancıklı İmamzade Halil Paşa |
 Osmanlı Başveziri 1413 - Temmuz 1421 |
Sonra gelen: I. Çandarlı İbrahim Paşa |
