Şişecam
 | |
| Menkul değer sembolü | |
|---|---|
| Endüstri | Cam sanayisi |
| Kuruluş | 25 Ekim 1935)[2] |
| Genel merkezi | , |
| Önemli kişiler | |
| Ürün | Düzcam, cam ev eşyası, cam ambalaj, cam elyafı, cam geri dönüşümü, kimyasallar |
| Gelir |  151,99 milyar ₺ (2023)[5] |
| Net gelir | 18,97 milyar ₺ (2023)[5] |
| Toplam varlık |  291,21 milyar ₺ (2023)[5] |
| Sahibi |
|
| Çalışan sayısı | +25.000 (2023)[6] |
| Web sitesi | sisecam.com.tr |
Şişecam veya resmi adıyla Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş.,[1] cam alanında faaliyet gösteren Türkiye merkezli şirketler grubu.
Ana faaliyet alanları cam ve kimyasal madde üretimidir. Mimari ve endüstriyel olmak üzere düz cam, cam ev eşyası, cam ambalaj, kimyasallar ve elektrik üretimi iş kollarında girişimleri bulunan şirketler grubu; düz cam, cam ev eşyası, cam ambalaj, araba camı ve cam elyafı ile cam üretiminde kullanılan sodyum karbonat ve krom bileşikleri gibi hammaddeleri imal etmektedir.[7] 2023 sonu itibarıyla 14 ülke ve 45 tesiste üretim yapan şirketin 25.000'den fazla çalışanı bulunmaktadır.[6]
Düz cam ve cam ambalaj alanlarında dünyadaki en büyük beş, cam ev eşyası alanında ise en büyük iki şirket arasındadır.[6] Cam endüstrisinin bütün temel alanlarında üretim yapmaktadır.[6][8]
İştirakleri olan Anadolu Cam, Denizli Cam, Paşabahçe, Soda Sanayii ve Trakya Cam ile Ekim 2020'de Şişecam adı altında birleşmiştir.[8]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı'da cam imalatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Osmanlı İmparatorluğu zamanından cam eşya kalıntılarına en erken, 1450 yılında Edirne'de yapımına başlanan Edirne Sarayı'nın kazıları sırasında rastlanılmıştır. Daha sonra ise cam işçiliğinin Topkapı Sarayı'nda devam ettirildiği bilinmektedir.[2][9] 1600'lerde sürahi, şişe, kâse, bardak, ayna gibi cam ürünleri üretildiğine dair kayıtlar bulunmakta ve şişe üretimi öne çıkmaktadır.[9]
1800'ler itibarıyla sanayileşme adımları kapsamında kurulan çeşitli imalathaneler arasından özellikle Abdülmecid döneminde yaptırılan Beykoz Cam ve Billurat Fabrika-i Hümayunu,[a] günümüz Türk cam endüstrisinin kilometre taşı kabul edilir.[2][9] 1885 yılında ise Modyanu adındaki bir yabancı tarafından kurulan Paşabahçe Şişe Fabrikası'nda yüzlerce işçinin çalıştığı, 20. yüzyıl başında bu fabrikanın faal olduğu bilinmektedir.[11][12]
Bir önceki yüzyılda Avrupa'daki cam endüstrisine paralel bir gelişme görülmüşse de 1900'lü yıllarda girilen savaşlar nedeniyle bu üretim büyük ölçüde aksadı. Beykoz'daki fabrika, üretimde çeşitli sorunlar yaşadı ve Avrupa'dan ithal edilen ürünlerle rekabet edemeyerek İkinci Meşrutiyet döneminde ekonomik nedenlerle üretimi durdurdu.[2][9]
Şirketin kuruluşu ve ilk fabrika
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye'de cumhuriyetin ilanının ardından, cam ürün ihtiyacının ülke içinde gerçekleştirilecek imalatla karşılanabilmesi için yeni bir fabrika kurulması gerekliliği doğdu.[2]
Atatürk Devrimleri ve Türkiye'deki en belirgin yapısal reform örnekleri kapsamında bir girişim olarak gösterilen İzmit Paşabahçe Şişe-Cam Fabrikası,[13] Sanayi Teşvik Kanunu ve Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı kapsamında Türkiye Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu'nun 17 Şubat 1934 tarih ve 2/162 sayılı kararı üzerine Türkiye İş Bankası tarafından kuruldu ve 25 Ekim 1935 tarihinde "Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları Anonim Sosyetesi" olarak tescillendi.[2][14] Şirketin kuruluş sermayesi 1.000.000 Türk Lirası olarak belirlendi. Bunun %97,75'i Türkiye İş Bankası, %2,25'i Türk Tecim Anonim Sosyetesi[b] tarafından karşılandı.[2]
İpek Film tarafından kaydedilen temel atma töreni,[2] dönemin Başbakanı İsmet İnönü ve Ekonomi Bakanı Celâl Bayar'ın katılımıyla Paşabahçe semtinde 14 Ağustos 1934 tarihinde yapılan fabrika, yine İsmet İnönü tarafından 29 Kasım 1935 tarihinde açılarak günlük yaklaşık 6 ton üretim kapasitesi ve toplam 400 çalışanla hizmete girdi.[14][16]
1936 yılında yaklaşık 2.500-3.000 ton, 1939 yılında toplam 4.767 ton şişe ve cam eşya üretildi.[14][16]
Sonraki yıllar
[değiştir | kaynağı değiştir]1957 yılında ürünlerin perakende satışı için Paşabahçe kuruldu.[16]
Şirket, ilk ihracatını 1958 yılında Kıbrıs'a yaparken Paşabahçe ise ilk kez 1960'ta Amerika Birleşik Devletleri'ne ürün ihraç etti.[16]
1959'da temeli atılan Çayırova'daki cam fabrikası, 1961'de faaliyete girdi.
Halka arz ve borsa kotasyonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Şirket, 3 Ocak 1986'da halka arz edildi ve hisse senetleri bugünkü Borsa İstanbul'da işlem görmeye başladı.[1]
Amerika Birleşik Devletleri'nde faaliyet gösteren Sisecam Resources LP ise şirketin aldığı kararla 26 Mayıs 2023 tarihinde, tüm payları satın alınarak halka kapatıldı.[17]
Birleşme
[değiştir | kaynağı değiştir]Ekim 2020'de; kendi iştirakleri olan Anadolu Cam Sanayii A.Ş., Denizli Cam Sanayii ve Ticaret A.Ş., Paşabahçe Cam Sanayii ve Ticaret A.Ş., Soda Sanayii A.Ş. ve Trakya Cam Sanayii A.Ş. ile devralma yoluyla Şişecam adı altında birleşti. Bu işlem, zamanına dek Türkiye sermaye piyasasındaki en büyük birleşme işlemi oldu.[8]
Tartışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]Şişecam, devam eden Ukrayna'daki savaş sırasında Rusya'daki ticari faaliyetlerini sürdürdüğü için eleştirildi. Mayıs 2023 itibarıyla şirket, Rusya'daki beş yan kuruluşundan yalnızca birini satmıştı. Satışın, Hollanda merkezli bir şirket olan Trakya Investment B.V.'ye yapıldığı bildirilmiş ve bunun gerçek bir çıkış yerine iç transfer olup olmadığına dair sorular ortaya atılmıştır.[18][19]
Savaşa ve uluslararası baskılara rağmen Şişecam, Rusya'daki sektöründe en büyük ithalatçı olmaya devam etmektedir. 2023 yılında, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonrasında Rusya ile devam eden ticari ilişkileri nedeniyle Şişecam, Ukrayna Ulusal Yolsuzluk Önleme Ajansı tarafından Rus savaşının sponsorları listesine alınmıştır.[20]
İştirak ve faaliyetler
[değiştir | kaynağı değiştir]Topluluğa bağlı şirketler ile faaliyet alanları aşağıdaki şekildedir.[21]
Düzcam
[değiştir | kaynağı değiştir]Mimari camlar (düzcam, buzlu cam, ayna, lamine cam, kaplamalı cam, güneş enerjisi camları ve beyaz eşya camları) ve otomotiv camları (otocam ve enkapsüle camları) üretimi yapan Şişecam Düzcam, Dünyada 5. ve Avrupa'da 1. sıradadır.[22]
Düzcam alanındaki faaliyetlerini günümüzde 6 farklı ülkede 10 üretim tesisiyle sürdüren Şişecam, genişleyen ürün yelpazesiyle inşaat, mobilya, enerji ve beyaz eşya sektörlerine girdi vermektedir.[22]
Türkiye'deki Üretim Tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kırklareli Fabrikası Şubesi
- Mersin Fabrikası Şubesi
- Bursa Fabrikası Şubesi
- Ankara Fabrikası Şubesi
- Şişecam Otomotiv A.Ş.
Yurt Dışı Tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Trakya Glass Bulgaria EAD - Bulgaristan
- Sisecam Flat Glass Italy S.R.L. - İtalya
- Sisecam Flat Glass South Italy S.R.L. - İtalya
- Trakya Glass Rus AO - Rusya
- Sisecam Flat Glass India Pvt. Limited - Hindistan
- Saint Gobain Glass Egypt S.A.E - Mısır
- Sisecam Automotive Bulgaria EAD - Bulgaristan
- Richard Fritz Holding GmbH - Almanya (Aurach), Slovakya, Macaristan Fabrikaları
- Glasscorp S.A. - Romanya
- Automotive Glass Alliance Rus AO - Rusya
Cam ev eşyası
[değiştir | kaynağı değiştir]Soda, kristalin, ısıya dayanıklı borosilikat cam ve kurşunsuz kristalden otomatik ve el imalatı cam ev eşyası üretimi, kâğıt karton ambalaj üretimi ve perakende mağazacılık alanlarında faaliyet gösteren Şişecam Cam Ev Eşyası, dünyanın ve Avrupa'nın en büyük 2'nci üreticisidir.[23]
Şişecam, cam ev eşyası sektöründe aynı zamanda Paşabahçe Mağazaları kanalı ile sürdürdüğü perakende mağazacılık faaliyetleri ile de Türkiye'de lider konumdadır. 1957 yılında İstanbul Beyoğlu ve Ankara mağazalarında faaliyetlerine başlayan Paşabahçe Mağazaları, özgün, modern, yenilikçi ve müşteri odaklı yapısıyla sofra ve mutfak eşyaları zincir mağazacılığı alanında liderdir. ‘Yaşam’ ve ‘Butik’ konseptleriyle cam, seramik, porselen, ahşap, çelik sofra ve mutfak eşyalarının yanı sıra dekoratif koleksiyon ürünlerini de müşterilerinin beğenisine sunan Paşabahçe Mağazaları, bugün pasabahcemagazalari.com 10 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. online satış kanalı ve Türkiye ve yurt dışında toplam 49 mağazası ile hizmet vermektedir.
Türkiye'deki üretim tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kırklareli Fabrikası Şubesi
- Eskişehir Fabrikası Şubesi
- Denizli Fabrikası Şubesi
- Camiş Ambalaj Sanayi A.Ş. Tuzla Fabrikası
Yurtdışı tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Paşabahçe Bulgaria EAD - Bulgaristan
- OOO Posuda Limited - Rusya
- Paşabahçe Egypt Glass Manufacturing S.A.E. - Mısır
Cam ambalaj
[değiştir | kaynağı değiştir]Gıda, içecek, ecza ve kozmetik sektörlerinde, çeşitli hacim ve renklerde cam ambalaj üretimi yapan Şişecam Cam Ambalaj, dünyanın ve Avrupa'nın 5. büyük cam ambalaj üreticisi konumundadır.[24]
Türkiye'deki üretim tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Mersin Fabrikası Şubesi
- Yenişehir Fabrikası Şubesi
- Eskişehir Fabrikası Şubesi
Yurtdışı tesisleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Kimyasallar
[değiştir | kaynağı değiştir]Şirket, 1969 yılında kurulmuş olup Şişecam'ın iştirakilerinden biridir ve cam endüstrisi için soda külü ve krom bileşikleri üretmektedir.[25] Şirketin merkezi İstanbul'un Tuzla ilçesinde yer almaktadır.[26]
Şirket, 1969 yılında Şişecam tarafından Soda Sanayii A.Ş. adıyla kuruldu.[25] Cam endüstrisi için önemli bir hammadde olan soda külü üretimine 1975 yılında başlandı.[25]
1979 yılında Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası kuruldu.[25] 1982 yılında Şişecam Topluluğu'nun dört ana iş kolundan biri olan Şişecam Kimyasallar Grubuna katıldı. 1986 yılında Kromsan, Soda Sanayii A.Ş. ile birleşti.[25]
1997 yılından itibaren Soda Sanayii A.Ş., diğer ülkelerde yatırımlara başladı. Soda Sanayii A.Ş., 1997 yılında Bulgar Soda fabrikası Sodi'nin %25'ini ve soda üretimini artırmak için 2006'da Bosna-Hersek merkezli soda fabrikası Lukavac'ın tüm hisselerini satın aldı. 2011 yılında Soda Sanayii A.Ş., İtalyan krom ürünleri fabrikası Cromital'i de satın aldı. Günümüzde Soda Fabrikası ve Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası, deterjan, deri ve eczacılık gibi çeşitli endüstriyel ve tüketici ürünlerinde kullanılan kimyasallar üretmektedir.[25]
Kurumsal yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]Şişecam Kimyasallar bünyesinde bulunan şirketler;[27]
- Soda Sanayii A.Ş. Yönetim ve Satış Merkezi
- Soda Sanayii A.Ş. Soda Fabrikası
- Soda Sanayii A.Ş. Kromsan Krom Bileşikleri Fabrikası
- Oxyvit Kimya Sanayii ve Ticaret A.Ş.
- Cromital S.p.A. (İtalya)
- Solvay Şişecam Holding AG (Avusturya)
- Şişecam Bulgaria Ltd (Bulgaristan)
- Şişecam Soda Lukavac D.O.O (Bosna Hersek)
- Şişecam Shanghai Trading Co. Ltd. (Çin)
- Şişecam Chem Investment B.V. (Hollanda)
- Cam Elyaf Sanayii A.Ş.
- Camiş Madencilik A.Ş.
- Madencilik Sanayii ve Ticaret A.Ş.
- Camiş Egypt Mining Co. LTD. (Mısır)
- Rudnic Krencnjaka Viyenac d.o.o. (Bosna-Hersek)
- Camiş Elektrik Üretim A.Ş.
Üretim
[değiştir | kaynağı değiştir]Şişecam Kimyasallar, günümüzde yıllık 2,2 milyon metrik ton üretim kapasitesi ile Avrupa'da en büyük krom bileşikleri üreticisi ve dördüncü büyük sodyum bileşik üreticisidir. K3 vitamini ve sodyum metabisülfit diğer ürünler arasındadır.[28]
Tesisler
[değiştir | kaynağı değiştir]- Türkiye
- Mersin Soda Fabrikası Şubesi
- Mersin Kromsan Fabrikası Şubesi
- Oxyvit Kimya San. ve Tic. A.Ş. Şişecam Elyaf San. A.Ş.
- Camiş Madencilik A.Ş. (Faaliyet gösterilen iller: Aydın, Balıkesir, Bilecik, İstanbul, Karabük, Kırklareli, Mersin)
- Türkiye dışı
- Solvay Sodi AD - Bulgaristan
- Şişecam Soda Lukavac D.O.O. - Bosna Hersek
- Rudnik Krecnjaka Vijenac D.O.O. - Bosna Hersek
- Cromital S.p.A. - İtalya
- Camiş Egypt Mining Ltd. Co. - Mısır
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fabrika-i Hümayun: Devlet Fabrikası. Bu kamu iktisadi teşebbüsleri, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1800'ler itibarıyla kurulmaya başlanmıştır.[9] Beykoz Cam ve Billur Müzesi, adını bu fabrikadan alır.[9][10]
- ^ Bu şirket, günümüzde Tecim Limited Şirketi ünvanıyla Türkiye İş Bankası A.Ş. Mensupları Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı'nın (Munzam Sandık Vakfı) bir iştirakidir.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d "Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. - Genel Bilgiler". www.kap.org.tr. Kamuyu Aydınlatma Platformu. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
- ^ a b c d e f g h Özcan-Erdal, Burcu (14 Aralık 2022). "Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı Çerçevesinde Paşabahçe Cam ve Şişe Fabrikası'nın Kuruluşu ve İlk Yılları". Türk Dünyası Araştırmaları. 132 (261). ss. 389-412. doi:10.55773/tda.1179127. ISSN 0255-0644. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Ocak 2024.
- ^ [1] 11 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kamuoyu Aydınlatma Platformu
- ^ [2] 9 Mayıs 2025 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Kamuoyu Aydınlatma Platformu
- ^ a b c "Finansal Rapor". kap.org.tr. Kamuyu Aydınlatma Platformu. 3 Şubat 2023. 4 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2023.
- ^ a b c d "Şişecam 88'inci Yılını Kutluyor". sisecam.com.tr. Şişecam. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ "9A23 Yatırımcı Sunumu" (PDF). sisecam.com.tr. Şişecam. 30 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ a b c "Şişecam en büyük birleşmeye imza attı | Advertorial Haberler | Bigpara". bigpara.hurriyet.com.tr. Hürriyet. 5 Ekim 2020. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ a b c d e f Yıldız, Yasin; Canıyılmaz, Gökşen (22 Aralık 2021). "Osmanlı Devleti'nde Cam İmalatı ve Beykoz Cam ve Billur Müzesi". Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi, 21. ss. 26-47. ISSN 2687-198X28 Ocak 2024.
- ^ "Beykoz Cam ve Billur Müzesi". millisaraylar.gov.tr. Millî Saraylar Başkanlığı. 29 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2024.
- ^ Kırpık, Cevdet (2004). Osmanlı Devletinde işçiler ve işçi hareketleri: 1876 - 1914 (Doktora). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2024.
- ^ Zengin, Fatih (31 Aralık 2020). "Osmanlı Devleti'nde Emekçiler, Grevler ve Emekçi Örgütleri". Igdir University Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences, 5. ss. 1-22. ISSN 2459-0584. 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi28 Ocak 2024.
- ^ Eğilmez, Mahfi (2022). Yapısal Reformlar ve Türkiye. İstanbul: Remzi Kitabevi. ss. 60, 62. ISBN 978-975-14-2088-6.
- ^ a b c "Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A. Ş." Atatürk Ansiklopedisi. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. 9 Aralık 2020. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
- ^ "Munzam Sandık Vakfı". www.tibasvakfi.org.tr. Munzam Sandık Vakfı. 30 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
- ^ a b c d "Şişecam | Tarihçe". www.sisecam.com.tr. Şişecam. 23 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024.
- ^ "KAP". kap.org.tr. Kamuyu Aydınlatma Platformu. 2 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ "Ukraine: Govt. adds Sisecam Group to intl. war sponsors list over continued business in Russia, where it remains largest importer in its industry". Business & Human Rights Resource Centre (İngilizce). 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2025.
- ^ "Sisecam". leave-russia.org (İngilizce). 14 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2025.
- ^ "NACP adds Turkish Şişecam Group to list of int'l war sponsors". www.ukrinform.net (İngilizce). 8 Eylül 2023. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024.
- ^ "Şişecam 2020 Yılı Yıllık Faaliyet Raporu" (PDF). 2020.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b "Şişecam | Düzcam". www.sisecam.com.tr. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ "Şişecam | Cam Ev Eşyası". www.sisecam.com.tr. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ "Şişecam | Cam Ambalaj". www.sisecam.com.tr. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021.
- ^ a b c d e f "Tarih". Şişecam Kimyasallar. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
- ^ "İletişim". Şişecam Kimyasallar. 28 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
- ^ "Şirketlerimiz". Şişecam. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020.
- ^ "Soda Sanayii A.Ş. Sürdürebilirlik Raporu" (PDF). 22 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.