Atalya
 | Bu madde veya bölümünde nesnel araştırmalara ve kaynaklara dayanmaksızın sadece Kitab-ı Mukaddes'in birincil kaynak olarak kullanıldığı düşünülmektedir. Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız. Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 |
Antik İsrail
İsrailoğulları
Kabileler
Devletler
Krallar
Savaşlar
Diğer
|
Athaliah (diğer yazılışları: Atalya, Athalie, Athalia, Atalia) (İbranice: עֲתַלְיָה, ʻĂṯalyâ, "Tanrı yücedir"; Yunanca: Γοθολια; Latince: Athalia) Jehoram'ın eşi, Ahaziah'ın annesi ve Yehuda Krallığı'nı altı yıl süreyle tek başına yöneten kraliçeydi. William F. Albright'a göre MÖ 842 - MÖ 837 yıllarında, Edwin R. Thiele'ye göre ise MÖ 842/841 ile MÖ 836/835 yılları arasında hükümdarlık yaptı.[1] Athaliah genelde İsrail Kralı Ahab ile Kraliçe Jezebel'in kızı olduğu farzedilir. Jehoram ile olan evliliği iki krallık arasındaki anlaşmanın bir ürünüdür.
Davud'un soyundan gelen Jeroham her ne kadar Yahve ibadetine sadık kaldıysa da Athaliah'ın Baal ibadetine hoşgörüyle yaklaştı. Jehoram öldüğünde yerine oğlu Ahaziah geçti ve Athaliah ana kraliçe olarak saltanatta kalmaya devam etti. Ahaziah'ın İsrail Kralı Jehoram ile birlikte Jehu tarafından öldürülmesinin ardından başa geçen ana kraliçe Yehuda'da Baal kültürünü yaymaya çalıştı.
Athaliah, Yehuda Kraliçesi sıfatıyla, Ahaziah'ın olası bütün taht varislerini öldürttü; fakat torunu Joaş Ahaziah'ın kızkardeşi Jehoşeba tarafından kurtarılıp din adamı Jehoiada'nın yanında gizlice yetiştirildi. Altı yıl sonra Jehoiada Joaş'ı kraliçenin karşısına çıkarıp Yehuda'nın yeni kralı olduğunu söylemesi üzerine Athaliah şaşkınlığa uğradı. Acilen ayaklanmayı bastırmak için işe koyulan Athaliah hemen yakalanıp öldürüldü.
Athaliah: Ahab'ın kızı mı, kızkardeşi mi?
[değiştir | kaynağı değiştir]Birçok Tora yorumlarının bulunduğu metinlerde (yukarıda aktarıldığı gibi) Athaliah'ın Ahab ile Jezebel'in kızı olduğu anlatılır. Bazı metinlerde ise kronolojik açıdan yaklaşıldığında aslında Athaliah'ın Ahab'ın kızkardeşi olması gerektiği savunulur.[2][3] Kardeşlik ilişkisini destekleyen unsurlar şunlardır:
- 2 Krallar 8:26 ve 2 Tarihler 22:2'de Yehuda'lı Jehoram'ın Omri'nin "kızı" ile evlendiği yazılıdır. İbranicedeki bat kelimesi kızı anlamına geldiği gibi bir nesile ait kadını da simgeler. Yani bat-Omri, Omri'nin kızı anlamına geldiği gibi Omri'nin soyundan gelen kadın anlamını da taşımaktadır. Günümüz tercümelerinde bu "(kız) torun" olarak gözükür (bkz.2 Krallar 8:2620 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.). Bu sefer de akla gelen soru, Athaliah'ın Ahab yerine Tora'da neden Omri ile olan ilişkisi kullanıldığıdır.
- 2 Krallar 8:29'dan çıkan sonuç ise Athaliah'ın kocası Jehoram evlilik yoluyla (hatan) Ahab hanedanlığına bağlı olmasıdır. İbranicedeki hatan kelimesi kayınpeder-damat ilişkisini belirtmek için kullanılır. Eğer Athaliah Ahab'ın kızı olsaydı Jehoram için "damat" kelimesi kullanılmalıydı; Jehoram'ın "Ahab hanedanlığının mensubu" oluşu Athaliah'ın Ahab'ın kızkardeşi yapmaktaydı.
Athaliah'ın Ahab'ın kızı olduğunu savunanların referans noktaları 2 Krallar 8:18 ve 2 Tarihler 21:6'dır. Bu kaynaklarda Jehoram'ın "Ahav'ın kızıyla evli" olduğunu bire bir yazar. (2 Tarihler 21:6'nın Süryanice versiyonunda kızkardeşi diye tercüme edilmiştir.)
Edebiyat ve müzikte Athaliah
[değiştir | kaynağı değiştir]Fransız Jean Racine 1691'de Tora'da adı geçen Kraliçe Athaliah ile ilgili adı Athalie olan bir oyun yazdı. Alman bestekâr Felix Mendelssohn ise ilk defa Berlin'de 1845'te sahneye konan bu oyun için bir beste yaptı.
1773'te Handel Athalia isimli bestesini yapıp kraliçe için "Jezebel kızı Baal'li Yehuda Kraliçesi" diye hitap etti. Baal, Eski Ahit'te anlatıldığı üzere İsrailoğullarının da zaman zaman ibadet ettiği Kenanlıların bereket tanrısıydı.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Tanah - 2 Krallar ve 2 Tarihler
- Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri 9.7.1-5.
- Athalia, by Handel; The New Oxford Annotated Bible, third edition (2001), page 582.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Edwin R. Thiele, The Mysterious Numbers of the Hebrew Kings (3rd ed.; Grand Rapids, MI: Zondervan/Kregel, 1983) 104.
- ^ H. J. Katzenstein, "Who Were the Parents of Athaliah?" Israel Exploration Journal 5 (1955) 194-197.
- ^ Winfed Thiel, in Anchor Bible Dictionary, David Noel Freedman and Gary A. Herion, editors (New York: Doubleday, 1992) 511-512.
