Dördüncü Enternasyonal, kapitalizme ve stalinizme karşı Troçki önderliğinde kurulmuş olan uluslararası örgüt. Öncülleri Sol Muhalefet ve Uluslararası Komünist Birlik'tir. Troçki ölümünden önce Dördüncü Enternasyonal'in zaferinin kesin olduğunu söylemiştir.

Dördüncü Enternasyonal'in Kurulmasından Önce

SSCB'de bürokratik yozlaşmaya karşı işçi iktidarını savunma iddiasında olan Troçki ve diğer bolşevikler, Stalin'in önderlik ettiği bürokrasiye karşı muhalefet hareketi başlatmıştır. Sol Muhalefet Rusya sınırları içinde kalmamış, Stalinistleşen bütün komünist partilerin içinde sol muhalafet hareketleri başlamıştır. Sol Muhalefetin Rusya'daki yenilgisi 1928 yılında kesinleşirken (Troçki takip eden süreçte Türkiye'deki Büyükada'ya sürüldü) Dünya genelinde sol muhalafet örgütlenmesine devam etmiştir. Sol muhalefet bu dönemde Komintern içinde bir hizip olarak örgütlenmektedir. 30'lu yıllarda Uluslararası Komünist Birlik kurulmuştur. Yine bu dönemde dünyanın her yerinde Troçkist partiler ve çeşitli örgütler kurulmuştur.

Dördüncü Enternasyonal'in Kuruluşu

Troçkistlerin komünist partilerden dışlanması, komünist partilerin radikal biçimde Stalinistleştirilmesi, Komintern'in Stalinistleştirilmesi ve tasfiyesinin başlatılması üzerine Troçkistler kendi örgütlerini kurma kararı verdiler. Trockist'ler, gerçekleştirdikleri görüşmelerin ardından 1938'de Paris'te 30 kadar delegenin katılımıyla Dördüncü Enternasyonel'in kuruluşunu ilan etti. Kuruluş sürecinde geçiş programı kabul edildi. SSCB'nin bozulmuş bir işçi iktidarı olduğu ve savunulması gerektiği kararı alındı. SSCB'de bürokrasiye karşı politik devrim yapılmasının gerekliliği kararlaştırıldı. Devrimin tek bir ülkede değil dünya genelinde olması gerektiğinin altı çizildi.

İkinci Dünya Savaşı ve Bölünmeler Dönemi

İkinci Dünya Savaşı yıllarında yer altına çekilmek zorunda kalan troçkist hareket çalışmalarına devam etti. ABD'den Sosyalist İşçi Partisi'nin başını çektiği çalışmalarla Dördüncü Enternasyonal yeraltı örgütlenmesini sürdürdü. Yine bu yıllarda Troçki'nin eşi Natalya Sedova Troçki Dördüncü Enternasyonal'e bir istifa mektubu verdi. Bu mektupta SSCB'nin artık bir işçi devleti sayılamayacağı, Yugoslavya'nın da bir işçi devleti olmadığı Troçki'nin düşüncelerinin dogmaya dönüştürüldüğü ve büyük hatalar yapıldığının altı çizildi. SSCB gibi baskıcı bir rejimi savunmak işçi sınıfı için bir hataydı. Öte yandan, baskı altında kalan Troçkist gruplar Vietnam'daki ve diğer ülkelerdeki kitle desteğini kaybettiler.

Dördüncü Enternasyonal Uluslararası Sekreteryası, II. Dünya Savaşı sonrası siyasi durumu ve Doğu Avrupa'daki yeni sosyalist devletleri değerlendirmek amacıyla 1946, 1948 ve 1951 yıllarında bir dizi uluslararası kongre topladı. 1951 kongresi, Doğu Avrupa devletlerini "deforme işçi devletleri" olarak tanımladı. Aynı kongre, Michael Pablo'nun, Troçkistleri stalinist komünist partilerin içinde daha etkin olmaya çağıran görüşlerinide benimsedi. Pablo'ya göre stalinist komünist partiler, gerçek bir işçi hareketine dayanmaları halinde Stalinizm'in etkisinden kurtulabilirdi. Pablo'ya göre; Yugoslavya'nın kendi yolunu seçmesi, bunun olabilirliğini kanıtlıyordu. 1951 kongresinde Troçkistlerin komünist partiler içinde faaliyet göstermesi yönünde karar alındı. Fakat bu karar, daha sonra birçok troçkist militanın tasfiye olmasına neden olacaktı.

1951 kongresinin karşı karşıya geldiği bir başka sorun, Doğu Avrupa'daki yeni rejimler oldu. Troçkist görüşe göre SSCB, kendi varlığı için tehdit olmadığı sürece kapitalizmle uyum içinde yaşayacak, devrimi yaymaya çalışmayacaktı. Doğu Avrupa ülkelerindeki durum bu tezle çelişiyor gibiydi. Tartışmalar sonucunda Kongre; SSCB yönetiminin hâlâ karşı-devrimci olduğunu, Doğu Avrupa'daki yeni rejimlerin II. Dünya Savaşı'nın askeri ve siyasi bir sonucu olduğunu, SSCB'nin rejimini bu ülkelere yaymasının devrimcilikten değil, varlığını koruma güdüsünden kaynaklandığını açıkladı.

1953 yılında ABD-SİP'in liderlerinden Dördüncü Enternasyonale yazdığı mektubunda entrizmi ve pabloculuğu eleştirdi. Kendisini destekleyen partilerle birlikte Dördüncü Enternasyonal'den ayrılıp Dördüncü Enternasyonal'in Uluslararası Komitesi'(DEUK)ni kurdu. İlerleyen dönemlerde SİP, DEUK'dan ayrılarak Dördüncü Enternasyonal'e geri döndü ve Birleşik Sekreterlik(BirSek) kuruldu.

Aşağıda bu sektlerden bazıları hakkında bilgiler bulacaksınız.

Uluslararası Sektler

Dördüncü Enternasyonal
Dördüncü Enternasyonal
Öncül	Komintern
Kuruluş	1938 (87 yıl önce)
Kurucular	Leon Troçki;
Kuruluş yeri	Paris
Kapanış	1953 (72 yıl önce)
Tür	İşçi partileri örgütü
Amaç	İşçi sınıfının savunulması ; ; Kapitalizme karşı sınıf mücadelesi; Sosyalist bir toplumun kurulması; Antistalinizm; Antifaşizm;
Hizmet bölgesi	Dünya çapında
Üyeler	Alfred Rosmer; Pierre Frank; James Burnham; Martin Abern; James P. Cannon; Michel Pablo; ;

İşçilerin Uluslararası Birliği - Dördüncü Enternasyonal (UİT-Cİ): Türkiye seksiyonu İşçi Demokrasisi Partisi
Birleşik Sekreterlik (BirSek): Türkiye seksiyonu Sosyalist Demokrasi için Yeni Yol
Dördüncü Enternasyonal'in Uluslararası Komitesi (DEUK): Türkiye seksiyonu Toplumsal Eşitlik
Uluslararası İşçi Birliği - Dördüncü Enternasyonal (LIT-CI / UİB-DE): Türkiye sempatizan seksiyonu RED Hareketi
Dördüncü Enternasyonal'in Yeniden Kuruluşu Koordinasyonu (CRFI): Türkiye seksiyonu Devrimci İşçi Partisi
Uluslararası Marksist Akım (IMT)
Uluslararası Sosyalist Akım (ISTENDENCY): Türkiye seksiyonu Devrimci Sosyalist İşçi Partisi