Edirneli Nazmi
Edirneli Nazmi | |
|---|---|
| Doğum | Mehmet Edirne |
| Ölüm | 1555 İstanbul |
| Meslek | Divan şairi |
Edirneli Nazmi (d. ? - ö. 1555), Türki-i basit akımı temsilcisi divan şairi. Edirne'de doğmuştur.
Asıl adı bazı kaynaklarda Mehmet, bazı kaynaklarda Muhammed olarak geçer.[1][2] Yeniçeri Ocağı'nda yetişmiştir. Yavuz Sultan Selim'in İran (1514) ve Mısır (1517) seferleri ile Kanuni Sultan Süleyman'ın bazı seferlerine katılmıştır.[2] Ahkam Katipliği yapmış, silahtar bölükbaşısı olmuştur. Kendi zamanına kadar yetişmiş şairlerin birbirlerine yazdıkları nezireleri topladığı Mecmaün Nezair (Nezireler Topluluğu) adında 3356 şiirden meydana gelen bir antolojisi vardır. Yapıtın Viyana'da, Manisa'da Çeşnegir Kütüphanesinde ve İstanbul'da Nuruosmaniye Kütüphanesinde olmak üzere üç yazma nüshası vardır.
Bir diğer eseri Divan-ı Türk-i Basit adında 48.000 beyitlik bir divandır. Şiir gücü bakımından kuvvetli olmayan bu yapıtındaki kasideler ve tarihlerden, yaşadığı dönemin olayları, önemli kişileri, sanatçıların resmî ve özel yaşamları hakkında bilgi edinilebilmektedir. Birçoğu sevgi ve rintlik konularını işleyen şiirlerinde özellikle Rumeli'deki mahalli yaşama ait sahneler canlandırılmıştır. Şiirleri arasında kukla oyunundan bahseden bir parçadan da kukla sanat dalının tarihi aydınlatılmaktadır.
14. ve 15. yüzyıllarda Arap ve Fars edebiyatına özenen divan şairleri zaman geçtikçe, Türkçe sözcükleri daha az kullanır oldular, Türk şiirini yabancı -Arapça ve Farsça- sözcüklerle doldurmaya başladılar. İşte bu durum, o dönemde pek kuvvetli olmayan, hatta zayıf denilebilecek bir tepkiyle karşılandı. Bu, şiir dilinde Türkçülük anlayışının ilk örnekleridir. Bu tepkiden Türkî-i Basit (Yalın Türkçe) akımı doğdu. Diğer Türki-i Basit şairleri Tatavlalı Mahremi ve Aydınlı Visali'dir.[2] Türkî-i Basitçiler aruz veznini ve Divan Edebiyatının nazım şekillerini kullanmakla beraber Arapça ve Farsça tamlama kullanılmadan aruz vezniyle hemen hemen Öz Türkçe şiirler yazdılar. Yabancı sözcük ve tamlamaları şiire sokmadılar, Türkçe sözcüklerle halk dilindeki mecazları, deyimleri ve atasözlerini kullanmaya çalıştılar. Bu akım uzun ömürlü ve kalıcı olmamıştır. Çünkü diğer büyük şairler bu olumlu teşebbüse katılmadığı gibi sonraki yüzyıllarda da bu akımı izleyenler görülmemiştir.
Edirneli Nazmi'nin yalın Türkçeyle yazdığı şiirler Mehmet Fuad Köprülü tarafından Milli Edebiyat Cereyanının İlk Mübeşşirleri ve Türk-i Basit adıyla yayımlandı (1928).[1] Nihal Atsız da şair üzerine geniş bir inceleme yapmıştır (1934).
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Nazmî, Edirneli". teis.yesevi.edu.tr. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 30 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
- ^ a b c Özkan, Mustafa. "EDİRNELİ NAZMÎ". islamansiklopedisi.org.tr. TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2024.
 | Bir şair biyografisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |