Ezgiller
Ezgiller veya Ezgil boyu (Göktürkçe: 𐰃𐰕𐰏𐰠 Ézgil, 𐰃𐰕𐰏𐰠:𐰉𐰆𐰑𐰣 Ézgil bodun[1]), 8. yüzyılda Batı Göktürk Kağanlığı'ndan[2] bir Dokuz Oğuz konfederasyonuna bağlı Göktürk boyu. Daha sonraları İdil Bulgar Devleti'ne tâbi oldular.[3]
646 yılında Dokuz Boylular, Çin'e teslim olmuştu. Tang hanedanı, idarede Ezgillere Orhun bölgesinde Lushan ve Dailin valiliklerini verdi. Ezgiller, 660 yılında diğer boylarla beraber Tang Hanedanına baş kaldırdı, ancak isyan bastırıldı. İsyandan 1 yıl sonra Tang generali Zheng Rentai Ezgiller ve Telegenlere saldırdı. Bu boylar teslim olmasına rağmen general hücum etti.[4]
Orhun Yazıtlarına göre Ezgiller, Kültegin tarafından mağlup edilerek öldürüldü. Bu olaydan sonra Ezgiller Avrupa'ya doğru göç etmiş olmalıdır.[3]
Kül İrkin, Çin kaynaklarında Asikil (Ezgil) kabilesinin reisine verilen unvan idi.[3]
Ezgiller, 10. yüzyılın başında İdil Bulgar Devletinin üç ana boyu içinde İbn Rusteh tarafından sayılmıştı: Bersula, Esğil (Ezgil) ve Bulkar. İdil nehrinin sol kenarına yerleşmişlerdi. Hem Bulgarlara hem de Macarlara komşu idiler. Daha sonra İdil nehrinin sağ tarafına göç edip Oşel şehrini mesken tuttukları, bir kısmının da Macarlarla birlikte göç ederek bugünkü Sekellerin atalarını oluşturduğu düşünülmektedir.[2][3]
10. yüzyılın ilk çeyreğinde Ezgil beyi, bağlı olduğu İdil Bulgar ilteberi Almuş Han'ın kızı ile evliydi.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Türk Bitig: Költiğin / Kültiğin". www.turkbitig.com. 22 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
- ^ a b Koç, Dinçer. İdil Bulgarları. Selenge Yayınları. ss. 113-120. ISBN 9786054944897. 6 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
- ^ a b c d Ögel, Bahaeddin (1945). "Sekel'lerin ataları hakkında (Sikil, Eskil boyları)". Belleten. 1 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.
- ^ Ekrem, Erkin (2015). "Çin Kaynaklarında Dokuz Oğuz Meselesi: Sayısal Yapısı". kaynakca.hacettepe.edu.tr. ss. 189-220. 28 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ İbn Fadlan Seyahatnamesi. Şeşen, Ramazan tarafından çevrildi. Bedir Yayınevi. 1975. s. 64. 8 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2023.