Kronobiyoloji

Kronobiyoloji, canlı organizmaların biyolojik ritimlerini ve bu ritimlerin zamana bağlı değişimlerini inceleyen bilim dalıdır. Bu ritimler, genellikle sirkadiyen, ultradiyen veya infradiyen döngüler olarak sınıflandırılır.

Tanım

Kronobiyoloji, organizmaların içsel saat mekanizmalarının dış çevresel etmenlerle (örneğin ışık, sıcaklık ve beslenme) nasıl etkileşime girdiğini araştırır. Bu bilim dalı, hem insanlar hem de diğer canlılar üzerindeki biyolojik zamanlamayı anlamayı amaçlar.

Tarihçe

Kronobiyolojiye yönelik ilk sistematik araştırmalar 18. yüzyılda Jean-Jacques d'Ortous de Mairan tarafından yapılmıştır. Mairan, bitkilerin yaprak hareketlerinin güneş ışığı olmadan da devam ettiğini gözlemleyerek, içsel bir biyolojik saatin varlığını ortaya koymuştur. yüzyılda Franz Halberg "sirkadiyen ritim" terimini bilim dünyasına kazandırmış ve kronobiyolojiyi modern bir araştırma alanı haline getirmiştir.

Alt dalları

Kronobiyoloji, araştırma konularına göre farklı alt dallara ayrılır:

Sirkadiyen biyoloji: Yaklaşık 24 saatlik biyolojik döngüleri inceler.

Kronofarmakoloji: İlaçların etkinliği ve yan etkilerinin günün saatine göre değişimini araştırır.

Krononutrisyon: Beslenme alışkanlıklarının biyolojik ritimlerle ilişkisini inceler.

Kronoterapi: Hastalıkların tedavisinde biyolojik saatlerin dikkate alınmasını öneren bir yaklaşımdır.

Uygulama alanları

Kronobiyolojinin bulguları tıp, psikoloji, beslenme bilimi ve uyku bilimi gibi pek çok alanda kullanılmaktadır. Özellikle uyku bozuklukları, depresyon, jet lag ve vardiyalı çalışma gibi durumların anlaşılması ve tedavisinde önemli katkılar sağlar.

Ayrıca bakınız

• Biyolojik saat

Kaynakça

• Halberg, F. (1959). “Physiologic 24-hour periodicity; general and procedural considerations with reference to the adrenal cycle.” International Journal of Chronobiology. Refinetti, R. (2016). Circadian Physiology. CRC Press