Mars'ın araştırılması

Mars gezegeni, 20. yüzyılın sonlarından itibaren Dünya'dan gönderilen sondalar aracılığıyla uzaktan araştırılmaktadır. Bu araştırmalar, öncelikli olarak jeolojisini ve yaşanabilirlik potansiyelini anlama üzerine odaklanarak, Mars sistemi hakkında büyük bir bilgi artışı sağladı.^[1]^[2] Gezegenler arası yolculukların mühendisliği karmaşık bir iştir ve Mars'ın araştırılması, özellikle ilk girişimlerde yüksek bir başarısızlık oranıyla karşılaşmıştır. Mars'a gönderilen tüm uzay araçlarının yaklaşık yüzde altmışı görevlerini tamamlayamadan başarısız olmuş, bazıları ise gözlemlerine bile başlayamadan arızalanmıştır. Bununla birlikte teknik ömürlerinin çok ötesinde çalışan ikiz Mars araştırma araçları, Spirit ve Opportunity gibi beklenmedik başarılara da imza atılmıştır.^[3]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Grotzinger, John P. (24 Ocak 2014). "Introduction to Special Issue – Habitability, Taphonomy and the Search for Organic Carbon on Mars". Science. 343 (6169). ss. 386-387. Bibcode:2014Sci...343..386G. doi:10.1126/science.1249944. PMID 24458635.
^ Changela, Hitesh G.; Chatzitheodoridis, Elias; Antunes, Andre; Beaty, David; Bouw, Kristian; Bridges, John C.; Capova, Klara Anna; Cockell, Charles S.; Conley, Catharine A.; Dadachova, Ekaterina; Dallas, Tiffany D. (1 Aralık 2021). "Mars: new insights and unresolved questions". International Journal of Astrobiology (İngilizce). 20 (6). ss. 394-426. arXiv:2112.00596 . Bibcode:2021IJAsB..20..394C. doi:10.1017/S1473550421000276. ISSN 1473-5504. 14 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Mart 2024.
^ Society, National Geographic (15 Ekim 2009). "Mars Exploration, Mars Rovers Information, Facts, News, Photos – National Geographic". National Geographic. 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2016.

Bibliyografya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Mars – A Warmer, Wetter Planet Jeffrey S. Kargel (Temmuz 2004'te yayınlandı; 978-1-85233-568-7)
The Compact NASA Atlas of the Solar System Ronald Greeley ve Raymond Batson (Ocak 2002'de yayımlandı; 0-521-80633-X)
Mars: The NASA Mission Reports / Düzenleyen: Robert Godwin (2000) 1-896522-62-9

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Mars'ın araştırılması ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

NASA Mars exploration web sitesi 7 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Mars Exploration (İngilizce)12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Scientific American Haritalar ve Makaleler (İngilizce)
Next on Mars (İngilizce)27 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Bruce Moomaw, Space Daily, 9 Mart 2005): NASA'nın Mars araştırma planlarına kapsamlı bir bakış (İngilizce)

Mars

Coğrafya

Atmosfer	Dolaşım İklim Toz şeytanı izleri Metan
Bölgeler	Arabia Terra Cerberus (Mars) Cydonia Eridania Gölü Iani Chaos Olympia Undae Planum Australe Planum Boreum Dörtgenler Sinus Meridiani Tempe Terra Terra Cimmeria Terra Sabaea Tharsis Undae Ultimi Scopuli Vastitas Borealis
Fiziksel özellikler	"Kanallar" (liste) Kanyonlar Catenae Kaotik arazi Kraterler Fossae Oluklar Mensae Labirent Dağlar Gözlemlenen kayalar Taşkın kanalları Ovalar Vadi ağı Vadiler Kütleçekim
Jeoloji	Beyin arazisi Karbonatlar Kaotik arazi Renk Bileşim Eşmerkezli krater dolgusu Koyu yamaç çizgisi İkilik Gayzerler Buzullar Yeraltı suyu Oluklar Göller Lav tüpleri Mars depremi Meteoritler Dünya'da Mars'ta Çamur çatlakları Kuzey Kutbu Havzası Okyanus teorisi Cevher kaynakları Kutup buzulları Tekrarlayan yamaç çizgileri (RSL) Halka kalıp kraterleri pseudokraterler Mevsimsel akıntılar Toprak Kürecikler Yüzey Tharsis tümseği Volkanizma Su Yardanglar
Tarihçe	Amazon dönemi Hesperian Noachian Gözlem tarihçesi Klasik albedo özellikleri

Astronomi

Uydular	Phobos Stickney krateri Monolit Deimos Swift krateri Voltaire krateri
Geçişler	Mars'taki Güneş tutulmaları Uydu geçişleri Phobos Deimos Gezegen geçişleri Dünya Merkür
Asteroitler	Çarpmalar Mars'la kesişenler 2007 WD5 Truvalılar 5261 Eureka 1998 VF₃₁ 1999 UJ₇ 2007 NS₂
Kuyruklu yıldızlar	C/2013 A1 (Siding Spring) (Mars'a yakın geçiş, 19 Ekim 2014)
Genel	Yörünge

Araştırma

Konseptler	Uçuş Yörünge aracı İniş Keşif aracı Örnek getirme İnsanlı görev Kalıcı yerleşim kolonileştirme Dünyalaştırma
Görevler	Mars'a yönelik görevlerin listesi

İlgili

Kategori

Mars uzay aracı görevleri

Aktif

Uçuşlar	Psyche^‡ (2023, 2026'da yakın geçiş) Hera^‡ (2024, 2025'de yakın geçiş) Europa Clipper^‡ (2024, 2025'de yakın geçiş)
Yörünge araçları	2001 Mars Odyssey Mars Express Mars Reconnaissance Orbiter MAVEN ExoMars Trace Gas Orbiter Umut Tianwen-1 yörünge aracı
Keşif araçları	Curiosity Mars Bilim Laboratuvarı Perseverance Mars 2020 Zhurong

Geçmiş

Uçuşlar	Mars 1^† Mariner 4 Zond 2^† Mariner 6 ve 7 Mars 6 Mars 7 Rosetta Dawn Mars Cube One (MarCO)
Yörünge araçları	Mars 2 Mars 3 Mariner 9 Mars 4^† Mars 5 Viking programı Viking 1 Viking 2 Fobos programı Fobos 1^† Fobos 2^† Mars Observer^† Mars Global Surveyor Nozomi^† Mars Climate Orbiter^† Mangalyaan
İniş araçları	Mars 2^† Mars 3^† Mars 6^† Mars 7^† Viking 1 Viking 2 Mars Pathfinder Mars Polar Lander^† / Deep Space 2^† Beagle 2^† Phoenix ExoMars Schiaparelli^† InSight Tianwen-1 iniş aracı
Keşif araçları	PrOP-M^† Sojourner Mars Exploration Rover Spirit Opportunity
Hava aracı	Ingenuity helikopteri Mars 2020

Başarısız fırlatmalar	Mars 1960A 1960B 1962A 1962B Mariner 3 Mars 1969A 1969B Mariner 8 Kosmos 419 Mars 96 Fobos-Grunt / Yinghuo-1

Gelecek

Planlanan	EscaPADE (2025) Mangalyaan-2 (2026) Martian Moons eXploration (MMX) (2026) Tianwen-3 (2028) Tera-hertz Explorer (TEREX) (2020'lerin ortası) Rosalind Franklin (2028) MBR Explorer^‡ (2028, 2031'de yakın geçiş) NASA-ESA Mars Sample Return Mars Örnek Toplama Helikopterleri Kazachok
Önerilen	Biyolojik Oksidan ve Yaşam Tespiti DePhine EscaPADE Icebreaker Life Mars Üssü Alfa Mars Exploration Ice Mapper Mars Geyser Hopper Mars-Grunt Mars Micro Orbiter MELOS keşif aracı MetNet Next Mars Orbiter PADME Phootprint Sky-Sailor

Araştırmalar

Kavramlar	Uçuş Yörünge aracı İniş Keşif aracı Hava aracı Örnek getirme (Mars Sample Retrieval iniş aracı, Earth Return Orbiter yörünge aracı, Mars Yükselme Taşıtı, Mars Örnek Alma Helikopterleri) Mürettebatlı görev Kalıcı yerleşim Kolonizasyon Dünyalaştırma
Stratejiler	Mars Keşif Programı Mars Exploration Joint Initiative

Görevler fırlatma tarihine göre sıralanmıştır. ^† işareti, yolda veya amaçlanan görev verileri gönderilmeden önce başarısız olanları gösterir. ^‡ işareti, başka bir hedefe gidişte gezegenin kütleçekimsel sapan olarak kullanıldığını belirtir.

g t d Mars Exploration Rover
Genel	Spirit keşif aracı (MER-A) Opportunity keşif aracı (MER-B) Bilimsel sonuçlar
Spirit keşif aracı	Zaman çizelgesi Gusev krateri Ziyaret edilen yüzey özellikleri
Opportunity keşif aracı	Zaman çizelgesi Meridiani Planum Argo krateri Eagle krateri Endeavour krateri Ziyaret edilen yüzey özellikleri
Cihazlar	APXS Kameralar (Hazcam, Navcam, Pancam, Mikroskobik görüntüleyici) MIMOS II Mini-TES Kaya Aşındırma Aleti (RAT) Keşif aracında gömülü bilgisayarlar MarsDial (Kalibrasyon Hedefi/Plaka)
İlgili	Bilgisayarlar (IBM RAD6000) DSN JPL Maestro Rocker-bogie Roketler (Delta II Heavy) 37452 Spirit 39382 Opportunity Roving Mars (2006 belgeseli) Good Night Oppy (2022 belgeseli) Mars'ın araştırılması

Güneş Sistemi

Gezegenler ve cüceler	Karasallar Merkür Venüs Dünya Mars Devler Gaz Jüpiter Satürn Buz Uranüs Neptün Cüceler Ceres Plüton Haumea 50000 Quaoar Makemake 225088 Gonggong Eris 90377 Sedna
Uydular	Dünya Ay Dünya'ya yakın diğer cisimler Mars Phobos Deimos Jüpiter Ganymede Callisto Io Europa tamamı 95 Satürn Titan Rhea Iapetus Dione Tethys Enceladus Mimas Hyperion Phoebe tamamı 146 Uranüs Titania Oberon Umbriel Ariel Miranda tamamı 28 Neptün Triton Proteus Nereid tamamı 16 Plüton Charon Nix Hydra Kerberos Styx Haumea Hiʻiaka Namaka 50000 Quaoar Weywot Makemake S/2015 (136472) 1 225088 Gonggong Xiangliu Eris Dysnomia
Halkalar	Jüpiter Satürn (Rhea?) Chariklo Chiron Uranüs Neptün Haumea Quaoar
Küçük Güneş Sistemi cisimleri	Kuyruklu yıldızlar Demokloidler Meteoroitler Küçük gezegenler isimler ve anlamları uydular Gezegenimsi Gezegensel yörüngeden geçen küçük gezegenler Merkür Venüs Dünya Mars Jüpiter Satürn Uranüs Neptün Truvalar Venüs Dünya Mars Jüpiter Truva kampı Yunan kampı Satürn Uyduları Uranüs Neptün Dünya'ya yakın cisimler Asteroit kuşağı Asteroitler Ceres Vesta Pallas Hygiea aktif ilk 1000 aileler PHA istisnai Kirkwood boşluğu Centaurlar Neptün truvaları Neptün ötesi cisimler Kuiper Kuşağı Kubvanolar Plütinolar Ayrık cisimler Sednoidler Dağınık disk Oort bulutu Hills bulutu

Varsayımsal cisimler	Beşinci dev Nemesis Phaeton Dokuzuncu Gezegen Gezegen V Gezegen X Alt uydular Theia Tyche Vulkan Vulkanoidler
Araştırma (ana hatlar)	Kolonizasyon Keşif astronomi tarihsel modeller zaman çizelgesi Uzay sondaları zaman çizelgesi liste İnsanlı uzay uçuş programı uzay istasyonları liste programlar Merkür Venüs Ay madencilik Mars Ceres Asteroitler madencilik Kuyruklu yıldızlar Jüpiter Satürn Uranüs Neptün Plüton Derin uzay
Oluşum ve evrim	Yıldız oluşumu Yığılma Yığılma diski Atılım diski Çöküntü çemberi Enkaz diski Çöküntü örtüsü Coatlicue Kozmik toz Enkaz diski Ayrık cisim EXCEDE Ötegezegen zodyak tozu Dünya dışı malzemeler Örnek kürasyonu Örnek getirme görevi Donma/Buz çizgisi Büyük çarpışma hipotezi Kütleçekimsel çökme Hills bulutu Hill küresi Gezegenler arası toz bulutu Gezegenler arası ortam/uzay Yıldızlararası bulut Yıldızlararası ortam Yıldızlararası uzay Kuiper Kuşağı Kuiper uçurumu Moleküler bulut Bulutsu hipotezi Oort bulutu Dış uzay Gezegen Dağılmış Göç Sistem Gezegenimsi Oluşum Birleşen yıldızlar Ön gezegen diski Halka sistemi Roche limiti ve Hill küresi Moloz yığını Dağınık disk
Listeler	Kuyruklu yıldız Muhtemel cüce gezegenler Kütleçekimsel yuvarlak cisimler Küçük gezegenler Doğal uydular Güneş Sistemi modelleri Güneş Sistemi'ndeki cisimler büyüklüğüne göre keşif tarihine göre uzaklığa göre Yıldızlararası ve yıldız çevresi moleküller
İlgili	Çift gezegen Lagrange noktası Uyducuk Syzygy Kütleçekim kilidi

Güneş Sistemi → Yerel Yıldızlararası Bulut → Yerel Kabarcık → Gould Kuşağı → Orion Kolu → Samanyolu → Samanyolu altgrubu → Yerel Grup → Yerel Katman → Başak Süperkümesi → Laniakea Süperkümesi → KBC Boşluğu → Gözlemlenebilir Evren → Evren
Her ok (→) "içinde" veya "parçası" olarak okunabilir.

Mars ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.