Proteus (uydu)
.jpg) Voyager 2 tarafından Ağustos 1989'da (görüntü işleme tarihi) elde edilmiş Proteus'un işlenmiş gri tonlamalı görüntüsü. Devasa Pharos krateri, Proteus'un aydınlanma çemberini (gece gündüz sınırı) de içine alarak sağ üst kısmın çoğunu kaplıyor. | |
| Keşif | |
|---|---|
| Keşfeden | Voyager 2 Stephen P. Synnott |
| Keşif tarihi | 16 Haziran 1989 |
| Adlandırmalar | |
| MPC belirtmesi | Neptune VIII |
Adın kaynağı | Πρωτεύς veya Πρωτέας, Prōteys veya Prōteas |
Alternatif adlar | S/1989 N 1 |
| Sıfatlar | Protean |
| Yörünge özellikleri[1] | |
Dönem 18 Ağustos 1989 | |
| Enberi | 117.584±10 km |
| Enöte | 117.709±10 km |
| 117.647±1 km (4,75 RN) | |
| Dış merkezlik | 0,00053±0,00009 |
| 1,12231477±0,00000002 g | |
Ortalama yörünge hızı | 7,623 km/s |
| Eğiklik | 0,524° (Neptün'ün ekvatoruna) 0,026°±0,007° (yerel Laplace düzlemine) |
| Doğal uydusu | Neptün |
| Fiziksel özellikler | |
| 19,7[2] | |
| Boyutlar | 424 km × 390 km × 396 km[3] |
Ortalama yarıçap | 209±8 km[4] 210±7 km[5] |
| 554.200 km2[6] | |
| Hacim | (3,4±0,4)×107 km3[3] |
| Kütle | ≈ (1,55–3,10)×1019 kg ≈ (2,60–5,20)×10-6 Dünya |
Ortalama yoğunluk | ≈ 0,46–0,91 g/cm3[7] |
| ≈ 0.023–0.054 m/s2 | |
| ≈ 0.099–0.146 km/s | |
| eş zamanlı[3] | |
| sıfır[3] | |
| Albedo | 0,096[5][2] |
| Sıcaklık | ≈ 51 K ortalama (tahmini) |
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |
Proteus (diğer adıyla Neptune VIII), Neptün'ün ikinci en büyük uydusu ve aynı zamanda en büyük iç uydusudur. 1989 yılında Voyager 2 tarafından keşfedilen uydu, adını Yunan mitolojisindeki şekil değiştiren deniz tanrısı Proteos'tan almıştır.[8] Proteus, Neptün'ün ekvator yarıçapının yaklaşık 4,75 katı mesafede, neredeyse ekvatoral bir yörüngede döner.[1]
Çapı 400 km'den (250 mil) fazla olan ve ağırlıklı olarak buzdan oluşan bir gök cismi olmasına rağmen, Proteus'un şekli elipsoidden önemli ölçüde farklıdır.[4] Daha çok, hafifçe içbükey birkaç yüzeye ve 20 km'ye (12 mil) kadar yükselti farkına sahip düzensiz bir çokyüzlüye benzemektedir. Yüzeyi koyu, nötr renkte ve yoğun şekilde kraterlerle kaplıdır.[9] Proteus'un en büyük krateri, çapı 230 km'den (140 mil) fazla olan Pharos'tur. Ayrıca büyük kraterlerle ilişkili bir dizi uçurum, yarık ve vadi de bulunur.
Proteus muhtemelen Neptün ile birlikte oluşmuş bir gök cismi değildir. Daha ziyade, Neptün'ün en büyük uydusu Triton'un yakalanması sırasında oluşan enkazdan sonra yığılmayla oluşmuş olabilir.[10]
Keşif ve adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]
Proteus, Voyager 2 uzay sondasının Ağustos 1989'daki Neptün yakın geçişinden iki ay önce elde ettiği görüntülerden keşfedildi. Bu keşif, Neptün'ün uydusu Nereid'in 1949 yılındaki keşfinden 40 yıl sonra gerçekleşmiştir.[11]
Keşif sonrası geçici olarak S/1989 N 1 adı verildi.[12] Stephen P. Synnott ve Bradford A. Smith keşfi 7 Temmuz 1989'da duyurdular ve sadece "21 gün boyunca çekilen 17 kare"den bahsettiler. Bu da keşif tarihinin 16 Haziran'dan önceki bir zamana denk geldiğini göstermektedir.[13]
16 Eylül 1991'de S/1989 N 1'e, Neptün'ün uydularının denizle ilgili tanrılar ve mitolojik varlıklar ile adlandırılması geleneğine uygun olarak Yunan mitolojisindeki şekil değiştiren deniz tanrısı Proteos'un adı verildi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Jacobson, R. A.; Owen, W. M. Jr. (2004). "The orbits of the inner Neptunian satellites from Voyager, Earthbased, and Hubble Space Telescope observations". Astronomical Journal. 128 (3): 1412-1417. Bibcode:2004AJ....128.1412J. doi:10.1086/423037.
- ^ a b "Planetary Satellite Physical Parameters". JPL (Solar System Dynamics). 18 Ekim 2010. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2011.
- ^ a b c d Stooke, Philip J. (1994). "The surfaces of Larissa and Proteus". Earth, Moon, and Planets. 65 (1): 31-54. Bibcode:1994EM&P...65...31S. doi:10.1007/BF00572198.
- ^ a b Croft, S. (1992). "Proteus: Geology, shape, and catastrophic destruction". Icarus. 99 (2): 402-408. Bibcode:1992Icar...99..402C. doi:10.1016/0019-1035(92)90156-2.
- ^ a b Karkoschka, Erich (2003). "Sizes, shapes, and albedos of the inner satellites of Neptune". Icarus. 162 (2): 400-407. Bibcode:2003Icar..162..400K. doi:10.1016/S0019-1035(03)00002-2.
- ^ "Proteus By The Numbers". solarsystem.nasa.gov/. 16 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2020.
- ^ Zhang, K.; Hamilton, D. P. (2008). "Orbital resonances in the inner Neptunian system: II. Resonant history of Proteus, Larissa, Galatea, and Despina". Icarus. 193 (1): 267-282. Bibcode:2008Icar..193..267Z. doi:10.1016/j.icarus.2007.08.024.
- ^ Marsden, Brian G. (16 Eylül 1991). "Satellites of Saturn and Neptune". IAU Circular. 5347. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Ekim 2011.
- ^ Dumas, Christophe; Smith, Bradford A.; Terrile, Richard J. (2003). "Hubble Space Telescope NICMOS Multiband Photometry of Proteus and Puck". The Astronomical Journal. 126 (2): 1080-1085. Bibcode:2003AJ....126.1080D. doi:10.1086/375909.
- ^ Goldreich, P.; Murray, N.; Longaretti, P. Y.; Banfield, D. (1989). "Neptune's story". Science. 245 (4917): 500-504. Bibcode:1989Sci...245..500G. doi:10.1126/science.245.4917.500. PMID 17750259.
- ^ "Proteus In Depth". NASA Solar System Exporation. 21 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019.
- ^ Smith, B. A.; Soderblom, L. A.; Banfield, D.; Barnet, C.; Basilevsky, A. T.; Beebe, R. F.; Bollinger, K.; Boyce, J. M.; Brahic, A. (1989). "Voyager 2 at Neptune: Imaging Science Results". Science. 246 (4936): 1422-1449. Bibcode:1989Sci...246.1422S. doi:10.1126/science.246.4936.1422. PMID 17755997. 4 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi29 Kasım 2024.
- ^ Green, Daniel W. E. (7 Temmuz 1989). "1989 N 1". IAU Circular. 4806. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi24 Ekim 2011.
_flatten_crop.jpg)
| Coğrafya |  | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Uydular | |||||||
| Astronomi |
| ||||||
| İnceleme |
| ||||||
| İlgili | |||||||
| Gezegen uyduları |    | |
|---|---|---|
| Cüce gezegen uyduları | ||
| Küçük gezegen uyduları |
| |
| Boyuta göre sıralanmış | ||