Mukan
| Mukan Kağan Eski Türkçe:      Çince: 木桿可汗/木杆可汗 | |
|---|---|
| Göktürk Kağanlığı'nın III. kağanı | |
| Hüküm süresi | 553 – 572 |
| Önce gelen | İssik Kağan |
| Sonra gelen | Tapar Kağan |
| Ölüm | 572 |
| Çocuk(lar)ı | Töremen Apa Kağan İmparatoriçe Aşina Yangsu Tigin |
| Hanedan | Aşina |
| Babası | Bumin Kağan |
| Annesi | Prenses Changle |
| Dini | Tengricilik |
Mukan Kağan, Muhan Kağan, Bağan Kağan ya da (bazı tarihçiler tarafından Türkçesi olarak görülen adıyla) Bukan Kağan olarak da bilinir, (Eski Türkçe: , Mukan Kagan,[1] 木桿可汗/木杆可汗, Pinyin: mùgǎn kěhàn, Wade-Giles: mu-kan k'o-han veya 木汗可汗, mùhàn kěhàn, mu-han k'o-han, soyadı ve ad: 阿史那 燕都, āshǐnà yàndōu, a-shih-na yen-to), Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kağanı (hükümdarlığı: 553-572). Bumin Kağan'ın oğlu ve İssik Kağan'ın küçük kardeşi.
552'de Orta Asya bozkırlarında siyasi durum karışıktı. Göktürkler Cücenleri yendi ve bozkırda büyük bir otorite boşluğu[kaynak belirtilmeli]doğdu.
Bumin Kağan'ın hemen o yıl içinde ölmesi Göktürklerin durumunu zorlaştırdı. Yerine geçen büyük oğlu Kara Issık Kağan da bir yıl içinde öldü. Bumin'in küçük kardeşi İstemi Yabgu ise batıya yönelmişti.
Mukan böyle sorunlu bir dönemde halkının başına geçti. Yeni kurulmakta olan devleti koruyabilmek adına sert davrandı. Doğuda yükselmeye başlayan Kitan gücünü kırarak bozkırdaki Göktürk egemenliğini pekiştirdi. Mukan Kağan döneminde devlet o güne kadarki en haşmetli çağına ulaştı.
Chou Shu Çin yıllığına göre:
Mukan kagan heybetli görünüşlü, yüzü geniş ve kızıl olup gözleri donuk cam gibi olan, kudretli hitap etmesini iyi bilen, gerektiği yerde barışçıl ama çoğu zaman sert ve tavizsiz bir siyaset izleyen biri olarak tasvir edilir.
Cücen Devletine darbe üstüne darbe indirmiş ve 555 yılında Çin'in Tsi(Chi) topraklarına sığınan Cücenleri ortadan kaldırmıştır.
Bir sonraki yıl doğuda Kitanları kuzeyde Kırgızları Göktürk hakimiyetine bağladı. Tsi (chi) hanedanını baskı altına aldı, İstemi Yabgu'nun harekâtlarına karşı Çin'den yardım isteyen Akhun Devleti'ne ve Maveraunnehir devletine Çin askeri desteğini önledi.
568 yılında Şansi'deki Tsi başkenti Tsin-yang'ı muhasara etti. Mukan Kağan'ın kızı (Prenses Aşina) Çin imparatoru ile evlenerek bu ülkenin imparatoriçesi oldu. Mukan Kağan, kızının bu evliliğini iyi kullanarak Çin'in zenginliklerinin kendi ülkesine akmasını sağladı.
Mukan Kağan, genç amcası İstemi Yabgu ile beraber, yeni kurulmakta olan Göktürk Kağanlğı'nın isyan ve çalkantılarla sarsılmasını önlemiş ve devleti iyi yöneterek siyasi ve askeri olarak çok ileri düzeye taşımıştır.[kaynak belirtilmeli]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Ethno Cultural Dictionary, TÜRIK BITIG". 9 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2010.
- Eski Türkler, Gumilev.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir] | Türk tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |