Tang'ın Sir-Tarduş seferi
Tang'ın Sir-Tarduş Seferi, Tang imparatoru Li Şimin'in 641'de Sir-Tarduşlar'a düzenlediği seferdir.[1]
Sefer ve nedeni
[değiştir | kaynağı değiştir]626-649 yılları arasında Çin imparatorluğu yapan Li Şimin, iktidarının ilk döneminde Sir-Tarduşlarla iyi ilişkiler içerisindeydi. Bu dönemde, Çin topraklarının en büyük tehdidi konumundaki Doğu Göktürkler'in bir özerk devletçiği olan Sir-Tarduşlar; 630'da Tang ile ittifak yaparak Doğu Göktürk Kağanlığı'nı mağlup etmişti.
Doğu Göktürkler'in aldığı bu yenilgiden yararlanan Sir-Tardış kağanı Yinçü Kağan, Göktürkler'in eski topraklarını işgale başladı. Tang'a bağlılığını bildiren Yinçü Kağan, bir yandan da topraklarını genişletmeye başladı. Bunun üzerine Tang, Kuo Sipen'i Sir-Tartuşlar'a yollayarak, Göktürklerle savaşmaması talimatını verdi.[2] Buna rağmen saldırılar devam edince, Li Şimin, 639'da, Doğu Göktürk Kağanlığı'nı yeniden kurmayı denedi ve kağanlık Li Simo tarafından yeniden kuruldu. Sir-Tarduşların genişlemesini engellemek için yapılan bu hamle, Göktürklerin henüz çok zayıf durumda olması nedeniyle başarısız oldu. Sir-Tarduşlar, Doğu-Göktürk Kağanlığı'nın yeniden kurulmasını engellemek amacıyla muhtelif savaşlarla yeni kurulan kağanlığı meşgul etti. Doğu Göktürk yerleşimlerini yağmaladı. Tümgeneral Li Şiji, geçici olarak Doğu Göktürkler'i Sir-Tarduş akınlarından koruyabilmek amacıyla, 641'de Sir-Tarduşlar'ın üzerine yürüdü.[3] Tang ordusu Sir-Tarduşlar'ı mağlup etti. 644'te, Li Şimin Goguryeo üzerine yürüyünce, Sir-Tarduş komutanı Yinçü, Doğu Göktürk Kağanlığı'na saldırdı ve Doğu Göktürk Kağanlığı'nı yendi.[4] Doğu Göktürk kağanı Li Simo, yenilgi sonrasında kaçarak Tang'a sığındı. İşgale uğrayan Goguryeo, Sir-Tarduşlar'dan yardım istedi. Ama Yinçü Kağan, Çin'le çatışmaktan çekindi. Tang'la doğrudan bir çatışmaya girmedi. 645'te Yinçü ölünce yerine geçen oğlu Tolı, Tang güçleriyle şiddetli çatışmalara girmeye başladı. 646'da, Tang seferi beklenmeden Tang'a karşı saldırıya geçildi. Ancak Tolı'nın ordusu mağlup oldu. Çin ile ittifak hâlinde olan Uygurlar bağımlı bulundukları Sir-Tarduşlar'a karşı ayaklanarak; Sir-Tarduşlar'ı mağlup etti. Ayrıca Tolı'yı öldürdüler. Tolı'nın kuzeni Toburçuk Kağan tahta geçti. Toburçuk, Tang güçlerinin üstünlüğünü kabul etti. Böylece Çin kaynaklarında Seyanto Hanlığı olarak bilinen Sir-Tarduş Kağanlığı yıkıldı.[5]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ The History of China, PediaPress, s. 262.
- ^ ''Tzu chih t'ung chien'' Cilt 195.
- ^ David Graff (2003), Medieval Chinese Warfare 300-900, Routledge, çevrimiçi sayfa 22 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Yihong Pan (1997), Son of Heaven and Heavenly Qaghan: Sui-Tang China and Its Neighbors, Center for East Asian Studies, Western Washington Üniversitesi, s. 194.
- ^ Mark Edward Lewis (2012), China's Cosmopolitan Empire, Harvard Üniversitesi Yayınları, s. 152.