Pasinler
| Pasinler | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Erzurum |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Yunus Emre Temel |
| • Belediye başkanı | Ünsal Sertoğlu (AK Parti) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1460 km² |
| Rakım | 1760 m |
| Nüfus | |
| • Kır | - |
| • Şehir | 28.513 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| Posta kodu | 25300 |
| İl alan kodu | 442 |
| İl plaka kodu | 25 |
Pasinler, Erzurum ilinin bir ilçesi ve bu ilçenin idari merkezidir.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Pasinler'in eski adı Basiani'dir. Nitekim Gürcü coğrafyacı Vahuşti (1696-1757) Aras Nehri'nin yukarı kesimindeki kentin ve bölgenin eski adının Basiani olduğunu, Osmanlı döneminde buraya Hasan Kala (ასანყალა: Asankala) dendiğini yazar.[1] Eskiden bugünkü Horasan ile Köprüköy ilçelerini de kapsayan Pasinler kazası, 1835 Osmanlı nüfus defteri ile 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Hasan Kala (خسن قلعە) olarak geçer.[2][3]
Bugünkü Pasinler, Köprüköy ve Horasan bölgesi, Biani olarak adlandırıldığı sırada Urartuların kontrolü altında bulunuyordu. Orta Çağ'da Gürcistan sınırları içinde yer alıyordu. Nitekim 13. yüzyılın başında Gürcüler ile Türkler arasındaki Basiani Savaşı bu bölgede meydana gelmiştir. Osmanlılar bu bölgeyi 1545 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir.[4] Pasinler kasabasında bulunan ve Hasan Kale olarak da bilinen Pasinler Kalesi, Demirdöven köyünde megalit yapı kalıntısı eski zamanlardan kalmıştır.[5]
Bugün Pasinler ile Köprüköy ve Horasan ilçelerini kapsayan bölge, 1835 Osmanlı nüfus sayımında Hasan Kala adıyla Erzurum Eyaleti'nin kazalarından biriydi. Hasan Kala (Pasinler) şehir merkezi 8 mahalle ve kaza 127 köyden oluşuyordu. Askere alma ve vergi toplama amacıyla yapılmış olan bu nüfus sayımında sadece erkekler kaydedilmiştir. Hasan Kala kazsındaki köylerde yaşayan toplam erkek nüfusu, %72'sini Müslüman (6.561 kişi) ve %28'ini ise Hristiyan (2.578 kişi) olmak üzere, 9.139 kişiden oluşuyordu.[2]
Hasan Kala kazası, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Pasinler kazası olarak da anılmıştır. Bu tarihte kaza, merkez, Aras, Pasin-i Süfla (Aşağı Pasin) ve Kara Yazı nahiyelerinden oluşuyordu.[6] 1940 genel nüfus sayımında ise, Pasinler kazası merkez, Aras, Aşağı Pasin ve Çobandede nahiyelerini kapsıyordu. Kara Yazı kazaya dönüştürülmüş ve Çobandede nahiyesi kurulmuştu. Pasinler kazası 141 köyü kapsıyordu ve bu köylerin toplam nüfusu 45.331 kişiden oluşuyordu. Pasinler kasabasında ise 6.314 kişi yaşıyordu.[7]
Pasinler ilçesine bağlı Aşağı Pasin ve Aras bucakları birleştirerek 27 Kasım 1953 tarihinde 6191 sayılı kanunla Horasan ilçesi kuruldu. Bunun sonucunda Pasinler ilçesinin yüzölçümü küçüldü ve ilçeye bağlı köy sayısı, 1955 genel nüfus sayımına göre 78'e indi.[8] 1965 genel nüfus sayımında Pasinler ilçesi merkez ve Çobandede bucaklarından oluşuyor ve 80 köyü kapsıyordu. İlçede 41.917 kişiden oluşan nüfus çinde 13.129 kişi okuma yazma biliyordu.[9] Çobandede bucağı, 16 Mayıs 1990 tarihinde Köprüköy ilçesine dönüştürüldü ve Pasinler, 58 köyü kapsayan bir ilçe haline geldi.[10]
Coğrafya
[değiştir | kaynağı değiştir]Erzurum il merkezine 37 km uzaklıktadır. İlçenin yüzölçümü 1.134 km²’dir.[11] Tarihi İpek Yolu'nun üzerindedir. Kalesi, şifalı kaplıcaları, maden suları ve patatesi ile ünlüdür. İlçe merkezine 4 km uzaklıkta bulunan Serçeboğazı mahallesinin hemen girişinde diüretik maden suyu bulunmaktadır.
Nüfus
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927[12] | 34.567 | 3.166 | 31.401 |
| 1935[13] | 48.839 | 3.888 | 44.951 |
| 1940[14] | 51.645 | 6.314 | 45.331 |
| 1945[15] | 57.048 | 5.759 | 51.289 |
| 1950[16] | 65.125 | 8.015 | 57.110 |
| 1955[17][a] | 35.937 | 6.939 | 28.998 |
| 1960[18] | 39.196 | 7.926 | 31.270 |
| 1965[19] | 41.917 | 9.277 | 32.640 |
| 1970[20] | 45.880 | 11.166 | 34.714 |
| 1975[21] | 51.918 | 14.267 | 37.651 |
| 1980[22] | 61.984 | 19.752 | 42.232 |
| 1985[23] | 60.616 | 15.849 | 44.767 |
| 1990[24][b] | 42.991 | 19.144 | 23.847 |
| 2000[25] | 44.663 | 22.787 | 21.876 |
| 2007[26] | 34.453 | 15.950 | 18.503 |
| 2008[27] | 33.267 | 14.762 | 18.505 |
| 2009[28] | 32.383 | 13.969 | 18.414 |
| 2010[29] | 31.763 | 13.513 | 18.250 |
| 2011[30] | 31.984 | 13.593 | 18.391 |
| 2012[31] | 31.717 | 13.604 | 18.113 |
| 2013[32] | 31.581 | 31.581 | veri yok |
| 2014[33] | 30.646 | 30.646 | veri yok |
| 2015[34] | 30.113 | 30.113 | veri yok |
| 2016[34] | 29.853 | 29.853 | veri yok |
| 2017[34] | 29.302 | 29.302 | veri yok |
| 2018[34] | 28.961 | 28.961 | veri yok |
| 2019[34] | 28.691 | 28.691 | veri yok |
| 2020[34] | 28.513 | 28.513 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Vahuşti Batonişvili, „საქართველოს გეოგრაფია" (Gürcistan Coğrafyası), Tiflis, 1904, s. 237". 7 Nisan 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2025.
- ^ a b Ümit Kılıç, "XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Pasinler ve Köylerinin Demografik ve İskan Yapısı", A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, sayı: 42, 2010, s. 241-257
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 227.
- ^ "ბასიანი: კულტურის ძეგლების კატალოგი" / Basiani: A Catalogue of the Monuments of Material Culture (Basiani: Maddi Kültür Anıtları Kataloğu), Tiflis, 2024, s. 10. ISBN 978-9941-9888-4-4
- ^ "ბასიანის ძეგლების 2022 წლის საკვლევი ექსპედიციის ანგარიში (Basiani Eserleri - 2022 Yılı Araştırma Gezisi Sonuçları), Tiflis, 2023, s. 9, 20.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 227-230.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 249-251" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ "Resmi Gazete, 4 Aralık 1953" (PDF). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260-261" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ "Resmî Gazete, 18 Mayıs 1990" (PDF). 11 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Nisan 2025.
- ^ "HGM | Harita Genel Müdürlüğü - Ulusal Haritacılık Kurumu". www.harita.gov.tr. Erişim tarihi: 2025-12-11.
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Pasinler Nüfusu - Erzurum". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Erzurum Pasinler Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]| Otorite kontrolü |
|
|---|
