Pullar üzerinde matematik

Matematiğin pullar üzerinde tasvir edilmesi, 1923 yılında astronom ve matematikçi Nicolaus Copernicus'un 450. doğum yıldönümünü anmak için basılan üçlü Polonya pul serisiyle başladı. Geçerli bir matematik pulu tanımının evrensel olarak kabul görmemesi nedeniyle, bazı koleksiyoncular, ilk matematik pulu olarak, aslen matematikçi olmasa da, çok yönlü bilim adamı Benjamin Franklin'i tasvir eden 1847 tarihli Amerika Birleşik Devletleri pulunu gösterir,^[1]^:64 diğerleri ise 1926 tarihli Alman Leibniz pulunu matematikçiyi tasvir eden ilk pul olarak kabul eder.^[2]

2024 itibarıyla basılmış matematik pullarının toplam sayısı yaklaşık 1.600'dür.^[3]^[4]

Tanım

Matematiksel bir pul, aşağıdaki özelliklerden birine veya birkaçına sahiptir:

Bir matematikçiyi veya önemli matematiksel çalışmaları olan bir polimatı tasvir eder^[5]
Bir matematiksel kavramı veya matematiksel nesneyi tasvir eder
Bir matematiksel sembolü, formülü veya notasyonu tasvir eder
Ulusal veya uluslararası bir kongre veya Uluslararası Matematik Olimpiyatı gibi matematiksel bir olayı anar
Matematik eğitiminin sürecini^[1]^:v veya öncelikle matematiksel araştırma veya eğitim için kullanılan bir binayı tasvir eder.

Astronomi, balistik, haritacılık, kristalografi, matematiksel sanat, matematiksel oyunlar, navigasyon gibi uygulamalı matematiki konu alan pullar, sanatta perspektif ve uzay uçuşu gibi konuları içeren pullar, koleksiyoncunun bakış açısına bağlı olarak matematiksel pul koleksiyonuna dahil edilebilir veya edilmeyebilir. Genellikle bu tür pullar, usturlap veya sürgülü hesap cetveli gibi matematikle ilgili nesneleri veya araçları tasvir eder.

Aşağıdaki türde materyaller bu kapsam harici tutulmuştur (ancak matematik pulu meraklıları tarafından bunlar da toplanabilirler):

Posta kartpostalları,^[6] örneğin matematikçilerin resmi yer alan ve matematikle ilgili olmayan pul yapıştırılmış bir kartpostal
Cinderella, yerel, özel veya kişisel basımlar, yani resmi olmayan pullar
Posta dışı pullar, örneğin gelir veya hatıra pulları^[7]
Var olmayan/tanınmayan ülkeler tarafından basılan ve/veya gerçek posta ihtiyaçlarını aşan pullar

Örnekler

Matematikçiler

Niels Henrik Abel, Norveç, 1929
Avicenna, İran, 1950
Sofya Kovalevskaya, SSCB, 1951
Leonhard Euler, SSCB, 1957
Srinivasa Ramanujan, Hindistan, 1962
Carl Friedrich Gauss, Almanya, 1977

Matematikçileri tasvir eden pullar, ülkeler tarafından önemli ulusal matematikçilerinin doğum veya ölüm yıldönümlerini anmak için sıklıkla basılır. Örneğin, Norveç tarafından Niels Henrik Abel'i anmak için basılan pullar.^[8]^[9] Örnekler yukarıdaki galeride gösterilmiştir. Bazı ülkeler, Isaac Newton veya Albert Einstein gibi uluslararası üne sahip matematikçileri tasvir eden pullar da basmıştır.^[10]^[11]

Matematiksel kavramlar ve nesneler

Pisagor teoremi, Yunanistan, 1955
Möbius şeridi, Brezilya, 1967
Karmaşık düzlem, Batı Almanya, 1977
Dikdörtgeni kareleştirme, Almanya, 1998
Descartes ilmeği, Arnavutluk, 1996

Matematiksel bir kavramı veya nesneyi tasvir eden pullar, bazen bu kavramı veya nesneyi icat eden matematikçinin portresiyle birleştirilerek, genellikle standart posta pulları yerine hatıra pulları olarak basılır. Yukarıdaki galeride örnekler gösterilmektedir: Pisagor teoremini tasvir eden 1955 tarihli Yunanistan pulu, Möbius şeridini gösteren ve aynı zamanda 6. Brezilya matematik kongresini anan 1977 Batı Alman pulu, karmaşık düzlemi gösteren ve aynı zamanda Carl Gauss'un 200. doğum yıldönümünü anan 1977 Batı Alman pulu ve Dikdörtgeni kareleştirmeyi gösteren ve aynı zamanda Uluslararası Matematik Kongresini anan 1998 Alman pulu gibi.

Matematiksel semboller ve formüller

Uluslararası Matematikçiler Kongresi, SSCB, 1966
Nikolai Luzin, Rusya, 2000
Fermat'nın Son Teoremi, Çek Cumhuriyeti, 2016
Fibonacci dizisi, Sırbistan, 2023
S. P. Timoshenko, Ukrayna, 1998

Matematiksel sembol veya formülü tasvir eden pullar, genellikle bu sembol veya formülle en çok ilişkilendirilen matematikçiyle birlikte tasvir edilir. Yukarıdaki galeride bunun örnekleri gösterilmektedir: integral, toplama ve birleşim sembollerini tasvir eden ve aynı zamanda Uluslararası Matematik Kongresi'ni anan 1966 tarihli Sovyet pulu, $π$ ,^[12] fonksiyon ve toplama sembollerini gösteren ve Nikolai Luzin'in hayatını anan bir pul, Fermat'ın Son Teoremi'ni gösteren ve Andrew Wiles'ın 1995'teki ispatını anan 2016 Çek pulu ve Fibonacci dizisini gösteren ve Sırbistan Matematik Derneği'nin 75. yıl dönümünü anan 2023 Sırp pulu gibi.

Yayınlar

Robin J. Wilson, 2001 yılında Stamping through mathematics ("Matematikte pul") adlı, eleştirmenlerden olumlu yorumlar alan^[13]^[14]^[15] bir kitap^[1] ve pullar aracılığıyla Avrupa matematik tarihi üzerine bir makale^[16] yayınlamış ve 1984 yılından itibaren The Mathematical Intelligencer dergisinde Stamp Corner ("Pul Köşesi") bölümüne katkıda bulunmuş olan, bu alandaki önde gelen yazarlardan biridir.^[3]

William L. Schaaf bir makale yayınladı^[17] ve bu makale daha sonra 1978 yılında Mathematics and science: an adventure in postage stamps ("Matematik ve bilim: posta pullarında bir macera") başlıklı bir kitaba dönüştürüldü.^[18] 1979'dan en az 2011'e kadar American Topical Association'ın Matematik Çalışma Birimi Philamat: A journal of mathematical philately ("Philamat: Matematik filatelisi dergisi") adlı bir dergi yayınladı, ancak bu kuruluş 2024 itibarıyla artık ATA'nın bir parçası değildir. Derginin bir örneği çevrim içi olarak mevcuttur.^[19]

Matematik pullarının yeni baskılarının listesi, aylık Scott Pul dergisinde ve Linn's Stamp News'de yer almaktadır; ayrıca Ekim 2010'dan bugüne kadar Bilgisayarlar ve Matematik bölümünde çevrim içi olarak da mevcuttur.^[20]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c Wilson, Robin J. (2001). Stamping through mathematics. New York: Springer. s. 144. doi:10.1007/b97482. ISBN 978-0-387-98949-5.
^ Brooke, Maxey (1960). "Mathematics and philately". Mathematics Magazine. 34 (1). ss. 31-32. doi:10.2307/2687845.
^ ^a ^b Wilson, Robin J. (2024). "My favorite mathematical stamps: 40 years of Intelligencer Stamp Corners". The Mathematical Intelligencer. 46 (1). New York: Springer. ss. 70-77. doi:10.1007/s00283-023-10305-2.
^ "Jeff Miller's postage stamps". MacTutor History of Mathematics Archive at the University of St Andrews. 2021.
^ Boyer, Carl B. (1949). "Mathematics and philately". Scripta Mathematica. Cilt 15. ss. 105-114.
^ Miller, Rick (14 Ocak 2012). "Postal stationery offers collecting variety". Linns Stamp News. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.
^ Mackay, James (2003). Philatelic Terms Illustrated. 4. Stanley Gibbons Limited. s. 170. ISBN 9780852595572.
^ Larsen, H.D. (1955). "Historically speaking - Mathematics on stamps". The Mathematics Teacher. 48 (7). National Council of Teachers of Mathematics. ss. 477-480. doi:10.5951/MT.48.7.0477. JSTOR 27954992.
^ Larsen, H.D. (1956). "Historically speaking - Mathematics on stamps". The Mathematics Teacher. 49 (5). National Council of Teachers of Mathematics. ss. 395-396. doi:10.5951/MT.49.5.0395.
^ Smorynski, Craig (2000). "North Korea's Newton stamps with a checklist of all Newton stamps known to man". Philamat. 21 (4). Mathematical study unit of the American Topical Association. ss. 6-12.
^ Raddi, Albert (2020). Albert Einstein on stamps: a catalog. Greer, SC: American Topical Association. s. 168. ISBN 979-8663466219.
^ Egelriede, Dieter (2011). "About the Number π". Philamat. 33 (2). Mathematical study unit of the American Topical Association. ss. 3-8.
^ Abbott, Steve (2002). "Stamping through mathematics (review)". The Mathematical Gazette. 86 (507). ss. 549-550. doi:10.2307/3621187.
^ Russ, Rebecca (2004). "Stamping through mathematics (review)". Math Horizons. 11 (16). s. 29. doi:10.1080/10724117.2004.12021774.
^ Hansen, V.L. (2004). "Stamping through mathematics (review)". The Mathematical Intelligencer. Cilt 26. s. 78. doi:10.1007/BF02985663.
^ Wilson, Robin J. (2023). "European mathematics: a history in stamps". European Congress of Mathematics. Berlin: EMS Press. ss. 677-691. doi:10.4171/8ECM/28 . ISBN 978-3-98547-051-8.
^ Schaaf, William L. (1974). "Mathematics in use, as seen on postage stamps". The Mathematics Teacher. 67 (1). Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics. ss. 16-24. doi:10.5951/mt.67.1.0016.
^ Schaaf, William L. (1978). Mathematics and science: an adventure in postage stamps. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics. s. 172. ISBN 0-87353-122-1.
^ "Philamat: A journal of mathematical philately, vol. 33, no. 2" (PDF). Mathematical Study Unit of the American Topical Association. 2011. ss. 1-12. OCLC 730257354.
^ "Stamp programs: by topic". Linn's Stamp News. July 2024.

Konuyla ilgili okumalar

Yardley, Christopher B. (2015). The representation of science and scientists on postage stamps. Canberra: ANU Press, ISBN 978-19250-2178-3

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Pullar üzerinde matematik ile ilgili ortam dosyaları mevcuttur.

Mathematical stamps from the European Mathematical Society
Mathematical stamps from the MacTutor History of Mathematics Archive at the University of St Andrews
Jim Kuzmanovich's mathematical stamp album
The History of Mathematics in 300 Stamps (Robin Wilson tarafından hazırlanan podcast). Ayrıca YouTube'da da mevcut
Manfred Börgens' Mathematische Philatelics (Almanca)

[Wilson1-1] Wilson, Robin J. (2001). Stamping through mathematics. New York: Springer. s. 144. doi:10.1007/b97482. ISBN 978-0-387-98949-5.

[2] Brooke, Maxey (1960). "Mathematics and philately". Mathematics Magazine. 34 (1). ss. 31-32. doi:10.2307/2687845.

[Wilson3-3] Wilson, Robin J. (2024). "My favorite mathematical stamps: 40 years of Intelligencer Stamp Corners". The Mathematical Intelligencer. 46 (1). New York: Springer. ss. 70-77. doi:10.1007/s00283-023-10305-2.

[4] "Jeff Miller's postage stamps". MacTutor History of Mathematics Archive at the University of St Andrews. 2021.

[5] Boyer, Carl B. (1949). "Mathematics and philately". Scripta Mathematica. Cilt 15. ss. 105-114.

[6] Miller, Rick (14 Ocak 2012). "Postal stationery offers collecting variety". Linns Stamp News. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2024.

[7] Mackay, James (2003). Philatelic Terms Illustrated. 4. Stanley Gibbons Limited. s. 170. ISBN 9780852595572.

[Larsen1-8] Larsen, H.D. (1955). "Historically speaking - Mathematics on stamps". The Mathematics Teacher. 48 (7). National Council of Teachers of Mathematics. ss. 477-480. doi:10.5951/MT.48.7.0477. JSTOR 27954992.

[Larsen2-9] Larsen, H.D. (1956). "Historically speaking - Mathematics on stamps". The Mathematics Teacher. 49 (5). National Council of Teachers of Mathematics. ss. 395-396. doi:10.5951/MT.49.5.0395.

[10] Smorynski, Craig (2000). "North Korea's Newton stamps with a checklist of all Newton stamps known to man". Philamat. 21 (4). Mathematical study unit of the American Topical Association. ss. 6-12.

[11] Raddi, Albert (2020). Albert Einstein on stamps: a catalog. Greer, SC: American Topical Association. s. 168. ISBN 979-8663466219.

[12] Egelriede, Dieter (2011). "About the Number π". Philamat. 33 (2). Mathematical study unit of the American Topical Association. ss. 3-8.

[13] Abbott, Steve (2002). "Stamping through mathematics (review)". The Mathematical Gazette. 86 (507). ss. 549-550. doi:10.2307/3621187.

[14] Russ, Rebecca (2004). "Stamping through mathematics (review)". Math Horizons. 11 (16). s. 29. doi:10.1080/10724117.2004.12021774.

[Hansen-15] Hansen, V.L. (2004). "Stamping through mathematics (review)". The Mathematical Intelligencer. Cilt 26. s. 78. doi:10.1007/BF02985663.

[Wilson2-16] Wilson, Robin J. (2023). "European mathematics: a history in stamps". European Congress of Mathematics. Berlin: EMS Press. ss. 677-691. doi:10.4171/8ECM/28 . ISBN 978-3-98547-051-8.

[Schaaf1-17] Schaaf, William L. (1974). "Mathematics in use, as seen on postage stamps". The Mathematics Teacher. 67 (1). Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics. ss. 16-24. doi:10.5951/mt.67.1.0016.

[Schaaf2-18] Schaaf, William L. (1978). Mathematics and science: an adventure in postage stamps. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics. s. 172. ISBN 0-87353-122-1.

[19] "Philamat: A journal of mathematical philately, vol. 33, no. 2" (PDF). Mathematical Study Unit of the American Topical Association. 2011. ss. 1-12. OCLC 730257354.

[20] "Stamp programs: by topic". Linn's Stamp News. July 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]