Rodoslu Memnon

Memnon
	Rodoslu Memnon'un sikkeleri, Misya, MÖ 4. yüzyılın ortaları.
Doğum	y. MÖ 380; Rodos
Ölüm	MÖ 333 yazı (y. 47 yaşında)
Bağlılığı	Ahameniş İmparatorluğu
Hizmet yılları	MÖ 339 - 333
Çatışma/savaşları	Granikos Muharebesi ; Halikarnas Kuşatması
Eşi	Barsine (y. MÖ 340)

Rodoslu Memnon (Yunanca: Μέμνων ὁ Ῥόδιος; y. MÖ 380 - 333) Ahameniş İmparatorluğu'nun hizmetinde olan önemli bir Rodoslu Yunan komutandır. Satrap II. Artabazos'un kız kardeşi ile evlenmesi nedeniyle Pers aristokrasisiyle bağlantılı olan Memnon, kardeşi Mentor ile birlikte hayatının büyük bir bölümünde Pers krallarına hizmet etmiş ve Büyük İskender'in işgali sırasında ve ondan önceki on yıllarda önemli bir rol oynamıştır.^[1]

Carl Otis Schuster, Memnon'un genellikle "sadece bir paralı asker" olarak yanlış bir şekilde tanımlanmasına rağmen, tartışmasız İskender'in karşılaştığı Pers İmparatorluğu'nda karşılaştığı en zorlu rakip olduğunu belirtir.^[1]

Hayatı

Frigya

Memnon'un erken yaşamı hakkında pek fazla şey bilinmemektedir.^[2] y. MÖ 380 yılında Rodos'ta doğan Memnon, hayatının büyük bir bölümünde Ahameniş İmparatorluğu'na hizmet etmiştir.^[2] Kariyerine MÖ 358'de Pers satrapı (vali) II. Artabazos'ın emrinde kardeşi Mentor ile birlikte hizmet ederek başlamıştır. Pers satrapına hizmet ettiği süre boyunca II. Artabazos, Mentor'un kızı Barsine ile evlenmesine izin vermiştir.^[2] MÖ 358 civarında, II. Artabazos, o zamanki iktidardaki Pers Ahameniş kralı II. Artaserhas'a (h. 404-358) karşı generalleri Memnon ve Mentor ile başlattığı isyan başarısız olunca,^[2] Memnon ve II. Artabazos, Makedonya'nın başkenti Pella'ya; Memnon'un kardeşi Mentor ise Mısır'a kaçtı. Sonunda Mentor, MÖ 343 civarında Pers hizmetine geri dönmüştür.^[2]

Makedonya

Makedonya ziyareti sırasında Memnon, II. Filip ve o sırada yedi yaşında olan genç prens İskender (sonradan Büyük İskender) ile tanışmıştır. Plütark'a göre, Memnon ve İskender uzun görüşmeler yapmış ve İskender'in Perslerin askeri gücü ve taktikleri başta olmak üzere konulara büyük ilgi duymuştur.^[2] Schuster, Memnon ve İskender arasındaki görüşmelerin ayrıntılarının doğrulanmasının zor olduğunu belirtse de, Memnon'un Pella'da bulunduğu süre boyunca II. Filip hakkında bir hükümdar, askeri lider ve diplomat olarak doğru bir izlenim edinmeyi başardığını ekler.^[2] Dahası, bu onu II. Filip'in Persleri işgal etme niyetine ikna etmiş ve Makedonyalılar için beraberinde getirdiği siyasi meseleler de dahil olmak üzere, Yunanistan üzerindeki Makedonya egemenliğine karşı köklü Yunan memnuniyetsizliğinin doğru bir şekilde farkına varmıştır.^[2]

Kardeşinin "etkisi" sayesinde, Makedonya'da yaklaşık üç dört yıl kaldıktan sonra Memnon, "Makedonya'nın askeri yetenekleri hakkında net bir anlayışa sahip olarak" yeniden Pers hizmetine girmiştir.^[2]

Ahameniş İmparatorluğu'nun Savunması

II. Filip'e karşı seferler

Mentor y. MÖ 340 yılında öldüğünde, Memnon dul eşi Barsine ile evlendi. MÖ 339'da Memnon, Bizantion'u II. Filip'in saldırısına karşı savunmaya yardım etmiştir.^[2] MÖ 336'da II. Filip, Amintas, Andromenes ve Attalus'la birlikte Parmenion'u ve 10.000 kişilik bir orduyu, batı kıyısında ve adalarda yaşayan Yunanları Ahameniş yönetiminden 'kurtarmak' için bir istila hazırlığı yapmak üzere Anadolu'ya göndermiştir.^[3]^[4] İlk başta her şey yolunda gitmiştir. Anadolu'nun batı kıyısındaki Yunan şehirleri, II. Filip'in öldürüldüğü ve yerine küçük oğlu İskender'in geçtiği haberi gelene kadar Ahamenişlere isyan ettiler. Makedonyalılar, II. Filip'in ölümüyle moral bozukluğuna uğradılar ve daha sonra Rodoslu Memnon komutasındaki Ahamenişler tarafından Magnesia yakınlarında yenilgiye uğratıldılar.^[4]^[3]

Büyük İskender'e karşı seferler

MÖ 334 yılında II. Filip'in oğlu İskender, Ahameniş İmparatorluğu'nu işgal ettiğinde, Makedonyalıların uğraştığı siyasi meselelerin farkında olan Memnon, Kral III. Darius'u (h. MÖ 336 - MÖ 330) Yunanistan'da bir isyan düzenlemek için^[2] Pers satraplarına, İskender'in geçmek zorunda kalacağı toprakları harap etmelerini ve ordusunu yiyecek ve erzaktan mahrum bırakmalarını tavsiye etmiştir. Bu, İskender ve ordusunun savaştan önceki uzun yolculuklarında hayatta kalmasını zorlaştıracaktı. Satraplar Memnon'a güvenmeyip topraklarını tahrip etmediler.^[5] Başlangıçta tereddüt eden III. Darius, Granikos Muharebesi'ndeki yenilginin ardından Memnon'u batı satraplıklarının (vilayetlerinin) komutanı yapmıştır. Halikarnas Kuşatması sırasında Memnon önde gelen komutandı ve İskender'in saldırısını neredeyse püskürttü.^[2] Daha sonra imparatorluğun deniz üstünlüğünü İskender'e karşı kullanmaya başladı ve savaşı Yunanistan anakarasına taşımak için Sparta ile müzakerelere başladı.^[2] Pers filosunu kullanarak Ege Adaları'nı ele geçirmek için bir sefer başlattı ve İskender Faselis'te dinlenirken Makedonya'ya doğrudan bir saldırı düzenledi. Memnon, Sakız Adası'nı ve Midilli'nin büyük bir kısmını ele geçirmeyi başardı. Dimosthenis, Memnon'un başarılarını duyduktan sonra, Sparta savaşa hazırlanırken diğer Yunan şehirleriyle birlikte Atina'yı İskender'e karşı bir isyana hazırlamaya başladı. İskender'in talihinin bir cilvesi olarak, Memnon, komutayı yeğeni Pharnabazos'a devrettikten sonra, Midilli kuşatması sırasında ölmüştür.^[2] Plütark ve Justinus'a göre, Memnon'un dul eşi Barsine, daha sonra İskender'in metresi olmuş ve iddiaya göre ona Herakles adında bir oğul doğurmuştur.^[2] İskender'in ölümünden sonra, Herakles, başlangıçta Nearchus'un desteğiyle (kendisi de Mentor ile Barsine'nin kızı ile evlenmişti) taht için mücadele etmiştir. Teklifleri yeterli destek görmemiş ve Barsine ile Herakles, MÖ 309'da Poliperhon tarafından öldürülmüşlerdir.^[2]

Değerlendirme

Birçok bilim insanı, Memnon'un seferi başarılı olsaydı, İskender'in Asya seferine devam etmekte zorluk çekeceğini ve kısa sürede yenilebileceğini savunur. Memnon'un deniz seferleri ve Sparta'da düzenlediği ayaklanma, İskender'in kral olmasından sonra karşılaştığı en büyük tehlikedir.^[2] Schuster, Memnon Midilli'de ölmeseydi, "İskender'in Küçük Asya'yı terk edip tahtını savunmak için memleketine dönmek zorunda kalabileceğini" belirtir.^[2] Bu nedenle, İskender neredeyse yenildiğini anladığında, imparatorluğun iç kesimlerine ilerlemeden önce Ahameniş Fenike'sini işgal etmeye karar vermiştir.^[2] Memnon'un stratejisi, İssos Muharebesi'ndeki büyük Pers yenilgisinden sonra yeniden canlandırıldı ve nihayet uygulamaya konuldu, ancak o zamana kadar avantaj kaybedilmişti ve İskender, daha büyük hedefleri için gerekirse Yunanistan'dan vazgeçmeye hazır olduğunu göstermiştir.

Kurguda

1956 yapımı tarihi film Büyük İskender'de Memnon'u Peter Cushing canlandırdı.
Memnon , Hitoshi Iwaaki'nin yazdığı Japon mangası Historie'de bir düşman olarak karşımıza çıkıyor.
Memnon, Netflix'in 2024 yapımı drama belgesel dizisi Alexander: The Making of a God'da Steven Hartley tarafından canlandırılıyor.
Memnon , Scott Oden'ın 2006 yılında yazdığı aynı adlı romanın başkahramanıdır.
Alfred John Church'ün Büyük İskender'in Ordusunda Genç Bir Makedonyalı^[6] adlı eserinde Haridemus, Memnon'un tutuklu misafiridir.

Kaynakça

Özel

^ ^a ^b Schuster 2016, ss. 366-367.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Schuster 2016, s. 367.
^ ^a ^b Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire (İngilizce). Eisenbrauns. s. 817. ISBN 9781575061207.
^ ^a ^b Heckel, Waldemar (2008). Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 205. ISBN 9781405154697.
^ Mixter, John R. (December 1997). "Wars of Alexander the Great: Battle of the Granicus". Military History Magazine.
^ Church, Alfred. A Young Macedonian in the Army of Alexander the Great.

Genel

Antik kaynaklar

Arrianus. The Anabasis of Alexander – gutenberg.org vasıtasıyla.
Diodorus (1947) [1st century BC]. "Book 17". Library of History. Loeb Classical Library. 9. Perrin, Bernadotte tarafından çevrildi – LacusCurtius vasıtasıyla.
Sextus Julius Frontinus. Stratagems. Bennett, Charles E. tarafından çevrildi – LacusCurtius vasıtasıyla.
Plutarch (1919) [2nd century AD]. "Life of Alexander". Parallel Lives. Loeb Classical Library. 8. Perrin, Bernadotte tarafından çevrildi. OCLC 40115288 – LacusCurtius vasıtasıyla.
Polyaenus (1793). "Book 5b". Strategems. Shepherd, R. tarafından çevrildi – Attalus.org vasıtasıyla.

Modern kaynaklar

Green, Peter (1991). Alexander of Macedon, 356-323 B.C., A Historical Biography. University of California Press. ISBN 9780520375867 |isbn= değerini kontrol edin: checksum (yardım).
Heckel, Waldemar (2006). Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire. Blackwell Publishing. ISBN 9781405112109.
Schuster, Carl Otis (2016). "Memnon and Mentor of Rhodes (ca. 380–333, ca. 385–340)". Phang, Sara E.; Spence, Iain; Kelly, Douglas; Londey, Peter (Ed.). Conflict in Ancient Greece and Rome: The Definitive Political, Social, and Military Encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 978-1610690201.

Konuyla ilgili yayınlar

Badian, Ernst (2006). "MENTOR and MEMNON". Encyclopaedia Iranica.
Ellis-Evans, Aneurin (2018). "Memnon and Mentor of Rhodes in the Troad". The Numismatic Chronicle. 178: 33-69. JSTOR 45176675.

Dış bağlantılar

Memnon of Rhodes from Livius.org, by Jona Lendering
Memnon (1)^[Usurped] from Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography
Wiki Classical Dictionary: Memnon of Rhodes^[Usurped]

[FOOTNOTESchuster2016366-367-1] Schuster 2016, ss. 366-367.

[FOOTNOTESchuster2016367-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s Schuster 2016, s. 367.

[PB-3] Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire (İngilizce). Eisenbrauns. s. 817. ISBN 9781575061207.

[WH-4] Heckel, Waldemar (2008). Who's Who in the Age of Alexander the Great: Prosopography of Alexander's Empire (İngilizce). John Wiley & Sons. s. 205. ISBN 9781405154697.

[5] Mixter, John R. (December 1997). "Wars of Alexander the Great: Battle of the Granicus". Military History Magazine.

[6] Church, Alfred. A Young Macedonian in the Army of Alexander the Great.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]