Salyangoz çaylağı
| Salyangoz çaylağı | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Yetişkin erkek | |||||||||||||||
_female.jpg) Yetişkin dişi | |||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Rostrhamus sociabilis Vieillot, 1817 | |||||||||||||||
| Alt türler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| R. sociabilis'in coğrafi dağılımı Bütün yıl Üreme dönemi Üreme ve göç yolu | |||||||||||||||
.
Salyangoz çaylağı (Rostrhamus sociabilis); kartalları, şahinleri ve Eski Dünya akbabalarını da içeren Accipitridae familyasına ait bir yırtıcı kuştur. Akrabası olan ince gagalı çaylak, yakın zamanda tekrar Helicolestes taksonuna yerleştirildi ve böylece Rostrhamus cinsi monotipik hale geldi. Salyangoz çaylağı, genellikle Milvus cinsine yerleştirilir; ancak bu sınıflandırmanın geçerliliği tartışmalıdır.
Tanım
[değiştir | kaynağı değiştir]
Salyangoz çaylakları 36–48 cm uzunluğa ve 99–120 cm kanat açıklığına sahiptir. Ağırlıkları da 300-570 g arasında değişmektedir.[1][2] Çok sınırlı bir eşeysel dimorfizm gösterir; dişiler erkeklerden ortalama olarak sadece %3 daha büyüktür. Her biri 29–33 cm ölçülerinde olan uzun, geniş ve yuvarlak kanatlara sahiptirler. Uzun kuyruğu; beyaz sağrı ve kuyruk altı örtü tüyleri ile birlikte 16–21 cm uzunluğa sahiptir. 2,9–4 cm uzunluğa ulaşabilen koyu renkli ve derin kancalı gagası bir beslenme adaptasyonunun göstergesidir. Tarsusu da görece uzundur ve 3,6-5,7 cm ölçülerindedir.[2]
Yetişkin erkeğin koyu mavi-gri tüyleri ve daha koyu uçuş tüyleri vardır. Bacakları ve gagası kızıldır. Yetişkin dişinin üst bölgesi koyu kahverengi, alt bölgesi ise yoğun çizgilidir. Gözlerinin arkasında ve üstünde daha koyu alanlar bulunan beyazımsı bir yüze sahiptir. Bacakları ve gagası sarı veya turuncudur. Yavru, yetişkin bir dişiye benzer, ancak kafasının tepesi çizgilidir. Yetişkinlerin irisleri kızıl veya turuncu-kahverengi iken, gençlerin irisleri koyu kahverengidir.[3]
Başını aşağı doğru çevirerek yavaşça uçar ve ana yiyeceği olan büyük elma salyangozlarını arar. Bu nedenle yumuşakça obur olarak kabul edilir.
Taksonomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Lerner ve Mindell (2005), R. sociabilis'in Geranospiza caerulescens'in kardeş taksonu olduğunu ve bu ikisinin, Ictinea plumbea ile birlikte hem Buteogallus hem de Buteo kladına temel olduğunu buldular. Rostrhamus'un, Buteoninae alt familyasına ait olduğu ve Milvus'a ait olmadığı sonucuna vardılar, ancak daha fazla araştırmaya gerek duyulduğunu belirttiler.[4]
Dağılım
[değiştir | kaynağı değiştir]Salyangoz çaylağı Güney Amerika'nın tropikal bölgelerinde, Karayipler'de ve ABD'nin Orta ve Güney Florida bölgelerinde ürer. Yaşam alanlarının çoğunda yıl boyunca yerleşiktir, ancak en güneydeki popülasyon kışın kuzeye göç eder ve Karayip kuşları üreme mevsimi dışında geniş bir alana yayılır.
Üreme
[değiştir | kaynağı değiştir]Çalılıklara veya yere yuva yapar ve üç-dört kadar yumurta bırakırlar.
Koruma
[değiştir | kaynağı değiştir]
Salyangoz çaylağı, Florida Everglades'te 400 çiftten az üreyen popülasyonuyla yerel olarak soyu tehlike altında olan bir türdür. Araştırmalar, Everglades'teki su seviyesi kontrolünün elma salyangozu popülasyonunu azalttığını göstermiştir.[5] Ancak bu tür, geniş yayılış alanı boyunca genel olarak tehdit altında değildir.
Aslında, Orta Amerika gibi bölgelerde yerel olarak sayılarının artması da mümkün olabilir. El Salvador'da ilk kez 1996 yılında kaydedildi. O tarihten bu yana, genç bireyler de dahil olmak üzere düzenli olarak gözlemlendi, bu da ülkede halihazırda yerleşik bir üreme popülasyonunun var olabileceğini göstermektedir. Öte yandan kayıtların çoğu üreme mevsimi dışında olup, daha çok üreme sonrası dağılıma işaret etmektedir. El Salvador'da tür kış aylarında Embalse Cerrón Grande, Laguna El Jocotal ve özellikle Lago de Güija'da gözlemlenebilir. Pomacea flagellata, elma salyangozları, 1982 ile 1986 yılları arasında El Salvador'da balık nüfusu için yiyecek olarak üretildi ve bu salyangozların yüksek sayıdaki yaygın varlığının salyangoz çaylağı tarafından fark edilmediği anlaşılıyor.[6]
Everglades'te
[değiştir | kaynağı değiştir]Everglades'in drenajı ve yaşam alanlarının tahribi nedeniyle, 11 Mart 1967'de ABD Balık ve Yaban Hayatı Servisi'nin tehlike altındaki türler listesine[7] eklenen ilk türlerden biriydi.[8] Salyangoz çaylağının popülasyonu azalmaya devam etti ve 2007 yılında 800'ün altına düştü. İstilacı salyangoz türü Pomacea maculata'nın Everglades sulak alanlarında gelişmeye başlaması ve salyangoz çaylağı için yeni bir besin kaynağı haline gelmesinin ardından popülasyonları giderek toparlandı ve 2022 yılında salyangoz çaylaklarının sayısı 3.000'e ulaştı. 30 yıl boyunca Everglades'te gerçekleştirilen ve 20 milyar ABD dolarından fazlaya mal olan koruma çalışmaları, aynı zamanda salyangoz çaylaklarının yaşam alanlarındaki doğal bitki örtüsünün ve bataklıklardaki su akışının yeniden canlandırılmasına da katkıda bulundu.[7]
Beslenme
[değiştir | kaynağı değiştir]
Bu, sulak alanlarda sürü halinde yaşayan bir kuştur ve büyük kış yuvaları kurar. Diyeti neredeyse sadece elma salyangozlarından oluşur, özellikle Florida'daki Pomacea diffusa, P. maculata ve P. paludosa türlerini, yaşam alanındaki diğer yerlerde Pomacea'nın (P. doliodes) diğer türlerini ve Marisa cinsinin (M. cornuarietis) türlerini içerir.[9][10][11]
Florida'da salyangoz çaylaklarının diğer tatlı su salyangozu türleri (bantlı gizemli salyangoz gibi), Procambarus cinsi kerevitler, Dilocarcinus ve Poppiana (P. dentata) cinslerindeki yengeçler, siyah levrek, halkalı boyunlu yılanlar, küçük kaplumbağalar (sıradan misk kaplumbağası, çizgili çamur kaplumbağası, Pseudemys cinsi kaplumbağalar, Florida yumuşak kabuklu kaplumbağası ve diğer tanımlanamayan türler dahil), kemirgenler ve leşler (sadece bildirilen tek bir ölü Amerikan sutavuğu vakasına dayanarak) dahil olmak üzere diğer av öğelerini de yediği gözlemlendi.[9][10][11][12] Salyangoz çaylaklarının yalnızca elma salyangozlarının kıtlaştığı kuraklık gibi dönemlerde bu alternatiflere yöneldiği sanılıyor; ancak daha fazla çalışmaya ihtiyaç duyuluyor. 14 Mayıs 2007'de bir kuş gözlemcisi, Güney Karolina Clarendon County'deki bir kerevit (Procambarus clarkii) çiftliğinden beslenen bir salyangoz çaylağını fotoğrafladı.[13]
Florida'ya getirilen büyük boyutlu Pomacea maculata'nın varlığı, Kuzey Amerika'daki salyangoz çaylaklarının salyangozu daha iyi yiyebilmek için daha büyük gövdeler ve gagalar geliştirmesine yol açtı; bu da hızlı bir evrim örneğidir.[14] Bu yabancı salyangozlar, daha küçük yerli salyangozlardan daha iyi bir besin kaynağı sağlamaları nedeniyle çaylak popülasyonları üzerinde olumlu bir etkiye sahiptir.[15]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Snail Kite Identification, All About Birds, Cornell Lab of Ornithology". www.allaboutbirds.org (İngilizce). Erişim tarihi: 15 Aralık 2024.
- ^ a b Ferguson-Lees, James; Christie, David A. (2001). Raptors of the World (İngilizce). Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-618-12762-7.
- ^ "All About Snail Kites". Sharp-Eatman Nature Photography (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
- ^ "Phylogeny of eagles, Old World vultures, and other Accipitridae based on nuclear and mitochondrial DNA" (PDF). Molecular Phylogenetics and Evolution. 31 Mayıs 2005. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF)16 Aralık 2024.
- ^ "Lake Okeechobee Low Lake Stage Restoration Projects". 4 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ "Nuevos Registros Para La Avifauna de El Salvador" (PDF). 2006.
- ^ a b Allen, Greg (14 Mart 2023). "In Florida, an invasive snail is helping save an endangered bird". NPR (İngilizce). NPR. 19 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2023.
- ^ "In Florida, an invasive snail is helping save an endangered bird". npr. 14 Mart 2023. 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2024.
- ^ a b "Rostrhamus sociabilis (Everglade kite)". 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ a b Ferguson-Lees, J. & Christie, D. A. & Franklin, K. & Mead, D. & Burton, P. (2001). Raptors of the World. Helm Identification Guides.
- ^ a b Reichert, B. E., Cattau, C. E., Fletcher, J. R. J., W, S. J. P., A, R. J. J., & Bennetts, R. E. (2020).https://www.researchgate.net/publication/339690980_Snail_Kite_Rostrhamus_sociabilis
- ^ "Snail Kite | the Peregrine Fund". 19 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ "Everglade Snail Kite" (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2024.
- ^ Cattau; ve diğerleri. (27 Kasım 2017). "Rapid morphological change of a top predator with the invasion of a novel prey". Nature Ecology & Evolution. 2 (1): 108-115. doi:10.1038/s41559-017-0378-1. PMID 29180705 – Nature vasıtasıyla.
- ^ Poli; ve diğerleri. (22 Haziran 2022). "An invasive prey provides long-lasting silver spoon effects for an endangered predator". Royal Society. 289 (1977). doi:10.1098/rspb.2022.0820. PMC 9233927
. PMID 35730154.
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "AAB" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Davis1994" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Ferguson-Lees2001" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Herrera2006" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Lerner2005" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Okeechobee" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
Kaynak hatası: <references> üzerinde tanımlanan "Pogatchnik2007" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)
<references> üzerinde tanımlanan "Rimini" adındaki <ref> etiketi önceki metinde kullanılmıyor. (Bkz: Kaynak gösterme)Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Salyangoz çaylağı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Vikitür'de Rostrhamus sociabilis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.- Snail Kite Information at Great Florida Birding & Wildlife Trail
- Rostrhamus sociabilis BirdLife türlerinin bilgi formu
- Rostrhamus sociabilis
- "Snail kite medya". Internet Bird Collection.
- VIREO (Drexel Üniversitesi) Salyangoz çaylağı fotoğraf galerisi
- IUCN Kırmızı Liste haritalarında Rostrhamus sociabilis interaktif erim haritası
- Xeno-canto'da Snail kite ses kayıtları.
