Srebrenitsa Soykırımı
| Srebrenitsa Soykırımı | |
|---|---|
| Yugoslavya'nın dağılması, Bosna Savaşı ve Bosna Soykırımı | |
 | |
| Bölge | Srebrenitsa, Bosna-Hersek |
| Koordinatlar | 44°06′K 19°18′D / 44.100°K 19.300°D |
| Tarih | 11-22 Temmuz 1995 |
| Ölü | 8.372 |
| İşleyenler | Sırp Cumhuriyeti Ordusu, "Akrepler" isimli paramiliter grup |
| Sebep | Büyük Sırbistan, etnik temizlik, İslamofobi, Sırplaştırma |
| Makale serilerinden |
Srebrenitsa Soykırımı, 1991–1995 Yugoslavya İç Savaşı'nda (Hırvatistan Savaşı ve Bosna Savaşı) Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun Srebrenitsa'ya karşı giriştiği harekât esnasında Temmuz 1995'te yaşanan ve en az 8.372 Müslüman Boşnak erkek ve çocuğun Bosna–Hersek'in Srebrenitsa kasabası ve çevresinde, Ratko Mladić komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Sırp ordusu tarafından sistematik olarak öldürülmesidir.[1][2][3] Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmıştır.[4] Kırıma, Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun yanı sıra "Akrepler" olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir.[5]
Srebrenitsa katliamı II. Dünya Savaşı'ndan bu yana Avrupa'da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa'daki hukuksal olarak ilk kez belgelenmiş soykırım olması açısından da önem taşır.[6][not 1]
2002 yılında katliamla ilgili bir raporun ardından Hollanda hükûmeti katliamı önleyemediği gerekçesiyle toplu olarak istifa etti. 2013, 2014 ve 2019'da Hollanda devleti, Hollanda yüksek mahkemesi ve Lahey bölge mahkemesinde 300'den fazla insanın ölümünü önlemek için yeterli çabayı göstermemekten sorumlu bulundu.[7][8] Nisan 2013'te Sırbistan Cumhurbaşkanı Tomislav Nikolić, Srebrenica'da işlenen "suç" nedeniyle özür diledi ancak bunu soykırım olarak adlandırmayı reddetti.[9]
Birleşmiş Milletler, 23 Mayıs 2024 tarihinde alınan kararla, 11 Temmuz'u Srebrenitsa Soykırımını Anma Günü olarak kabul etti.[10][11]
Ön bilgi
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yugoslavya'nın çöküşü üzerine 1992 yılında Sırpların Bosna'da başlattıkları soykırımın ardından bölgeye zoraki olarak müdahale eden Birleşmiş Milletler'in güvenli bölge ilan edilen 6 bölge arasında Srebrenitsa da bulunmaktaydı.
Savaştan önce nüfusu 24 bin civarı olan kentin nüfusu diğer bölgelerden gelen mülteci göçleriyle 60 bin civarına gelmişti. Artık Srebrenitsa 'açlık' ve 'hastalıklar' ile mücadele eden bir 'toplama kampı'na dönüşmüştü. Müslümanların elindeki silahlar BM Barış Gücü tarafından koruma gerekçesiyle toplanmıştı.[12]
Ratko Mladiç komutasındaki Sırplar Srebrenitsa'ya olan saldırılarını sıklaştırdıklarında Müslümanların toplanan silahlarını geri almak için yaptıkları başvuru, sorumlu Hollanda komutanı Thom Karremans tarafından reddedildi. BM yalnızca iki F16'yı kent üzerinde bir uçuş yaptırmakla yetindi.
Hollandalı askerler bir gece yarısı Bosna'daki BM Barış Gücü komutanı Hollandalı generalden aldıkları emir doğrultusunda kenti boşalttılar. Savaş sırasında şehrin güvenliğinden sorumlu olan Hollandalı Komutan Thom Karremans kendisine sığınan 25 bin mülteciyi ve şehri Sırplara teslim etti.[13]
Daha sonra ortaya çıkan bir video kasetinde Sırp generalin kenti boşaltan Hollandalı komutana bir hediye verirken görüntüleri çekilecekti. Bir hafta süren katliam II. Dünya Savaşı'ından sonra insanlığa yapılan en büyük suç olarak arşivlerde yer aldı.
Katliamdan 15 yıl sonra 27 Haziran 2017 tarihinde Hollanda Mahkemesi, Srebrenitsa Katliamıyla ilgili Hollanda askerlerinin yasa dışı hareket ettiğine, Hollanda'nın kısmen hatalı olduğuna karar vererek Hollanda askerlerini suçlu buldu. Mahkeme, Srebrenitsa'da ölümlerin %30'undan Hollanda hükûmetinin sorumlu olduğunu açıkladı.[14]
Lahey Adalet Divanı bir hafta süren katliamı bir 'soykırım' olarak kabul etti ancak Sırbistan'ın sorumlu tutulmayacağına karar verdi.
Bosna'nın doğusundaki çatışmalar
[değiştir | kaynağı değiştir]1992 Etnik Kıyım
[değiştir | kaynağı değiştir]Srebrenitsa Katliamı ve Müslümanların Toplu Şekilde Kıyımı
[değiştir | kaynağı değiştir]1992 Bosna Savaşı'ndan sonra Sırbistan, Bosna-Hersek'in stratejik alanı haline geldi. Özellikle ülkenin doğu tarafı Avrupa Birliği tarafından Yasak Bölge ilan edildi. Bu bölge içinde Srebrenitsa şehri de vardı. Bu da Bosna Hersek Silahlı Kuvvetleri için bir fırsat olarak değerlendirildi. Ayrıca Bosna Hersek'in bütün maddi varlığı olan en büyük maden ocakları da ülkenin tek geçim kaynağıydı. Bu da Sırplar için bir araç olarak değerlendirildi. Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu ve Sırp zulmüne karşı yetersiz imkânlarla karşı koymaya çalışan Srebrenitsa'nın Tanjarz Kırsalı'nda tam 10.000 kişiyi esir alan askerî grup Mladiç'in emriyle esirleri öldürmeye başladı. Sırp vahşeti Avrupa'dan yüz bularak doruğa çıktı ve tam 5 gün süren katliamda 8.300 kişi öldürüldü. Kalan 2.700 kişi serbest bırakıldı. Öldürülen bu 8.300 kişinin cesetleri parçalanıp iskeletleri çıkarttırıldı ve bu cesetler krematoryumda yakıldıktan sonra Lahey Mezarlığı'na gömüldüler. Katliamdan yaklaşık 13 yıl sonra Bosnalı Sırp komutan Ratko Mladiç kaçak olarak yaşadığı Sırbistan'ın Sermiyan köyünde Radovan Karadzic ile beraber yakalanarak tutuklanmış ve Lahey Uluslararası Ağır Ceza Mahkemesi'nde 1 hafta yargılandıktan sonra haklarında tutuklama kararı çıkmıştır, ayrıca Mladiç'in cezası müebbet hapis olarak belirlenmiştir. Lahey'deki uluslararası savaş suçları mahkemesince 16 yıldır aranan Mladiç'in yakalanmasına yönelik Sırp istihbaratının çalışmalarının ardından özel polis birlikleri, Zrenyanin kenti yakınlarında Lazarevo köyüne operasyon düzenledi. Operasyonda "Milorad Komadiç" sahte kimliğini kullanan Ratko Mladiç yakalandı. BM Güvenlik Konseyi kararıyla kurulan Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi'nce yapılan açıklamada, Mladiç'in, Sırbistan'ın iç hukuku gereğince yerine getirilmesi gereken hukuki süreç tamamlandıktan sonra Lahey'e sevk edileceği, bu transferin sabırsızlıkla beklendiği belirtildi.[15]
Srebrenitsa Güvenlik Bölgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bakınız Bosna Savaşı
Katliamdan sorumlu isimler
[değiştir | kaynağı değiştir]11 Temmuz 1995 günü Ratko Mladiç silahlarından arındırılmış kente hiç zorlanmadan girdi. Sonra da Sırp askerler Bosna Müslümanları ve Bosna Hırvatlarını yollarda, dağlarda öldürdüler. Sırp askerler cesetlerin kimlikleri tespit edilmesin diye cesetleri parçalayarak sayıları 64'ü bulan toplu mezarlara gömdüler.[16]
- Uluslararası Savaş Suçluları Mahkemesi Tarafından Srebrenitsa Soykırımından Dolayı Aranan, Yargılanan ve Mahkûm Olan Sırp Üst Subaylar ve Siyasilerin listesidir.[13]
- Momčilo Krajišnik
- Bilyana Plavsiç
- Ratko Mladiç
- Zdravko Tolimir
- Radovan Karadžić
Radovan Karadžić Davası
[değiştir | kaynağı değiştir]Lahey'deki Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), Bosna Savaşı sırasında 11 ayrı suçtan yargılanan Sırp lider Radovan Karadzic hakkındaki kararını 24 Mart 2016'da açıkladı. Mahkeme, eski Sırp lider Radovan Karadzic'in 8.000 Müslüman Bosnalının öldürüldüğü Srebrenitsa'da soykırım yapmaktan suçlu bulundu.
Bosna'daki diğer beldelerde işlenen suçların 'soykırım' olmadığına hükmeden mahkeme "Karaciç, Bosna'daki belediyelerde insanlığa karşı suç işlemekten sorumludur" kararına vardı. Karaciç, 11 suçun 10'undan suçlu bulundu.
Mahkeme, Sırp liderin Saraybosna kuşatması sırasında 'savaş suçu' işlediğine de hükmetti. 40 yıl hapis cezasına çarptırıldı.[3] 2019 yılında Lahey'deki BM hakimleri hapis cezasını müebbet hapse çevirdi.[17] Savaş suçları ve soykırım nedeniyle Lahey'deki bir hapishanede tutulan eski Bosnalı Sırp lider Radovan Karadzic, cezasının geri kalanını Britanya'da çekecek[17]
Radovan Karadzic, ömür boyu hapis cezasını çekmek üzere HMP Isle of Wight'a nakledildi.[18] HMP Isle of Wight, Birleşik Krallık'ın Wight Adası'nda bulunan bir hapishanedir.[19]
HMP Isle of Wight, Birleşik Krallık'ın Wight Adası'nda bulunan ve Albany ve Parkhurst adlı iki ada hapishanesini birleştiren bir süper hapishanedir[20] . 1 Nisan 2009'da iki hapishane (2013'te kapanan Camp Hill ile birlikte ) her biri eski adlarını koruyarak birleştirildi. İki hapishanede 1.000'den fazla mahkûm bulunuyor[19]
Republika Srpska'daki müfredat tartışması
[değiştir | kaynağı değiştir]Bosna-Hersek'in iki anayasal entitesinden (bölgesel yönetim birimi) biri olan Republika Srpska'da Bosna-Hersek Anayasa Mahkemesi, uygulanmak istenen ve Karadziç gibi savaş suçlularının "başarılarını" öne çıkarmayı amaçlayan yeni okul müfredatını engelledi. Bu müfredat, etnik ayrışmayı teşvik ettiği gerekçesiyle eleştirildi. Mahkeme, bu tür bir eğitimin farklı etnik kökenlere sahip öğrencilerin haklarını ihlal edebileceğini ve toplumsal bölünmeleri derinleştirebileceğini vurguladı[21]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Srebrenitsa Soykırım Anıtı
- Krivaya '95 ve Stupčanica '95 harekâtları
- Bosna Savaşı'nda yapılan katliamların listesi
- Srebrenica Çiçeği
Dipnotlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rusya, 2015 yılında BM Güvenlik Konseyi'nde olayların soykırım olarak adlandırma teklifini veto etmiştir. 22 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Federal Commission for Missing Persons; "Preliminary List of Missing and Killed in Srebrenica"; 2005 [1] 13 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Srebrenitsa'da soykırım olduğu sonucuna vardığı dava (Savcı v. Radislav Krstić) 18 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 14 Nisan 2004, erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ a b http://edition.cnn.com/2016/03/24/europe/karadzic-war-crimes-verdict/index.html 24 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Radovan Karadzic, Soykırımdan Suçlu Bulundu ve 40 Yıl Hapis Cezasına Çarptırıldı
- ^ ICTY, Prosecutor vs Krstic, Trial Chamber Judgement, Case No. IT-98-33-T, paras 43-46. [2] 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Jodie Gaudet, (Ed.) (2008). 1001 Days That Shaped the World (İngilizce). Barron's Educational Series. s. 911. ISBN 0-7641-6135-0.
In April 1993, the city of Srebrenica was declared a "safe area" by the United Nations.
- ^ Institute for War and Peace Reporting, Tribunal Update: Briefly Noted (TU No 398, 18-Mar-05) [3] 17 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Judgement of the Supreme Court of the Netherlands, First Chamber, 12/03324 LZ/TT (English translation)" (PDF). 6 Eylül 2013. 27 Şubat 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2015.
- ^ "Netherlands Supreme Court hands down historic judgment over Srebrenica genocide". Amnesty Int. 27 Eylül 2013. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2015.
- ^ "Serbian president apologises for Srebrenica 'crime'". BBC News. 25 Nisan 2013. 15 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2024.
- ^ "UN Human Rights Chief welcomes resolution to commemorate 1995 genocide in Srebrenica". www.ohchr.org. 23 Mayıs 2024. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ "UN approves annual commemoration of 1995 Srebrenica genocide". www.euronews.com. 23 Mayıs 2024. 23 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mayıs 2024.
- ^ http://www.metronomfm.com/Haberler.asp?haber=devam&id=4869 [ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Srebrenica Soykırı, Mehmet Koçak, Batu Yayıncılık, ISBN 978-605-368-048-2
- ^ "Hollanda mahkemesi: Srebrenitsa katliamında Hollanda askerleri de suçlu". Posta gazetesi. 27 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2017.
- ^ "Ratko Mladiç yakalandı". 15 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2013.
- ^ http://www.dipsizkuyu.net/tarih/11927-srebrenitsa-katliami.html [yalın URL]
- ^ a b "Karadzic To Serve Remainder Of Life Sentence In British Prison". Radio Free Europe/Radio Liberty (İngilizce). 13 Mayıs 2021. 25 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.
- ^ Perry, Sally (1 Haziran 2021). "'Butcher of Bosnia', Radovan Karadzic, to serve out life sentence at Isle of Wight prison". Isle of Wight News from OnTheWight (İngilizce). 1 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.
- ^ a b HM Prison Isle of Wight (İngilizce), 21 Haziran 2024, 9 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi22 Kasım 2024
- ^ "HMP Isle of Wight criticised over safety and rehabilitation" (İngilizce). 13 Ağustos 2019. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.
- ^ "Bosnia court blocks Serbian curriculum that would taut 'achievements' of convicted war criminals". jurist.org (İngilizce). 14 Ekim 2024. 27 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Sınır Tanımayan Doktorlar ve Srebrenitsa 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Yugoslav Savaşları'nın bir parçası | |
| Başlangıç | |
| 1992 |
|
| 1993 |
|
| 1994 | |
| 1995 | |
| Görünüm | |
