V. Aleksios (Trabzon imparatoru)
| V. Aleksios Megas Komninos Ἀλέξιος Σκαντάριος Μέγας Κομνηνός | |
|---|---|
| Tüm Doğu ve Perateia'nın İmparatoru ve Otokratı | |
 Modern bir ikonada V. Aleksios | |
| Trabzon imparatoru | |
| Hüküm süresi | Nisan 1460 |
| Önce gelen | IV. İoannis |
| Sonra gelen | David |
| Doğum | 1454 Trabzon, Trabzon İmparatorluğu |
| Ölüm | 1 Kasım 1463 (y. 9 yaşında) Kostantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
| Hanedan | Komninos Hanedanı |
| Babası | Aleksandros Megas Komninos |
| Annesi | Maria Gattilusio |
V. Aleksios Megas Komninos (Yunanca: Ἀλέξιος Σκαντάριος Μέγας Κομνηνός, romanize: Alexios Skantarios Megas Komnēnos[a]; 1454 - 1 Kasım 1463), Nisan 1460'ta bir süre tahtta kalan Trabzon imparatorudur. Amcası IV. İoannis'in yerine tahta geçen Aleksios, diğer amcası David tarafından tahttan indirildi. Aleksios, IV. İoannis ve David'in erkek kardeşi Aleksandros'un oğlu ve bilinen tek çocuğuydu. Aleksandros, IV. İoannis ile birlikte ortak imparator olsa da 1459'daki ölümüyle tahtın veraseti Aleksios'a kaldı. Aleksios'un tahta çıkmasından hemen sonra David, nüfuzlu Kavazites ailesinin desteğiyle Aleksios'u tahttan indirerek tahta geçti.
Aleksios, ailesinin geri kalanıyla birlikte Osmanlılar tarafından 1463'te, Trabzon Kuşatması'ndan iki yıl sonra, David'in Osmanlı İmparatoru II. Mehmed'e hıyanet etmekle suçlanmasından sonra idam edildi.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]V. Aleksios, Trabzon ortak imparatoru Aleksandros Megas Komninos ile Midilli Lordu I. Dorino Gattilusio'nun kızı Maria Gattilusio'nun bilinen tek çocuğuydu.[5] Daha önceleri V. Aleksios'un, Aleksandros'un kardeşi IV. İoannis'in oğlu olduğu düşünülse de son belgelerle Aleksandros'un oğlu olduğu ortaya çıktı.[5][6] Bazı kaynaklarda Skantarios olarak da anılan Aleksandros, 1417-1429 yılları arasındaki Trabzon İmparatoru IV. Aleksios'un oğlu ve vârisiydi.[6] Fakat IV. Aleksios'un suikasta uğramasıyla beraber 1429 yılında tahta Aleksandros'un erkek kardeşi IV. İoannis çıktı.[7] IV. İoannis, Aleksandros ile başlangıçta iyi ilişkilere sahip olmasa da vâris yapabileceği çocuğu olmamasından da kaynaklı olarak 1450'de Aleksandros'u diğer kardeşi David'e tercih ederek tahtın vârisi ve ortak imparator ilân etti.[6] Aleksandros'un İoannis'ten önce ölmesiyle ise Aleksios, tahtın vârisi oldu.[8]
Aleksios, 6 yaşındayken Nisan 1460'ta amcasının ölümünden sonra imparator olsa da, aynı ay içerisinde amcası David tarafından tahttan indirildi.[2][9][10] David'in soylu Kavazites ailesi tarafından desteklenen darbesi Aleksios'un tahta çıkışından hemen sonra gerçekleştiğinden bazı kaynaklarca David, doğrudan IV. İoannis'in halefi olarak tanımlansa da Laonikos Halkokondilis'e göre David, tahtı V. Aleksios'tan almıştır.[6]
Bazı kaynaklara göre tahttan indirildikten sonra Pera'da sürgünde yaşadığı öne sürülen Aleksios, bazı kaynaklara göreyse Trabzon'da kalmıştı.[11][9] Bazı modern kaynaklarca ise Aleksios'un II. Mehmed tarafından saraya iç oğlan olarak alındığı belirtilir.[5]
15 Ağustos 1461'de II. Mehmed'in Trabzon'u fethi sonrasında son Trabzon İmparatoru David ve ailesinin Edirne'de yaşamalarına izin verilse de 1463'te David ve ailesi, hıyanet suçlamasıyla idam edilmişlerdir.[12] Bu suçlamalar ve idamın sebebinin David'in kayınbiraderi Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan'ın Trabzon'a seferi olabileceği düşünülür.[13] David'e yapılan suçlama sırasında David ve David'in çocukları ile beraber yaşayan Aleksios, hıyanet suçlamalarının ardından Müslüman olsa da kısa bir süre sonra yeniden Hristiyan oldu.[1] Aleksios, 1 Kasım 1463'te David ve David'in çocukları ile beraber Kostantiniyye'de idam edildi.[5]
Temmuz 2013'te Aleksios, son Trabzon İmparatoru David ve David'in çocukları ile beraber Doğu Ortodoks Kilisesi tarafından aziz ilan edildi.[14]
Notlar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b PLP, 12085. Κομνηνός, Ἀλέξιος Σκαντάριος.
- ^ a b Schmuck 2003, s. 31.
- ^ Kuršanskis 1979, s. 239.
- ^ Finlay 1851.
- ^ a b c d Jackson Williams 2007, s. 184.
- ^ a b c d Kuršanskis 1979, s. 242.
- ^ Jackson Williams 2007, s. 181.
- ^ Kuršanskis 1979, s. 244.
- ^ a b Grosvenor 1895, s. 103.
- ^ Jackson Williams 2007, s. 183.
- ^ Kuršanskis 1979, s. 243.
- ^ Jackson Williams 2007, s. 185.
- ^ Karpov 2012, ss. 80-81.
- ^ omhksea.org.
- Genel
- "Canonization Of New Saints By The Ecumenical Patriarchate". Ecumenical Patriarchate: Orthodox Metropolitanate of Hong Kong and South East Asia. 2 Ağustos 2013. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021.
- Finlay, George (1851). The History of Greece, from its Conquest by the Crusaders to its Conquest by the Turks, and of the Empire of Trebizond 1204–1461. Edinburgh ve Londra: William Blackwood and Sons. OCLC 757680.
- Grosvenor, Edwin A. (1895). Constantinople, Volume I. Boston: Roberts Brothers. OCLC 1042380477.
- Jackson Williams, Kelsey (2007). "A Genealogy of the Grand Komnenoi of Trebizond". Foundations: The Journal of the Foundation for Mediaeval Genealogy. 2 (3): 171-189. hdl:10023/8570. ISSN 1479-5078. 20 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Aralık 2021.
- Karpov, Sergei (2012). "New Archival Discoveries of Documents Concerning the Empire of Trebizond". GAMER. I (1): 73-85. doi:10.1501/gamer_0000000007.
- Kuršanskis, Michel (1979). "La descendance d'Alexis IV, empereur de Trébizonde. Contribution à la prosopographie des Grands Comnènes". Revue des études byzantines. 37: 239-247. doi:10.3406/rebyz.1979.2098. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi11 Aralık 2021.
- Schmuck, Hilmar (2003). Griechischer Biographischer Index [Greek Biographical Index] (Almanca). Münih: K. G. Saur Verlag. ISBN 3-598-34206-3. 27 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2021.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (Almanca). Viyana: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-3003-1.
