Andronikos Komnenos (I. Aleksios'un oğlu)
| Andronikos Komnenos | |
|---|---|
| Bizans İmparatorluğu'nun Sebastokrator'u | |
| Doğum | 18 Eylül 1091 Konstantinopolis |
| Ölüm | 1130/31 Küçük Asya |
| Eş(ler)i | İrini, Anna (?) |
| Çocuk(lar)ı | Aleksios Komnenos, İoannis Dukas, Maria Komnini, Anna Komnini (?) |
| Hanedan | Komninos Hanedanı |
| Babası | I. Aleksios |
| Annesi | İrini Dukena |
Andronikos Komnenos (Yunanca: Ἀνδρόνικος Κομνηνός; 18 Eylül 1091 – 1130/31) Bizanslı prens ve askeri liderdir. İmparator I. Aleksios'un ikinci oğludur, sebastokrator unvanı verilmiş ve Selçuklulara karşı Akşehir Muharebesi'ne katılmıştır. Ağabeyi II. İoannis'in 1118 yılında tahta çıkmasına muhalefet etmiş ancak sarayda kalmasına izin verilmiş ve II. İoannis'in Balkanlarda en az iki seferinde ona hizmet etmiştir. 1130/31'da hastalıktan ölmüştür. Karısı ve çocukları görece muğlaktır, daha erken ölmüş olabilirler.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Andronikos Komnenos, Bizans imparatoru I. Aleksios (h. 1081-1118) ile imparatoriçe İrini Dukena'nın dördüncü çocukları, ikinci oğullarıdır. Anne tarafından büyükbabasının adını almıştır.[1][2] Anne ve babası, doğduğunda iktidarda olduğu için Porfirogennetos unvanına hak kazandı.[3] Yaygın kabul görmüş doğum tarihi, Codex Mosquensis 53/147 el yazmasında verildiği üzere, 18 Eylül 1091'dir[1][2] ancak Skoulatos'a göre, ablası Anna Komnini tarafından yazılmış Aleksiad tarih kitabındaki anlatımda 1116 yılında hala ergen gözükmektedir bu da doğumunu yaklaşık 1099/1100 yılına taşır.[2]
1102/04 yılları arasında bir zaman amcası İsaakios Komnenos'un ölümünün ardından, amcasının yerine yüksek bir unvan olan sebastokrator oldu.[1] Zonaras'a göre uygun yaşa geldiği zaman evlendi ve bu atama evliliğinden sonra gerçekleşti.[2] Selçuklulara karşı Akşehir Muharebesi'nde babasının ordusunun sol kanadını komuta etmiştir. Savaş sırasında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı Melikşah'ın çadırını ele geçirerek Türklere karşı cesur bir akına öncülük etti.[4] Aleksiad'da bu başarıya, Andronikos'un yazıtı eşlik eder, bu durum birkaç bilim adamının savaş sırasında öldürüldüğünü iddia etmelerine neden olmuştur.[5][6]
Aleksios, Ağustos 1118'de öldüğünde, ablası ile yakın ilişkisi nedeniyle, Andronikos ağabeyi II. İoannis yerine Anna'nın kocası Nikiforos Bryennios'u tahta geçirmek isteyen Anna ve annesinin tarafını tuttu. Ancak, İoannis onu affetti ve sarayda kalmasına izin verdi.[7][8] Peçeneklere karşı ağabeyinin 1122 yılındaki seferinde gene birliklere komuta etti. Mihail İtalikos'un mersiyesine göre, geri çekilen birlikleri toplayarak ve hatta ordusunun bayrak taşıyıcısını yerini muhafaza etmediği takdirde derhal infaz etmekle tehdit ederek savaşın gidişatını döndürmede ve Bizanslılar için bir zafer elde etmede çok önemli bir rol oynamıştır.[7][9] Theodore Prodromos tarafından yazılan bir başka mersiyeye göre, II. İoannis'un II. István'a karşı düzenlediği 1129 tarihli başarılı sefere de katılmıştır.[7][9]
Uzun bir hastalığın ardından, 1130 ya da 1131 yılında ölmüştür. Annesi ve Nikiforos Bryennios cenazeye Konstantinopolis'e getirilmesi sırasında eşlik etmişlerdir. Boğaziçi'ni geçerlerken, cenaze ve eşlik edenleri taşıyan gemi ani çıkan bir fırtına nedeniyle neredeyse batıyordu ancak başkente ulaşmayı başardılar. Halka açık detaylı bir cenaze töreninden sonra, muhtemelen babasının yanına Hristos Filanthropos Manastırı'na gömülmüştür.[10] Mihail İtalikos ve Theodore Prodromos, onun onuruna mersiye yazmışlardır, Prodromos ayrıca annesi İrini Dukena'yı teselli etmek için bir başka uzun bir şiir de yazmıştır.[9] Ablası ve annesi ile olan yakın ilişkisi, hem Aleksiad hem de İrini'nin yakın çevresinden olan iki saray şairinin çalışmasında onun lehinde ayrıcalık görmesini sağlamıştır.[11][12]
Ailesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Büyük ihtimal Rus prensesi olan Eşi İrini, muhtemelen Peremyshl prensi Volodar'ın kızıdır, Rus İlk Vakayiname'de zikredildiği üzere Volodar ile Aleksios'un 1104 yılında vardıkları mutabakatın sonucu gerçekleşmiş bir evliliktir.[13] Saray şairi Theodore Prodromos'a göre sahip olduğu istisnai güzelliği dışında hakkında çok az şey bilinmektedir; 1122 civarında ölmüştür.[13] Çiftin, annesinden kısa bir süre önce 1120 civarında, henüz çocukken ölen Aleksios isimli bir çocuğu olan vardı.[14][15]
Andronikos muhtemelen yeniden evlenmiştir, Codex marcianus 524'ten bir şiirde sebastokrator Andronikos ve karısı sebastokratorissa Anna yazmaktadır, fakat iki Andronikos büyük olasılıkla farklı insanlardır.[14] Sadece 6 Mart 1166 tarihli bir kilise konsilinin katılımcısı olarak zikredilmiş İoannis Dukas isimli birinin babası olarak da belirtilmiştir.[14][16] Ayrıca Maria isimli bir kız çocuğunun babası olarak da belirtilmiştir,[14] muhtemelen Anna'nın ikinci kızıdır.[17] Eğer anneleri İrini ise her iki kız çocuğunun mersiyelerde olmaması muhtemelen ya şiirlerin yalnızca erkek çocukların altını çizdiğini ya da bebek yaşta öldüklerini gösterir.[14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ a b c Varzos 1984, s. 229.
- ^ a b c d Skoulatos 1980, s. 17.
- ^ Varzos 1984, s. 229 (not 3), 237.
- ^ Varzos 1984, ss. 229–230.
- ^ Varzos 1984, s. 229 (note 5).
- ^ Venning & Frankopan 2015, s. 77.
- ^ a b c Varzos 1984, s. 230.
- ^ Skoulatos 1980, ss. 17-18.
- ^ a b c Skoulatos 1980, s. 18.
- ^ Varzos 1984, ss. 231-233.
- ^ Varzos 1984, ss. 234-237.
- ^ Skoulatos 1980, ss. 18–19.
- ^ a b Varzos 1984, ss. 233-234.
- ^ a b c d e Kouroupou & Vannier 2005, s. 55.
- ^ Varzos 1984, ss. 236, 237, 478.
- ^ Varzos 1984, ss. 237, 479.
- ^ Kouroupou & Vannier 2005, s. 66.
- Genel
- Kouroupou, Matoula; Vannier, Jean-François (2005). "Commémoraisons des Comnènes dans le typikon liturgique du monastère du Christ Philanthrope (ms. Panaghia Kamariotissa 29)" [Commemorations of the Komnenoi in the liturgical typikon of the Monastery of Christ Philanthropos (ms. Panaghia Kamariotissa 29)]. Revue des études byzantines (Fransızca). Cilt 63. ss. 41-69. doi:10.3406/rebyz.2005.2305. 25 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi7 Eylül 2019.
- Skoulatos, Basile (1980). Les personnages byzantins de l'Alexiade: Analyse prosopographique et synthèse [Aleksiad'ın Bizans Kişilikleri: Prosopografik Analiz ve Sentez] (Fransızca). Louvain-la-Neuve and Louvain: Bureau du Recueil Collège Érasme and Éditions Nauwelaerts. OCLC 8468871.
- Varzos, Konstantinos (1984). Η Γενεαλογία των Κομνηνών [Komninosların Soyağacı] (PDF) (Yunanca). A. Selanik: Bizans Araştırmaları Merkezi. OCLC 834784634.
- Venning, Timothy; Frankopan, Peter (2015). A Chronology of the Crusades (İngilizce). Routledge. ISBN 9781317496427. 4 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2019.